Μπορεί οι απειλές των Τούρκων αξιωματούχων κατά της χώρας μας να βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη τους τελευταίους μήνες, όμως στην Αγκυρα οι θεωρητικοί του καθεστώτος Ερντογάν προβληματίζονται σοβαρά για τις κινήσεις, που εκτιμούν ότι ετοιμάζει η Αθήνα στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι έρευνες υδρογονανθράκων νοτιοδυτικά και νότια της Κρήτης από την ExxonMobil έχουν σημάνει συναγερμό στην τουρκική πολιτική ελίτ καθώς θεωρείται ότι αποτελούν το πρώτο βήμα για την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια στη συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή. Η προοπτική αυτή εξετάζεται ήδη με προσοχή από τους πανεπιστημιακούς, που έχουν συντάξει τις επιστημονικές θέσεις τις οποίες επικαλείται το τουρκικό κατεστημένο στην επεκτατική του ατζέντα εις βάρος της χώρας μας, προαναγγέλλοντας ανάληψη στρατιωτικής δράσης.
Στο πλαίσιο αυτό, η ανάλυση του καθηγητή διεθνούς δικαίου στη νομική σχολή του πανεπιστημίου Yildirim Beyazit της Αγκυρας, Γιουσέλ Ασέρ, έχει ιδιαίτερη σημασία αναφορικά με τον τρόπο, που αποκωδικοποιούν τις εξελίξεις στη γείτονα, καθώς οι θέσεις της Αγκυρας για το Δίκαιο της Θάλασσας έχουν στηριχτεί στο βιβλίο του με τον τίτλο, «Οι ναυτικές διαφορές στο Αιγαίο και το διεθνές δίκαιο», που εκδόθηκε το 2003. Ειδικά, όταν η ανάλυση αυτή έγινε για λογαριασμό της επίσημης δεξαμενής σκέψης του καθεστώτος Ερντογάν «SETA», ιδρυτικός διευθυντής της οποίας υπήρξε ο στενότερος συνεργάτης του Τούρκου προέδρου Ιμπραΐμ Καλίν.
Ο Τούρκος καθηγητής εξετάζει τις πρωτοβουλίες, που σχεδιάζει να αναλάβει η Ελλάδα στην Ανατολική Μεσόγειο αναπτύσσοντας τις «πιθανές συνέπειες» τους από την πλευρά της Αγκυρας. «Οι δηλώσεις για την επέκταση των χωρικών υδάτων δεν έχουν γίνει ακόμη de facto κατάσταση, αλλά οι δραστηριότητες εξερεύνησης φυσικών πόρων έχουν ουσιαστικά ξεκινήσει μέσω της ExxonMobil. Πληροφορίες αναφέρουν ότι η δραστηριότητα αυτή, που ξεκίνησε αρχικά στο νοτιοδυτικό τμήμα της Κρήτης, θα επεκταθεί και στα νότια του νησιού. Υπάρχει πιθανότητα έντονης έντασης μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, ανάλογα με το ποιες ακριβώς περιοχές θα καλύψει τόσο το σχέδιο επέκτασης των χωρικών υδάτων όσο και οι δραστηριότητες εξερεύνησης φυσικών πόρων».
Οι τρεις λόγοι που η Ελλάδα θα μπορούσε να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα
Ο Γιουσέλ Ασέρ αναφέρει ότι «τα προβλήματα σχετικά με την κυριαρχία στα νησιά και το αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς τους προέρχονται από τις διαφορές απόψεων σχετικά με την ερμηνεία και την εφαρμογή των σχετικών διατάξεων της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης ενώ οι διαφωνίες για τις εναέριες και θαλάσσιες περιοχές σχετίζονται με τις διαφορετικές προσεγγίσεις στην εφαρμογή των αρχών του διεθνούς δικαίου στο Αιγαίο Πέλαγος». Στην ανάλυση του σημειώνεται ότι Ελλάδα και Τουρκία «εισήλθαν σε μια νέα περίοδο τεταμένων σχέσεων, ειδικά από τον Απρίλιο του 2022, με σκληρή ρητορική και ενέργειες με επίκεντρο τα προβλήματα του Αιγαίου αυτή τη φορά. Οι ενέργειες της Ελλάδας να εξοπλίσει ανοιχτά τα νησιά, που θα έπρεπε να αφοπλιστούν/αποστρατιωτικοποιηθούν και οι σκληρές και ενίοτε καταγγελτικές (όπως «παράνομες», «επεκτατικές» «επιθετικές») δηλώσεις της με στόχο την Τουρκία έχουν κλιμακώσει περαιτέρω την ένταση. Ενώ η τρέχουσα ένταση συνεχίζεται, η Ελλάδα ανακοίνωσε πρόσφατα ότι σχεδιάζει να πραγματοποιήσει κάποιες δραστηριότητες με επίκεντρο το νησί της Κρήτης. Μία από τις πιθανές πρωτοβουλίες, που θα μπορούσαν ενδεχομένως να κλιμακώσουν την τρέχουσα ένταση μεταξύ των δύο πλευρών είναι η αύξηση των χωρικών υδάτων της Κρήτης στα 12 μίλια και δεύτερον η έναρξη ερευνητικών δραστηριοτήτων για πόρους υδρογονανθράκων (πετρέλαιο και φυσικό αέριο) στα νοτιοδυτικά της Κρήτης».
Σύμφωνα με τον Τούρκο πανεπιστημιακό, τρεις θα μπορούσαν να είναι οι λόγοι, για τους οποίους η Ελλάδα θα επέλεγε να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στην Κρήτη. «Ο πρώτος μπορεί να είναι ένα βήμα στο σχέδιο της Αθήνας για επέκταση των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο Πέλαγος στο μέλλον. Ενας άλλος λόγος μπορεί να είναι η προσπάθεια να δοκιμαστεί η πιθανή αντίδραση της Τουρκίας, η οποία κήρυξε την πράξη της επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων στο Αιγαίο ως ένα είδος «αιτίας πολέμου» (casus belli). Μπορεί να λεχθεί ότι ο τρίτος λόγος για τις πιθανές προσπάθειες της Ελλάδας προς την Κρήτη είναι η συμφωνία οριοθέτησης Τουρκίας-Λιβύης το 2019. Η συνθήκη, που οριοθετεί την υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο ορίζεται ως αντίθετη στο διεθνές δίκαιο από την Ελλάδα, υποστηρίζοντας ότι παραβιάζονται τα χωρικά ύδατα, η υφαλοκρηπίδα και οι περιοχές της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) της Κρήτης».
«Η Τουρκία θα απαντήσει στρατιωτικά...»
Στο μεταξύ, δυσκολία καταγράφεται στην εκτίμηση του συντάκτη της ανάλυσης αναφορικά με τον προσδιορισμό της αφετηρίας των πρωτοβουλιών της ελληνικής πλευράς. Ο Γιουσέλ Ασέρ προς το παρόν δεν μπορεί να επιβεβαιώσει εάν οι πιθανές κινήσεις της Αθήνας στην Κρήτη έχουν σχεδιαστεί, όπως ισχυρίζεται, με σκοπό την κλιμάκωση της τρέχουσας έντασης στις θαλάσσιες περιοχές μεταξύ των δύο χωρών ή έχουν βασιστεί στην πρόβλεψη ότι η απάντηση της Τουρκίας σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα ήταν σχετικά ήπια. Ο ίδιος όμως εκφράζει τη βεβαιότητα ότι στην περίπτωση, που η χώρα μας επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στην Κρήτη, «η επέκταση δε θα καλύψει τα βόρεια του νησιού. Αν γίνει ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, προφανώς θα σημαίνει επέκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας στο Αιγαίο. Μπροστά σε μια τέτοια εξέλιξη, θα είναι δυνατό για την Τουρκία να λάβει κάθε είδους προληπτικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένων στρατιωτικών μέτρων… Σε μια τέτοια πιθανή κατάσταση, η Τουρκία μπορεί να λάβει μέτρα για να αποτρέψει την πραγματική εφαρμογή χωρικών υδάτων από την Ελλάδα με σκοπό να αποδείξει ότι δεν αναγνωρίζει τις δηλωμένες περιοχές χωρικών υδάτων πέρα από τα χωρικά ύδατα των 6 μιλίων βόρεια της νήσου Κρήτης. Αυτά τα μέτρα είναι άμεσα στρατιωτικά».
Ακόμα όμως και αν η επέκταση γίνει στα ανατολικά της Κρήτης, η απάντηση της Αγκυρας θα είναι στρατιωτική. «Αν η δήλωση 12 μιλίων χωρικών υδάτων καλύπτει την ανατολική Κρήτη, όπως ανακοίνωσαν οι ελληνικές αρχές, αν και αυτή η περιοχή βρίσκεται στην Ανατολική Μεσόγειο, όχι στο Αιγαίο, η Τουρκία θα έχει σοβαρές συνέπειες…Η επέκταση των χωρικών υδάτων της Κρήτης σε αυτή την περιοχή θα σήμαινε καταπάτηση της περιοχής της υφαλοκρηπίδας, που απαιτεί η Τουρκία. Σε μια τέτοια πιθανή κατάσταση, δεν είναι δύσκολο να προβλεφθεί ότι η αντίδραση της Τουρκίας θα είναι σκληρή ως προς την προστασία των δικαιωμάτων της. Η μόνη περίπτωση να μην αντιδράσει στρατιωτικά η Τουρκία είναι, κατά τη συλλογιστική του Γιουσέλ Ασέρ, η επέκταση να αφορά το δυτικό και νότιο τμήμα του νησιού. «Εάν η εν λόγω διεύρυνση καλύπτει μόνο τα νότια και δυτικά της Κρήτης, τότε μπορεί να ειπωθεί ότι δεν θα υπάρξει μια κατάσταση, που θα προκαλέσει ιδιαίτερη αντίδραση της Τουρκίας. Γιατί αυτή η επέκταση δεν θα γίνει στο Αιγαίο, ούτε θα συμπέσει με τις περιοχές της υφαλοκρηπίδας, που απαιτεί η Αγκυρα στην Ανατολική Μεσόγειο».
Συμπερασματικά, ο Τούρκος καθηγητής υπογραμμίζει ότι, βάσει των προθέσεων της ελληνικής κυβέρνησης, «η επέκταση των χωρικών υδάτων θα καλύψει τις νότιες και ανατολικές ακτές του νησιού και όχι τις βόρειες. Η ένταξη του ανατολικού τμήματος, από την άλλη, θα σήμαινε άμεση αντιπαράθεση με την Τουρκία και εμφάνιση σοβαρής έντασης. Από την άλλη πλευρά, οι δραστηριότητες εξερεύνησης φυσικών πόρων της Ελλάδας έχουν ουσιαστικά ξεκινήσει στα νοτιοδυτικά της Κρήτης στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι ερευνητικές δραστηριότητες στην εν λόγω περιοχή απέχουν αυτή τη στιγμή πολύ από την περιοχή, που η Τουρκία θεωρεί ως περιοχή της υφαλοκρηπίδας της. Μάλιστα, η περιοχή αυτή βρίσκεται εκτός της απαγορευμένης περιοχής, που καθορίζει η συνοριακή συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης. Για το λόγο αυτό, δεν φαίνεται να έχει δημιουργηθεί μια κατάσταση, που να απαιτεί από την Αγκυρα να αντιταχθεί ή να αντιδράσει στο παρόν στάδιο…Εάν η περιοχή έρευνας επεκταθεί σε τέτοιο βαθμό, που έρχεται σε σύγκρουση με τις απαιτήσεις της Αγκυρας στην περιοχή, η Τουρκία θα λάβει τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα».
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
