Στην τελευταία συνέντευξη που έκανα με τον Pan Pan, το μακρινό 2018, είχαμε μιλήσει κυρίως για σκιτσογραφία. Τότε είχαν βγει τα Μυστικά του Βάλτου σε graphic novel. Λογικό ήταν η συζήτηση να περιστραφεί γύρω από αυτό και τη σχέση του κόσμου των comics με τη λογοτεχνία. Γενικά, ως όπλο για να αντιμετωπίσω την πολύ κακή μου μνημονική μου ικανότητα, επιλέγω να θυμάμαι από κάθε συνέντευξη κάτι χαρακτηριστικό.
Αυτό που είχα κρατήσει από εδώ ήταν πως στο εργαστήριο που δούλευε ο Pan Pan έπαιζε χαμηλόφωνα ένα άλμπουμ του Kendrick Lamar. Δεν θυμάμαι ποιο ακριβώς. Δεν θυμάμαι ούτε αν έπαιζε και κατά τη διάρκεια της συνέντευξης. Θυμάμαι όμως ότι αυτή ήταν η πρώτη σύνδεση του Pan Pan με τη μουσική στο μυαλό μου.
Ομολογώ ότι τότε δεν είχα ιδέα ότι ο ίδιος είναι και μουσικός, είχε κάνει ήδη κάποιους πειραματισμούς ή ότι ήταν ένας από τους 2-3 χιπ-χοπάδες του σχολείου του. Κατάλαβα όμως ότι η μουσική ήταν ένα από τα πράγματα που τον ενδιέφεραν πολύ, καθώς μονοπώλησε την πριν και μετά τη συνέντευξη κουβέντα που κάναμε με έναν καλό φίλο, επίσης φανατικό του Kendrick.
Έξι χρόνια και τρεις Φαντασμαγορίες μετά, ξαναέκανα συνέντευξη με τον Pan Pan. Αυτή τη φορά με αφορμή τους Λύκους στον Άρη, το νέο άλμπουμ που έβγαλε με τον Years of Youth, άνθρωπο με τον οποίο συνεργάζονται πολύ καιρό στους Echo Tides και επί χρόνια κολλητό του φίλο.
Οι δύο τους είχαν γνωριστεί το 2000 ως φοιτητές της Αρχιτεκτονικής του Βόλου. Συναντήθηκαν στο πλαίσιο των πρώτων ενήλικων γνωριμιών που είχαν κάνει στη σχολή. Τελικά, κατέληξαν να παίζουν μαζί μουσική. Ο Παναγιώτης με ένα sampler, ο Γιάννης με το μπάσο ή την κιθάρα του. Λίγο αργότερα μαζί στη σκηνή ενός live των Accra Minoa, της post-rock μπάντας του Γιάννη.
Αργότερα ήρθαν οι Echo Tides και τώρα οι Λύκοι στον Άρη. Πρόκειται για ένα concept album που σε synth-pop ήχους και ρετροφουτουριστική αισθητική αφηγείται μία sci-fi ιστορία. Διαδραματίζεται στο 1987 που μοιάζει όμως με μακρινό μέλλον όταν 14 κοσμοναύτες προσεδαφίζονται στον Άρη και καταλαβαίνουν ότι ο πλανήτης έχει κατοίκους κάποιους υπερμεγέθεις λύκους.
- Εσείς οι δύο γνωρίζεστε 24 χρόνια, είχατε από την αρχή κοινές μουσικές αναφορές;
Γιάννης: Θεωρητικά ερχόμασταν από τελείως διαφορετικούς κόσμους. Όταν γνώρισα εγώ τον Παναγιώτη, ήταν ένας άνθρωπος βγαλμένος από το hip-hop. Ήταν δηλαδή ο κλασικός χιπχοπάς συμφοιτητής με τα φαρδιά παντελόνια που μου μάθαινε και πολλά πράγματα από αυτόν τον χώρο.
Παναγιώτης: Από την άλλη, ο Γιάννης ήταν η κλασική μορφή του μεταλά, ξέρεις, με το μακρύ μαλλί και τα κλασικά. Καταλαβαίνεις, λοιπόν, ότι ήταν αρκετά ξεκάθαρο το τι απέπνεε ο καθένας.
Γιάννης: Στην πορεία βέβαια ωριμάσαμε μέσα από τη συνύπαρξή μας. Ούτως ή άλλως, παρά τις διαφορές που είχαμε, καταλάβαμε ότι είχαμε και κάποιους κοινούς τόπους. Μας άρεσαν και στους δύο οι Cure, ο Χατζιδάκις και οι Pulp.
Παναγιώτης: Ουσιαστικά βέβαια η μουσική που ανακαλύψαμε μαζί ήταν το post-rock, στα μέσα της δεκαετίας του 2000. Ο Γιάννης μου πρωτοέβαλε να ακούσω κάποια πράγματα και μπήκα και εγώ σε αυτό.
- Θέλετε να μου φτιάξετε ο καθένας μία σύνοψη της μουσικής ταυτότητας του καθενός;
Γιάννης: Πέρα από το metal, η μεγαλύτερη αγάπη της ζωής μου είναι τα Διάφανα Κρίνα. Τους πρωτο-άκουσα στα 12, το κλικ έγινε στα 15 μου και συνεχίζεται από τότε και για πάντα. Δεν θα αλλάξει αυτό. Πέρα από τα Διάφανα Κρίνα, οι πρώτες τρεις μπάντες που με καθόρισαν ήταν Nirvana, Metallica και Guns N’ Roses. Λίγο αργότερα ξεκίνησα να ακούω doom/death πράγματα.
Αυτές ήταν οι μπάντες με τις οποίες έφτασα ας πούμε στην ενηλικίωση. Από εκεί και πέρα διευρύνεται πολύ το πράγμα. Άρχισα να ακούω πολύ post-rock αλλά και πιο ηλεκτρονικά πράγματα. Τα τελευταία 6-7 χρόνια τα ακούσματα μου θα είναι κυρίως σύγχρονη black metal. Παραδόξως είναι αυτό που με ηρεμεί περισσότερο.
Παναγιώτης: Εγώ άκουγα από πολύ μικρός πολλή μουσική γιατί ο πατέρας μου άκουγε όλη την ώρα μουσική στο σπίτι και στο αυτοκίνητο. Δεν μιλάμε για μουσική που έπαιζε απλά από το ραδιόφωνο. Ήταν μουσική επιλεγμένη για να ακουστεί.
Το πρώτο πράγμα που θυμάμαι εγώ να διαλέγω να ακούσω ήταν μία κασέτα των Police. Πρέπει να ήμουν γύρω στα 10. Πέρασα ένα ολόκληρο καλοκαίρι που το άκουγα διαρκώς σε κασέτα. Αυτά τα τραγούδια, σκέψου, τα γνωρίζω ακόμα σε κάθε ανάσα τους. Ο μεγάλος έρωτας όμως ήταν από νωρίς το hip-hop. Όταν το πρωτο-άκουσα, ένιωσα ότι ανήκω μέσα σε αυτό το πράγμα. Ο ρυθμός του και η ενέργειά του με αγκάλιασαν με τη μία.
Το πραγματικό άνοιγμα όμως έγινε στο πανεπιστήμιο, μέσω του Γιάννη και δύο-τριών ακόμα συμφοιτητών. Σταμάτησα να ακούω άλλες μουσικές ως digger αλλά άρχισα να ακούω για την απόλαυση και το συναίσθημα. Μπήκα και στο post-rock και στο ebm. Όταν ήρθε πια και το broadband ίντερνετ ακούγαμε ό,τι μας ερχόταν στο μυαλό. Πάντα όμως το κέντρο μου ήταν και είναι το hip-hop.
Γιάννης: Ξέχασα να σου πω ότι ένα από τα guilty pleasures της εφηβείας μου ήταν ότι άκουγα όλη την pop μουσική των 90ς. Όσο ήμουν μαθητής μάλιστα με κάποιον τρόπο νόμιζα ότι αυτό είναι ένα πράγμα που το κάνω εγώ. Μόνο. Σαν να ήμουν αποκομμένος από το σύμπαν. Φοιτητής κατάλαβα πόσο mainstream είναι η ελληνική ποπ.
- Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον...Φοίβο ας πούμε;
Γιάννης: Όχι Φοίβο. Για κάποιον λόγο είχα πάντα ένα μίσος για τον Φοίβο. Δεν ξέρω γιατί. Ως παιδί είναι το πιο εύκολο πράγμα να πεις ότι μισώ κάποιον ή αγαπώ κάποιον άλλο.. Τότε μου είχε κολλήσει πώς γίνεται να μη θεωρείται ο Μιχάλης Ρακιντζής και ο Καρβέλας οι με διαφορά κορυφαίοι και να αναφέρεται ο Φοίβος. Ο καθένας με τα κριτήρια του.
- Αλήθεια, οι Λύκοι στον Άρη πώς προέκυψαν;
Γιάννης: Πολλά ξεκινάνε στην πρώτη καραντίνα. Τότε ήταν που άρχισα να γράφω πάρα πολλά πράγματα και πάρα πολλές μελωδίες για διάφορα projects. Έφτιαχνα θέματα σε πλήκτρα και αυτά ήθελα να τα κάνουμε κάτι με τον Παναγιώτη. Οι δύο μας όμως. Να είναι κάτι πιο ευέλικτο, με λιγότερα έγχορδα και να είναι όλο σίνθια. Εγώ στίχους δεν γράφω, αλλά εκτιμώ απίστευτα το ταλέντο του κολλητού μου στη στιχουργική. Ξεκίνησα, λοιπόν, να του τα στέλνω.
Παναγιώτης: Σε κάποια φάση, λοιπόν, μου ήρθαν 3-4 απανωτά mails με 13-14 κομμάτια που ήταν ένα midi αρχείο και ένα πρόχειρο export. Τα άκουγα και τα ξανάκουγα. Μου άρεσαν πολύ αλλά δεν μπορούσα να το δω σαν άλμπουμ όλο αυτό. Συνήθως με βολεύει πολύ να έχω ένα τίτλο πριν ξεκινήσω το οτιδήποτε. Έτσι είχα κάνει και στη Φαντασμαγορία.
Μία μέρα που είχε έρθει στο σπίτι μου ο Γιάννης, άρχισε να παίζει ένα από αυτά τα θέματα που μου είχε στείλει. Τα παίζει, λοιπόν, με έναν συγκεκριμένο ήχο από synthesizer. Μου θύμισε ήχους από τα πρώτα synths των 70s. Τον Carpenter και κάποια τέτοια horror θέματα.
Οι Λύκοι στον Άρη θα παρουσιαστούν σε ένα μεγάλο live στις 24/2, στο FLOYD
Εκεί ήταν που βρήκα το έναυσμα, για να γίνει κάτι αυτό το πράγμα. Λέω “ωραία, αυτό το υλικό θα το κάνουμε concept. Θα αφηγηθούμε κάτι με αυτό”». Ένα βράδυ, λοιπόν, στέλνω στον Γιάννη το κείμενο που ακούτε στο intro. Είχαμε το intro, βρήκαμε και τον τίτλο. Από εκεί και πέρα μπορούσαμε να φτιάξουμε έναν δίσκο.
Να τολμήσω να ρωτήσω γιατί επέλεξες τους λύκους;
Παναγιώτης: Ήθελα να είναι κάτι που θεωρείται τρομακτικό γενικά αλλά που εγώ δεν το θεωρώ τρομακτικό. Αντιθέτως το αγαπώ πάρα πολύ. Ταυτόχρονα ήθελα και κάτι που να μπορεί στην πορεία να φτιάξει αυτή την ανατροπή του άλμπουμ: Στην αρχή οι λύκοι παρουσιάζονται ως απειλή και στην πορεία μπορεί να σε οδηγήσουν σε μία αρμονία.
- Και γιατί το 1987;
Παναγιώτης: Με ιντρίγκαρε πάρα πολύ κάτι που θα ταίριαζε στο μέλλον εμείς να το τοποθετήσουμε 37 χρόνια πριν. Με γοήτευε ας πούμε το Star Wars που το πρώτο πράγμα που σου λέει είναι ότι όλα αυτά που αφηγείται είναι κάπου πολύ μακριά και πολύ παλιά. Έτσι και αλλιώς τα πράγματα για τα οποία ήθελα να μιλήσω θα μπορούσαν να ειπωθούν είτε 30 χρόνια πριν είτε 100 χρόνια μετά.
Συγκεκριμένα όμως το 1987 είναι λόγω μίας άλλης κοινής μας αγάπης, του μπάσκετ. Το 1987 είναι μία χρονιά ορόσημο για το μπάσκετ στην Ελλάδα με το ευρωπαϊκό που πήρε η Εθνική. Εμείς ήμασταν πιτσιρίκια τότε αλλά ήταν από τις πρώτες μας αναμνήσεις για το άθλημα που αγαπάμε πολύ μέχρι σήμερα.
Και κάτι ακόμα μικρό... η επιλογή του Άρη δεν είναι μόνο ότι είναι ο πιο κοντινός πλανήτης και αυτός που έχει κατεξοχήν αναφερθεί στη συνολικότερη μυθολογία των ανθρώπων ότι θα μπορούσε να έχει κατοίκους. Είναι και το πολύ απλό ότι ο Γιάννης υποστηρίζει τον Άρη.
- Αλήθεια, θεωρείτε τον εαυτό σας παιδί της δεκαετίας του 1980 ή του 1990;
Γιάννης: Εγώ νιώθω πάρα πολύ παιδί των 90ς όσον αφορά κυρίως τις αναφορές που έχω. Στην τηλεόραση, στη μουσική και σε όλα. Είμαι τελείως 90ς άνθρωπος. Από τη δεκαετία του 1980 αν εξαιρέσουμε κάποια μεμονωμένα καρέ που έχω στο μυαλό μου (μεταξύ των οποίων και τον τελικό του 1987 που ήμουν στην πλάτη του πατέρα μου και βλέπαμε τις βολές του Καμπούρη). Αυτά όμως είναι τελείως σκόρπια. Τα 90ς αντιθέτως τα έζησα πολύ.
Παναγιώτης: Εγώ με τη σειρά μου μεγάλωνα σε ένα περιβάλλον κάπως πιο «προστατευμένο». Η ποπ κουλτούρα έμπαινε στο σπίτι φιλτραρισμένα. Υπήρχε ένας εξωραϊσμός των πιο «ποιοτικών» πράγματων και ταυτόχρονα ήμουν μία ταχύτητα πίσω στο πιο μαζικό κομμάτι των 90ς που υπήρχε τριγύρω μου.
Οι δικές μου αναφορές και αυτά που άρχισα να διεκδικώ μόνος μου ένιωθα ότι έρχονταν κατά κάποιον τρόπο από το μέλλον. Άκουγα τα βράδια στο ράδιο κάτι goa, trance μουσική και μου έμοιαζε σαν να μπαίνω σε ένα portal και να τηλεμεταφέρομαι στο μέλλον, στο 2300. Για τον λόγο δεν θα πω ότι είμαι τόσο 90ς παιδί. Θα πω ότι είμαι όμως ότι 80s, γιατί εκεί βρίσκω πιο πολύ πράγματα που με γεμίζουν περισσότερο.
- Τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μία τάση επιστροφής στα concept album. Τι προσέφερε σε εσάς αυτή η επιλογή;
Παναγιώτης: Το παρατηρώ και εγώ ότι έχουμε μία στροφή στο concept albums με μία διαφορετική έννοια από αυτή που είχαμε στην prog-rock εποχή. Για μένα ήταν πιο εύκολο να βάλω μία ταμπέλα σε όλο αυτό το πράγμα που είχα στο μυαλό μου. Εξάλλου, το υλικό που πήρα από τον Γιάννη είχε ήδη μία κοινή ταυτότητα. Ταυτόχρονα -και ίσως αυτό είναι το κυριότερο- ήθελα να κάνω κάτι διαφορετικό από αυτό που κάνω συνήθως. Να φύγουμε από τη Γη, να πάμε σε άλλη χρονική περίοδο.
- Όταν άκουσα το τελευταίο κομμάτι, τη βίαιη αποκοπή των κοσμοναυτών από τη Γη, ένιωσα ένα υπαρξιακό άγχος. Έχετε περάσει ποτέ και εσείς στη ζωή σας κάποια τέτοια περίοδο βίαιης αποκοπής από τις ρίζες σας;
Παναγιώτης: Eίχα περάσει μία περίοδο, ναι. Ήταν ένα εξάμηνο που απλά μου συνέβαιναν διάφορα απίστευτα πράγματα. Μία μέρα είχα χάσει όλα μου τα μουσικά όργανα στο πορτ-μπαγκάζ ενός ταξί. Μία άλλη, μου έκλεψαν το μπουφάν που μέσα είχα την ταυτότητά μου και τις κάρτες μου. Λίγο μετά έχασα και τα κλειδιά μου. Σε κάποια φάση μου λέει ο ψυχολόγος, που ξεκίνησα τότε με αφορμή όλα αυτά: «συνειδητοποιείς ότι χάνεις πράγματα που έχουν να κάνουν με την ταυτότητά σου και σκέφτεσαι τι σημαίνει αυτό για σένα;».
Νιώθω πάντως και σε ένα πιο γενεαλογικό πλαίσιο το τραύμα των προγόνων μου που ξεριζώθηκαν από τη Μικρά Ασία. Μεγάλωσα με τέτοιες ιστορίες και αφηγήσεις. Κουβαλάω πάνω μου έναν φόβο ότι μία μέρα ίσως χρειάζεται να αποκοπώ από τα πάντα.
Γιάννης: Με τη σειρά μου δεν θα έλεγα ότι έχω ζήσει έτσι κάποια αποκοπή βίαιη από κάτι. Δεν βάζω μέσα προφανώς ερωτικές απογοητεύσεις που τις έχουμε περάσει όλοι. Εγώ είχα ένα άλλο θεματάκι. Από μικρή ηλικία έφτιαχνα σενάρια καταστροφής που τα βίωνα πολύ μέσα στο κεφάλι μου.
Δεν ξέρω γιατί το έκανα αυτό το πράγμα αλλά μάλλον με βοήθησε πολύ στο πώς αντιμετωπίζω τη θλίψη ή έστω το κακό που έρχεται μπροστά μου. Είναι μικρά τέτοια σενάρια τα έφτιαχνα από μικρός και τα βίωνα. Πολλές φορές το κάνω ακόμα.
- Σας έχει τύχει ποτέ να αντιμετωπίσετε κάποιον που δεν σας ξέρει ως καλλιτέχνες και ενδεχομένως να του φαίνεται πολύ «περίεργη» η μουσική σας;
Παναγιώτης: Εμένα η μητέρα μου ακούει τη μουσική μου και της αρέσει πολύ. Είναι κάποιες φορές σε φάση “παιδί μου σε τι μαυρίλα έχεις μπει και το έγραψες αυτό;”. Συμβαίνει αυτό σε πιο κοντινούς σου ανθρώπους που δεν μπορούν να μπουν 100% στο πλαίσιο της μουσικής αλλά αντιμετωπίζουν περισσότερο αυτό που ακούνε ως “τι συμβαίνει στο παιδί μου”. Μου φαίνεται όμως απόλυτα λογικό.
Γιάννης: Mε εμένα δεν θα ανησυχήσει κανείς (σ.σ. γέλια). Η μητέρα μου άκουγε πάντα τη μουσική μου και της άρεσαν πολλά πράγματα. Ο πατέρας μου έχει έρθει σε πολλές συναυλίες και με έχει ακούσει κι ας μην ήταν ποτέ πολύ της μουσικής.
- Και ένα τελευταίο... Είστε και οι δύο γονείς. Όταν κάνετε μουσική σκέφτεστε ποτέ τι αντίκτυπο μπορεί να έχει στα παιδιά σας σε 20 χρόνια από τώρα;
Γιάννης: Εγώ να σoυ πω την αλήθεια δεν θα σκεφτώ πώς θα το βλέπει ο γιος μου σε 20 χρόνια. Σκέφτομαι πώς θα το βλέπει τώρα. Καθόμαστε χαλαρά και ωραία στο σπίτι και τραγουδάει κομμάτια μας. Το διασκεδάζω πολύ αυτό. Αν θα του αρέσει σε 10 και σε 20 χρόνια, δεν το γνωρίζω. Από την άλλη, γιατί όχι;
Πιστεύω ότι η μουσική που παίζουμε δεν έχει ημερομηνία λήξης ούτε ότι έχει μία συγκεκριμένη ταυτότητα που καθορίζεται από τη δική μας εποχή.
Παναγιώτης: Και σε εμάς το ίδιο πράγμα γίνεται. Τραγουδάει, χορεύει. Φτιάχνει δικούς τους στίχους παραλλάσσοντας αυτούς του κομματιού. Πιστεύω ότι θα περάσει και φάση που θα πει «τι βλακείες είναι αυτές» γιατί αυτό είναι μέρος του μεγαλώματος: να αναμετρηθείς με το προηγούμενο και να βγάλεις μία κόντρα.
Περισσότερο από όλα όμως ελπίζω να γίνει αυτό που περιγράφουμε και στο κομμάτι του δίσκου “Κάτι να σε ζεσταίνει”, ότι αφού δεν θα είμαστε εμείς εδώ και θα έχει μείνει η μουσική μας, να είναι αυτό κάτι όμορφο που θα μείνει πίσω από τον μπαμπά.
--------
Pan Pan και Years Of Youth παρουσιάζουν το “Λύκοι στον Άρη” στο Floyd
Ημερομηνία:Σάββατο 24 Φεβρουαρίου 2024
Ώρα έναρξης:20:00
Καλλιτέχνης:Pan Pan, Years Of Youth
Χώρος:Floyd
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
