Σαν σήμερα, 4 Οκτωβρίου, ο Καραμανλής ιδρύει τη Νέα Δημοκρατία

Με την Απριλιανή δικτατορία να έχει πέσει και με την τραγωδία στην Κύπρο να βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη η Ελλάδα έπρεπε να πάει το συντομότερο δυνατό σε εκλογές. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής που επέστρεψε από το Παρίσι για να διασφαλίσει πως τα «σταγονίδια της χούντας» δε θα επαναφέρουν τη χώρα σε σκοτεινές ημέρες, ξέρει πως χρειάζονται ισχυρά πολιτικά κόμματα προκειμένου η Ελλάδα να επιστρέψει στην κανονικότητα.

Η απόφασή του να φτιάξει ένα νέο κόμμα που θα κυριαρχήσει είναι δεδομένη. Το πιθανότερο είναι πως το είχε αποφασίσει ήδη από την εποχή που φαινόταν πως η χούντα μετρούσε μέρες. Ήξερε, ωστόσο, πως η προδικτατορική Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση (ΕΡΕ), είχε οριστικοποιήσει τη μορφή της ελληνικής κεντροδεξιάς αλλά είχε ολοκληρώσει τον κύκλο της. Αυτό που έπρεπε να «γεννηθεί» θα ήταν κάτι καινούργιο. Κάτι καινούργιο με αρχηγό τον ίδιο.

Η «γέννηση» της Νέας Δημοκρατίας

«Πιστεύω ότι πρέπει να προχωρήσουμε το ταχύτερο σε εκλογές μόλις αποκατασταθεί κάποια ηρεμία. Να ιδρύσουμε ένα καινούργιο κόμμα, γιατί η ΕΡΕ δεν μπορεί πλέον να ανανεωθεί, να συμπήξουμε μια ευρύτερη παράταξη και να συμπεριλάβουμε σε αυτή και ικανούς ανθρώπους που δεν ανήκαν στην ΕΡΕ» έλεγε και ξαναέλεγε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, σε συναντήσεις και συσκέψεις με στενούς συνεργάτες του.

Στις 29 Σεπτεμβρίου 1974 κάνει μια βαρυσήμαντη ανακοίνωση. Ο στόχος διπλός. Ο πρώτος είναι να στηλιτεύσει την κακή κατάσταση στην οποία βρισκόταν η χώρα. Ο δεύτερος είναι να ανακοινώσει πως θα προχωρήσει στην ίδρυση ενός νέου κόμματος.

«Η δημοκρατία στην Ελλάδα είχε λειτουργήσει ατελώς, καθώς αλλεπάλληλα υπήρξαν τα κινήματα, οι επαναστάσεις, οι δικτατορίες, οι μεταπολιτεύσεις, οι εμφύλιοι πόλεμοι. Αντιθέτως, ολίγες και βραχείες υπήρξαν οι περίοδοι της δημοκρατικής διακυβερνήσεως της χώρας – φωτεινά παραδείγματα στην ταραγμένη ιστορία της συγχρόνου Ελλάδος» τόνισε ο Καραμανλής και έδωσε το στίγμα της επόμενης ημέρας τονίζοντας πως βασικές προϋποθέσεις για την ομαλή λειτουργία του πολιτεύματος είναι «το ήπιο πολιτικό κλίμα, τα ήμερα πολιτικά ήδη και θεσμοί που να προσαρμόζονται στις ιδιαίτερες συνθήκες του τόπου μας». Η χώρα θα χρειαζόταν, ακόμη, «ισχυρούς πολιτικούς σχηματισμούς, ικανούς να προστατεύσουν τη δημοκρατία όχι μόνον από τον κομμουνισμό και τον φασισμό, αλλά και από τα αίτια που προεκάλεσαν στο παρελθόν την πτώση της».

Στη συνέχεια, περνάει στο δεύτερο στόχο εκείνης της ομιλίας τονίζοντας πως το νέο κόμμα που θα δημιουργήσει ο ίδιος  «συγκροτείται από έμπειρες και υγιείς, αλλά και από νέες προοδευτικές και ριζοσπαστικές δυνάμεις για τη συγκρότηση μιας αληθινής και συγχρόνου δημοκρατίας».

Έπειτα ο Καραμανλής, σαν έμπειρος πολιτικός, τονίζει «η ελευθέρα οικονομία στην οποία πιστεύει (σσ: το νέο κόμμα), δεν ημπορεί να αποκλείση την διεύρυνση του οικονομικού τομέως τον οποίο ελέγχει το Κράτος. Η ιδιωτική πρωτοβουλία δεν είναι δυνατόν να βρη την δικαίωσή της χωρίς παράλληλη συμμετοχή των ευρύτερων λαϊκών τάξεων στην κατανομή του εθνικού προϊόντος. Κάθε πολίτης της χώρας αυτής πρέπει να γίνη εργάτης μαζί και νομεύς της οικονομικής ευημερίας· και να αισθάνεται ότι είναι ήσυχος για το μέλλον του και για το μέλλον των παιδιών του».

Στις 4 Οκτωβρίου κατατέθηκε στον Άρειο Πάγο η δήλωση ίδρυσης της Νέας Δημοκρατίας. Από τους πρώτους που συμμετείχαν στον νέο σχηματισμό ήταν οι εξής: Ράλλης, Τσάτσος, Παπακωνσταντίνου, Λαμπρίας, Αβέρωφ, Παπαληγούρας, Στράτος, Βαρβιτσιώτης, Αχ. Καραμανλής, Παπαδόγγονας, Μηναίος, Ευρυγένης, Εβερτ, Βουδούρης, Μοσχονάς, Φύσσας, Καρατζάς, Ανδριανόπουλος, Χατζηγάκης, Κοντογιαννόπουλος, Παπασπύρου, Αλλαμανής, Στεφανάκης κ.ά.

Πώς προέκυψε το όνομα και η ιστορία πίσω από την επιλογή του πυρσού ως έμβλημα

Και κάπου εδώ, εν είδει παραπολιτικού θα πρέπει να αναφερθούν σε κάτι που πολλοί δε γνωρίζουν. Όταν ιδρύθηκε η Νέα Δημοκρατία δεν είχε έμβλημα! Τον αναμμένο πυρσό τον απέκτησε τρία χρόνια αργότερα! Στα ψηφοδέλτια των εκλογών του 1974 και του 1977 το κόμμα είχε χρησιμοποιήσει την φωτογραφία του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Ο πυρσός καθιερώθηκε με πρόταση του δημοσιογράφου Τίτου Αθανασιάδη το 1977, μετά το προσυνέδριο της Ν.Δ. και το Α’ Συνέδριο! Την επιλογή την έκανε ο ίδιος ο πρόεδρος της Ν.Δ. Κ. Καραμανλής μεταξύ πέντε προτάσεων που είχαν συνυποβληθεί. Για την ιστορία, πρέπει να αναφέρουμε ότι ο πυρσός συμβόλιζε το ελληνικό φως και σημειολογικά παρέπεμπε στην απόφαση της παράταξης να εκφράζει τις διαχρονικές αξίες του Ελληνισμού.

Και το όνομα; Πώς προέκυψε το όνομα του νέου κόμματος; Σύμφωνα με μια εκδοχή που πιθανότατα είναι η επικρατέστερη, ο προερχόμενος από την ΕΡΕ, προδικτατορικός δήμαρχος Αθηναίων Γεώργιος Πλύτας, εξέδιδε την περίοδο της χούντας στο Λονδίνο μια εφημερίδα στην οποία ο έμπιστος συνεργάτης του Καραμανλή και αργότερα υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ, Τάκης Λαμπρίας , είχε γράψει στα τέλη Νοεμβρίου 1972 (πριν πέσει η χούντα δηλαδή) ένα άρθρο με τίτλο «Η λύση Καραμανλή». Η εφημερίδα εκείνη λεγόταν «Νέα Δημοκρατία»!

Κάποιοι μέσα στο κόμμα πάντως λένε πως το ΝΔ ήταν πρόταση του Τσάτσου, ενώ υπήρχαν και άλλα ονόματα που είχαν πέσει στο «τραπέζι», όπως το «Δημοκρατική Παράταξη» που είχε προτείνει ο Άγγελος Βλάχος, μετέπειτα υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ.

Η Ιδρυτική Διακήρυξη της Νέας Δημοκρατίας

«Το μέγα θέμα της εποχής μας είναι η δημοκρατία. Όλοι μιλούν περί δημοκρατίας, ολίγοι όμως την καταλαβαίνουν˙ και ολιγότεροι έχουν τη θέληση και την ικανότητα να την εφαρμόζουν.

Από τις 140 χώρες που υπάρχουν στο κόσμο, μόνον 19 έχουν πραγματική δημοκρατία. Τούτο σημαίνει ότι αυτό το θαυμάσιο και ευαίσθητο πολίτευμα είναι δύσκολο στην εφαρμογή του. Και προϋποθέτει ειδικές συνθήκες, χωρίς τις οποίες δεν ημπορεί να ανθίσει και να καρποφορήσει.

Δημοκρατία θα ήθελαν να έχουν όλοι οι λαοί. Αλλά δεν την έχουν παρά μόνο εκείνοι που, εκτός από την συνειδητοποίηση των προτερημάτων της, σέβονται και τους όρους της λειτουργίας της.

Η Νεωτέρα Ελλάς υιοθέτησε την δημοκρατία ως σύστημα διακυβερνήσεως. Και ήτο φυσικόν, αφού γεννήθηκε στον τόπο μας. Ελειτούργησε όμως ατελώς και παρουσίασε συχνές και μακρές διαλείψεις. Αλλεπάλληλα υπήρξαν τα κινήματα, οι επαναστάσεις, οι δικτατορίες, οι μεταπολιτεύσεις, οι εμφύλιοι πόλεμοι. Αντιθέτως ολίγες και βραχείες υπήρξαν αι περίοδοι της δημοκρατικής διακυβερνήσεως της χώρας - φωτεινά διαλείμματα στην ταραγμένη ιστορία της συγχρόνου Ελλάδος.

Αν δεν ελειτούργησε ομαλά η δημοκρατία στην Ελλάδα, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι έλειψαν ή δεν μπόρεσαν να δημιουργηθούν οι όροι της υπάρξεώς της. Οι όροι Δε αυτοί είναι το ήπιο πολιτικό κλίμα, τα ήμερα πολιτικά ήθη και θεσμοί που να προσαρμώζονται στις ιδιαίτερες συνθήκες του τόπου μας.

Οι Έλληνες έχουν την γεύση όλων των πολιτικών καταστάσεων. Γεύση τόσο πικρή, που να μη συγχωρεί καινούργια σφάλματα και πλάνες. Ήδη εισερχόμεθα σε νέα περίοδο της εθνικής μας ζωής. Και οφείλουμε, με την πείρα του παρελθόντος, να δημιουργήσουμε τις αναγκαίες προϋποθέσεις για να αποκτήσωμε, επί τέλους, μίαν υγιά και βιώσιμη δημοκρατία.

Αν δεν αξιοποιήσωμε τώρα την μοναδική αυτήν ευκαιρία, ματαίως θα αναζητούμε άλλη στο μέλλον. Η πρώτη πάντως φάσις δικαιολογεί αισιοδοξία.

Εγγίζει, πράγματι, τα όρια του πολιτικού θαύματος αυτό που με την συμπαράσταση του λαού συνέβη στην Ελλάδα, μέσα στους δύο τελευταίους μήνες. Διότι η μετάβαση από την δικτατορία στην ελευθερία έγινε με τρόπον ανώδυνο, ενώ πολλοί ανέμεναν ότι θα γίνη με τρόπον αιματηρό, με αδελφοκτόνο σπαραγμό. Πολλοί επίσης επίστευαν ότι θα ήταν βραδεία και οδυνηρά η αποδιοργάνωση του μηχανισμού της τυραννίας και η διαδικασία για την επάνοδο στην δημοκρατία. Και όμως και αυτό έγινε μέσα στους δύο αυτούς μήνες.

Το σπουδαίο όμως αυτό έργο, που συνετελέσθη ταχύτατα και μεθοδικά, δεν σημαίνει ότι έλυσε κατά κάποιο τρόπον ασφαλή και μόνιμο το πρόβλημα της ελληνικής δημοκρατίας. Κίνδυνοι υπάρχουν πάντοτε. Και θα απαιτηθή η επαγρύπνησις αλλά και η συσπείρωσις του λαού σε ισχυρούς πολιτικούς σχηματισμούς, ικανούς να προστατεύσουν την δημοκρατία, όχι μόνον από τον κομμουνισμό και φασισμό, αλλά και από τα αίτια που προκάλεσαν στο παρελθόν την πτώση της.

Γι’ αυτόν ακριβώς τον εθνικό σκοπό εθεώρησα καθήκον μου να δημιουργήσω μιαν ευρεία και ζωντανή πολιτική παράταξη - την Νέα Δημοκρατία.

Η Νέα Δημοκρατία στηρίζεται στη διαπίστωση - πικρά βιωμένη από τους παλαιότερους και έντονα αισθητή από τους νεώτερους - ότι μια καινούργια πολιτική ζωή είναι αναγκαία για την επιβίωση, την πρόοδο και την ευτυχία της Ελλάδος. Έχει για βάση την πείρα του παρελθόντος και σαν όραμα ένα καλύτερο και ασφαλέστερο μέλλον.

Η παράταξις της Νέας Δημοκρατίας συγκροτείται από έμπειρες και υγιείς, αλλά και από νέες προοδευτικές και ριζοσπαστικές πολιτικές δυνάμεις συντονισμένες στον ίδιο σκοπό: Να κάμουν στην Ελλάδα πράξη την επωνυμία της παρατάξεως - να δώσουν στη χώρα μια νέα δημοκρατία.

Νέα Δημοκρατία είναι η πολιτική παράταξις του ταυτίζει το Έθνος με τον Λαόν, την Πατρίδα με τους Ανθρώπους της, την Πολιτεία με τους Πολίτες της, την Εθνική Ανεξαρτησία με την Λαϊκή Κυριαρχία, την Πρόοδο με το Κοινό Αγαθό, την Πολιτική Ελευθερία με την Έννομη Τάξη και την Κοινωνική Δικαιοσύνη.

Νέα Δημοκρατία είναι το σύστημα με το οποίο οι ολιγώτεροι και οι επώνυμοι καθοδηγούν αντί να καταδημαγωγούν, εκπροσωπούν αντί να καταδυναστεύουν - και σε τελική ανάλυση υπηρετούν - και περισσότερους και ανωνύμους.

Νέα Δημοκρατία είναι η κίνηση που επιλέγει και συντηρεί από την παράδοση μόνον όσα ο χρόνος απέδειξε σωστά και χρήσιμα. Και προχωρεί διαρκώς με μεγάλα, τολμηρά αλλά και ασφαλή βήματα στις νέες διαρκώς εξελισσόμενες συνθήκες.

Νέα Δημοκρατία είναι η πολιτική παράταξις που αγνοεί τις διενέξεις και τους διχασμούς του παρελθόντος - που τόσα δεινά επεσώρευσαν στον τόπο μας - και προσανατολίζεται στα ευρύτερα δυνατά σχήματα εθνικής ενότητος.

Η παράταξις της Νέας Δημοκρατίας ζητεί για την πραγματοποίηση των σκοπών της την συνεργασία του ελληνικού λαού και ιδιαίτερα της νέας γενιάς.

Και υπόσχεται:

• Ότι θα υπηρετεί πάντα και μόνο τα αληθινά συμφέροντα του έθνους, που βρίσκονται πέρα και πάνω από τις παραπλανητικές ετικέτες της Δεξιάς, του Κέντρου και της Αριστεράς.
• Ότι θα θεωρεί πάντα όλους τους Έλληνες όχι μόνο ίσους απέναντι των νόμων, αλλά και με ίσα δικαιώματα απέναντι των βιωτικών ευκαιριών και των δυνατοτήτων που διανοίγει ο πολιτικός, οικονομικός και κοινωνικός βίος.
• Ότι θα αφιερώσει όλες τις δυνάμεις - την πείρα, τις γνώσεις και τον ενθουσιασμό των παλαιότερων και των νεωτέρων στελεχών - για την ταχύρρυθμη ανάπτυξη της Ελλάδος σε όλους τους τομείς.
• Ότι η ελεύθερη οικονομία στην οποία πιστεύει η Νέα Δημοκρατία δεν ημπορεί να αποκλείσει την διεύρυνση του οικονομικού τομέως τον οποίο ελέγχει το κράτος. Και η ιδιωτική πρωτοβουλία δεν ημπορεί να βρει την δικαίωσή της χωρίς παράλληλη συμμετοχή των ευρυτέρων λαϊκών τάξεων στην κατανομή του εθνικού προϊόντος. Κάθε πολίτης της χώρας αυτής πρέπει να γίνει εργάτης μαζί και νομεύς της οικονομικής ευημερίας και να αισθάνεται ήσυχος για το μέλλον του και για το μέλλον των παιδιών του.
• Ότι θα ανανεώνεται διαρκώς από τις νέες δυνάμεις της χώρας, τις οποίες θεωρεί πάντα προνομιούχες, γιατί εμφανίζουν αμεσώτερα τον παλμό της εποχής μας.
• Ότι θα επενδύσει όχι μόνον από το περίσσευμα αλλά και από το υστέρημα του εθνικού πλούτου στην παιδεία, την επιμόρφωση και την επιστημονική έρευνα, γιατί πιστεύει ότι οι πνευματικές και πολιτιστικές αξίες είναι αυτές που προσδιορίζουν μονιμώτερα την μοίρα του Ελληνικού Έθνους.
• Ότι δεν θα φεισθεί κόπων και θυσιών για να καταστήσει την Ελλάδα ισχυρή και απρόσβλητη. Με εκσυγχρονισμένες τις Ένοπλες Δυνάμεις η ανεξαρτησία της Ελλάδος θα κατοχυρωθεί. Και θα είναι σεβαστή από όλους, χωρίς την ανάγκη άλλων προστατών εκτός από τους συλλογικούς οργανισμούς στους οποίους θα μετέχει με την ελεύθερη βούλησή της και σύμφωνα με τα πάγια συμφέροντα του Ελληνισμού, στα οποία περιλαμβάνεται και η μοίρα της Κύπρου.
• Ότι θα αγωνισθεί για την πλήρη και καθολική κατοχύρωση της λαϊκής κυριαρχίας και ότι θα επιδιώξει προς τούτο την προσαρμογή του πολιτεύματος προς τις συνθήκες της ελληνικής πραγματικότητος.

Η Νέα Δημοκρατία πιστεύει ότι η Ελλάς όχι μόνο δικαιούται αλλά και ημπορεί να εξασφαλίσει την εξέχουσα θέση και την ευτυχία του λαού της μέσα στην Ευρώπη όπου ανήκει, αν επιστρατεύσει όλες τις ικανότητες και αν αξιοποίηση όλες τις αρετές του λαού της.

Ανεξάρτητα από το μέγεθος της. Η Ελλάς με την πνευματική κληρονομιά της, την ακτινοβολία του Ελληνισμού, αλλά και την ζωντάνια του λαού της ημπορεί να συμβάλει πολιτικά, ηθικά και πολιτιστικά στην πραγματοποίηση της ιδέας μιας ενωμένης Ευρώπης.

Βασική όμως προϋπόθεσις για όλα αυτά είναι η θεμελίωσις στον τόπο μας της αληθινής και συγχρόνου δημοκρατίας. Σ’ αυτήν αφιερώνεται, ολόκληρη και ομόθυμη, η μεγάλη παράταξις της Νέας Δημοκρατίας.

Καλώ όλους εκείνους που συμμερίζονται την αγωνία και τις ελπίδες μου για το μέλλον, όλους εκείνους που διακαίονται από το πόθο μιας πολιτικής αναγεννήσεως, να συστρατευθούν μαζί μας. Και απευθυνόμενος ιδιαίτερα προς τους νέους, τους καλώ να αποτελέσουν την πρωτοπορία σε αυτήν την εξόρμηση της εθνικής δημιουργίας. Για μια υπερήφανη και ευτυχισμένη Ελλάδα»!