Ο Λεχ Βαλέσα, σχεδόν από το πουθενά, βρέθηκε να είναι ένα από τα πρόσωπα – κλειδιά στην πτώση του πρώην Ανατολικού Μπλοκ. Ήταν ο άνθρωπος που συνέβαλε όσο κανείς στην πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος της Πολωνίας. Ο συνδικαλιστής που ακόμα και σήμερα είναι κόκκινο πανί για τους κομμουνιστές οι οποίοι τον κατηγορούν πως έδρασε σαν πράκτορας της Δύσης. Και για να ολοκληρωθεί το ψυχροπολεμικό «παζλ» υπάρχουν και αυτοί που σήμερα τον κατηγορούν ότι ήταν πράκτορας του κομμουνιστικού καθεστώτος. Μύλος...
Ο ηλεκτρολόγος του ναυπηγείου «Λένιν»
Ο Λεχ Βαλέσα γεννήθηκε στο Πόποβο της Πολωνίας στις 29 Σεπτέμβρη 1943 και ήταν γιος ξυλουργού. Η οικογένειά του ήταν αυστηρά καθολική και τον μεγάλωσε με τις ανάλογες θρησκευτικές και συντηρητικές αρχές. Αρχικά εργάστηκε ως μηχανικός αυτοκινήτων ενώ το 1967 έπιασε δουλειά στα ναυπηγεία Λένιν του Γκντανσκ ως ηλεκτρολόγος.
Λίγο μετά τα Χριστούγεννα του 1970 η κομμουνιστική κυβέρνηση της χώρας αύξησε δραματικά τις τιμές των προϊόντων φθάνοντας μέχρι και 30%. Τότε το Γκντανσκ μετατράπηκε στο επίκεντρο των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων. Η μια διαδήλωση διαδεχόταν την άλλη και κάθε φορά η κατάσταση ήταν όλο και πιο πολύ εκτός ελέγχου. Το αίμα έρρεε άφθονο. Τελικά, πάνω από 40 εργάτες έχασαν τη ζωή τους σε συγκρούσεις με την αστυνομία. Το κλίμα ήταν τόσο βαρύ που η κυβέρνηση της Πολωνίας παραιτήθηκε.
Ο Βαλέσα ήταν ανάμεσα στους συλληφθέντες εκείνης της αιματηρής περιόδου. Βρέθηκε στη φυλακή για ένα χρόνο καταδικασμένος για «αντικοινωνική συμπεριφορά». Μετά την αποφυλάκισή του απολύθηκε από το ναυπηγείο γιατί μάζευε υπογραφές για τη δημιουργία μνημείου των συναδέλφων του που είχαν σκοτωθεί στις συγκρούσεις με τις αρχές. Χωρίς δουλειά και στην κορυφή της «μαύρης λίστας» του καθεστώτος, ο Βαλέσα μένει χωρίς εισοδήματα και οι φίλοι και οι σύντροφοί του είναι αυτοί που αναλαμβάνουν, από το υστέρημά τους, να συντηρούν τον ίδιο και την οικογένειά του.
Αυτή η εφιαλτική περίοδος, ωστόσο, δεν τον εμποδίζει να συνεχίσει τη συνδικαλιστική και κυρίως αντικαθεστωτική του δράση.Το 1978 συμμετείχε στην ίδρυση της παράνομης οργάνωσης «Ένωση για το Ελεύθερο Εμπόριο» (Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża). Συνελήφθη πολλές φορές γι' αυτό, δικάστηκε το 1979 με την κατηγορία της δημιουργίας αντικρατικής οργάνωσης, αλλά, καθώς δεν αποδείχθηκε η ενοχή του, αθωώθηκε, αφέθηκε ελεύθερος στις αρχές του 1980 και επανήλθε στην εργασία του στο «Ναυπηγείο Λένιν».
Ο Αύγουστος του 1980 ήταν καθοριστικός τόσο για τον ίδιο τον Βαλέσα όσο και για το κομμουνιστικό καθεστώς της χώρας αλλά και γενικότερα για το «Σύμφωνο της Βαρσοβίας». Στις 14 εκείνου του μήνα ξεκινά μια νέα απεργία στα ναυπηγεία η οποία μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα λαμβάνει διαστάσεις και μετατρέπεται σε γενική απεργία η οποία παραλύει τη χώρα. Με μπροστάρη τον Βαλέσα δημιουργείται η Συντονιστική Απεργιακή Επιτροπή που θα συντονίζει τις κινητοποιήσεις σε όλη την Πολωνία.
Η κυβέρνηση της χώρας βρίσκεται στα σχοινιά και σε μια σπασμωδική κίνηση που θεωρούσε πως θα ηρεμήσει τα πνεύματα επιτρέπει τη δημιουργία ανεξάρτητων οργανώσεων. Ο Βαλέσα και οι σύντροφοί του αρπάζουν την ευκαιρία από τα μαλλιά. Μια ημέρα σαν σήμερα πριν από 43 χρόνια νομιμοποιούν τη Συντονιστική Απεργιακή Επιτροπή και τη μετονομάζουν σε «Αλληλεγγύη» (Solidarność) που είναι η πρώτη μη ελεγχόμενη από κομμουνιστικό κόμμα εργατική οργάνωση σε ολόκληρο το «Σιδηρούν Παραπέτασμα»! Πρόκειται για ένα κομβικό σημείο που, σύμφωνα με πολλούς ιστορικούς, στάθηκε η αφορμή για να αρχίσει η κατάρρευση του «υπαρκτού Σοσιαλισμού».
Ο Βαλέσα έμεινε πρόεδρος της «Αλληλεγγύης» μέχρι τον Δεκέμβριο του 1981, όταν ο τότε πρωθυπουργός κήρυξε στρατιωτικό νόμο στην Πολωνία. Ο Βαλέσα παρέμεινε ως το Νοέμβρη του 1982 κρατούμενος στη νοτιοδυτική Πολωνία, ενώ ήδη τα δυτικά μέσα τον είχαν ανακηρύξει σε ήρωα της «ελευθερίας», με το διάσημο αμερικανικό περιοδικό Time να τον εμφανίζει ως «άνδρα της χρονιάς». Το 1983 του απονεμήθηκε το Νόμπελ Ειρήνης.
Ήρωας ή προδότης;
Ο Λεχ Βαλέσα τον Δεκέμβριο του 1990 έγινε πρόεδρος της Πολωνίας. Η περίοδος της δικής του διακυβέρνησης σημαδεύτηκε από τις πολλές και συχνές αλλαγές κυβερνήσεων κάτι που προκάλεσε την έντονη δυσφορία των οπαδών του και οδήγησε τελικά στην εκλογική ήττα το 1995. Ανακοίνωσε πως αποσύρεται από την πολιτική αλλά πέντε χρόνια αργότερα ήταν ξανά υποψήφιος. Η εκλογική... κατραπακιά του 1% που έλαβε, τον οδήγησε να ανακοινώσει τη δεύτερη και οριστική, όπως αποδείχθηκε, απόσυρσή του από την ενεργό πολιτική.
Οι κατήγοροι του Βαλέσα λένε ακόμα και σήμερα πως η χρηματοδότηση της «Αλληλεγγύης» προερχόταν από πόρους της CIA, μυστικούς λογαριασμούς του Βατικανού (ο ίδιος ο Βαλέσα έχει ευχαριστήσει δημόσια, πολλές φορές στο παρελθόν, τον τότε Πάπα Ιωάννη Παύλο για την έμπρακτη βοήθειά του), δυτικοευρωπαϊκά συνδικάτα καθώς και το αμερικανικό ίδρυμα «Εθνικό Κληροδότημα για τη Δημοκρατία».
Παράλληλα, ο διάσημος Πολωνός πολιτικός «ελέγχεται» και για σκοτεινές δραστηριότητές του υπέρ του κομμουνιστικού καθεστώτος, το οποίο αντιπάλεψε. Κατηγορήθηκε ως συνεργάτης τη δεκαετία του 1970 των μυστικών υπηρεσιών (SB), κάτι που ο ίδιος παραδέχθηκε ως «σφάλμα» του αρνούμενος, ωστόσο, ότι κατέδωσε κάποιον. «Δεν έσπασα τον Δεκέμβριο του 1970, ούτε συνεργάσθηκα με τις SB. Δεν πήρα ποτέ χρήματα, ούτε έκανα γραπτές ή προφορικές αναφορές» έγραψε στο blog του. «Διέπραξα ένα σφάλμα, αλλά δεν είναι όπως το λένε. Έδωσα τον λόγο μου να μην το αποκαλύψω. Σίγουρα όχι σήμερα. Εκτός αν το κάνουν άλλοι. Ο ενορχηστρωτής της ιστορίας είναι ακόμη εν ζωή. Οφείλει να αποκαλύψει την αλήθεια και υπολογίζω σε αυτόν. Είχα μία υπερβολικά τρυφερή καρδιά», έγραψε ο Βαλέσα ως απάντηση, όταν είδε το φως της δημοσιότητας ο φάκελος του με το ψευδώνυμο «Μπόλεκ».
Ο συγκεκριμένος φάκελος αποκαλύφθηκε το 2016, όταν βρέθηκαν έγγραφα με το όνομα του Βαλέσα ως πληροφοριοδότη, στο σπίτι πρώην υπουργού Εσωτερικών της κομμουνιστικής κυβέρνησης. Ο πρώην πρόεδρος της Πολωνίας είπε τότε ότι τα έγγραφα είχαν πλαστογραφηθεί και ότι κάποιος μιμήθηκε την υπογραφή του. Εισαγγελείς, για λογαριασμό του κρατικού Ινστιτούτου Εθνικής Μνήμης, που διερευνούν εγκλήματα του κομμουνιστικού καθεστώτος, είπαν ότι ανάλυση του χειρόγραφου κατέδειξε ότι είναι αυθεντικό και ότι ο Βαλέσα πρέπει να κατηγορηθεί για ψευδορκία, η οποία επισύρει ποινή φυλάκισης έως τρία χρόνια.
Η πρώτη φορά που το όνομα του Βαλέσα εντοπίστηκε σε λίστα με πληροφοριοδότες της αστυνομίας, ήταν το 1992, όταν ήταν ακόμα πρόεδρος. Το δικαστήριο τον αθώωσε, το 2000.
Ο Λεχ Βαλέσα υποστηρίζει ότι οι κατάλογοι της SB για τους πράκτορες δε λένε τίποτα απολύτως για τις δραστηριότητές του. Οι αντίπαλοι του Λεχ Βαλέζα τον κατηγορούν ωστόσο ότι κατά τη διάρκεια της προεδρικής του θητείας αφαίρεσε από τον φάκελό του στην Κρατική Υπηρεσία Ασφαλείας όλες τις επίμαχες σελίδες προκειμένου να εξαφανιστούν μια για πάντα όλες οι αποδείξεις και η οποία σχετική συζήτηση γίνεται να παραμένει σε... φιλοσοφικό επίπεδο.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
