Σαν σήμερα, 31 Μαρτίου, οι πρώτες εκλογές μετά την κατοχή λίγες ώρες μετά την έναρξη του εμφύλιου

Την τελευταία ημέρα του Μαρτίου το 1946 προγραμματίστηκαν οι πρώτες βουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα έπειτα από 10 χρόνια. Σε μία ταραγμένη πολιτικά περίοδο κι ενώ είχαν μεσολαβήσει αφενός η δικτατορία του Μεταξά και η Κατοχή, αφετέρου τα Δεκεμβριανά και η Συμφωνία της Βάρκιζας, οι Έλληνες καλούνταν να προσέλθουν και πάλι στις κάλπες σε μία διαδικασία που μόνο «ελεύθερη» δεν ήταν. Μάλιστα το πορηγούμενο βράδυ, τα ξημερώματα της 31ης Μαρτίου, μία καταδρομική επίθεση στο Λιτόχωρο Πιερίας θα κύρησσε - ουσιαστικά - και την έναρξη του εμφύλιου πολέμου στη χώρα μας.

Το κλίμα για τις εκλογές ήταν εξαρχής προβληματικό. Η απόφαση να διεξαχθούν πριν από το δημοψήφισμα για το πολιτειακό, ουσιαστικά παραβίαζε τη Συμφωνία της Βάρκιζας που είχε υπογραφεί έναν χρόνο νωρίτερα. Τόσο το ΚΚΕ όσο και συνολικά οι δυνάμεις της Αριστεράς είχαν καταθέσει αιτήματα για την αναβολή των εκλογών, ωστόσο οι πιέσεις που φέρεται να δεχόταν ο  πρωθυπουργός Θεμιστοκλής Σοφούλης από τους Βρετανούς δεν του επέτρεπαν να συνεναίσει σε κάτι τέτοιο.

Υπό το καθεστώς τρομοκρατίας που υπήρχε από τους ακροδεξιούς κατά των κομμουνιστών, των αριστερών αλλά και τον αντιμοναρχικών, το ΚΚΕ και τα κεντροαριστερά κόμματα απέχουν από την εκλογική διαδικασία. Τη θέση αυτή εκμεταλλεύτηκε η συντηρητική παράταξη και οι κρατικές αρχές για να κλιμακώσουν το κλίμα τρομοκρατίας που ίσχυε, ενώ ο δεξιός τύπος κήρυττε πως «όσοι δεν ψηφίσουν θα τιμωρηθούν».

Τα κόμματα και τα αποτελέσματα

Η Ηνωμένη Παράταξις Εθνικοφρόνων, με κύριο κορμό το Λαϊκόν Κόμμα και υπό την ηγεσία των Κ. Τσαλδάρη, Σ.Γονατά και Α. Αλεξανδρή, κέρδισε με συντριπτική πλειοψηφία, (55,1% των ψήφων) και 205 έδρες από τις 354· η Εθνική Πολιτική Ένωσις υπό τους Σ. Βενιζέλο, Γεώργιο Παπανδρέου και Π. Κανελλόπουλο έλαβε 19,3 % και 68 έδρες, το Κόμμα Φιλελευθέρων υπό τον Σοφούλη 14,4% και 48 έδρες, το Εθνικόν Κόμμα Ελλάδος υπό τον Ν. Ζέρβα 6% και 23 έδρες και μικρότερα κόμματα 10 έδρες. Συνολικά η νέα βουλή ευνοούσε τον προσανατολισμό της Ελλάδας προς τη βρετανική και αμερικανική πολιτική.

Η «τρομοκρατία» κατά της Αριστεράς και της αποχής

Όπως αναφέρει ο Ηλίας Νικολακόπουλος στο βιβλίο του «Των εκλογών τα πάθη», δεν πρέπει να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι οι συνθήκες τρομοκρατίας που επικρατούσαν στις περισσότερες περιοχές καθιστούσαν ιδιαίτερα προβληματική την ελεύθερη και φανερή (όπως η αποχή) υποστήριξη της Αριστεράς. Είναι, δε, αδύνατον να εκτιμηθεί η δυναμική που ενδεχομένως θα δημιουργούσε η συμμετοχή της. 

Σημειώνεται επίσης πως, για πολύ μεγάλη χρονική περίοδο το ασφράγιστο εκλογικό βιβλιάριο του 1946 ισοδυναμούσε, αυτόματα, με αρνητικό «πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων» και τις συνεπαγόμενες πολιτικές διώξεις και κοινωνικές απαγορεύσεις. Είναι χαρακτηριστική άλλωστε η αναφορά της εφημερίδας Βραδυνή πριν από τις εκλογές πως «όσοι ψηφίσουν θα είναι Ελλάς, όσοι δεν ψηφίσουν θα είναι Βουλγαρία».

Εικόνες από την ημέρα των εκλογών

Οι εκλογές έγιναν υπό την επίβλεψη της συμμαχικής αποστολή παρατηρητών (Allied Mission to Observe the Greek Elections – AMFOGE), στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι από τις ΗΠΑ, τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία, όχι όμως και από τη Σοβιετική Ενωση.  Η παρουσία της, ωστόσο, δεν στάθηκε ικανή ώστε να διασφαλίσει τον απολύτως αδιάβλητο χαρακτήρα της εκλογικής διαδικασίας.

Το βίντεο που ακολουθεί έχει καταγραφεί από την AMFOGE και παρουσιάζει εικόνες από την εκλογική διαδικασία της 31ης Μαρτίου.

Η έναρξη του εμφύλιου πολέμου

Η 31η Μαρτίου, ωστόσο, έχει επίσης ιστορική σημασία, πέρα από τη διεξαγωγή των εκλογών. Η επίσημη έναρξη του ελληνικού εμφυλίου θεωρείται η καταδρομική επίθεση περίπου 30 ανταρτών, υπό τον καπετάν Υψηλάντη (Αλέξανδρο Ρόσιο), εναντίον του σταθμού Χωροφυλακής στο Λιτόχωρο Πιερίας, η οποία έγινε το βράδυ της 30ής προς 31η Μαρτίου του 1946 και είχε σαν αποτέλεσμα να σκοτωθούν 11 από τους υπερασπιστές του σταθμού. Από εκείνο το σημείο και έπειτα, κάθε ημέρα που περνάει οι συγκρούσεις γίνονται όλο και πιο έντονες. 

Διαβάστε επίσης

«Σεροτονίνη»: H καθόλου τιμητική αναφορά του Ουελμπέκ στην Ελλάδα που δεν παρατήρησε κανείς

Η μοναδική ασθενής με κυστική ίνωση στην Ελλάδα που υποβλήθηκε σε δύο επιτυχημένες μεταμοσχεύσεις πνευμόνων

Μία Αγγλίδα δημοσιογράφος στην Κυψέλη: Η Έστερ εξηγεί γιατί άφησε το Λονδίνο για την Αθήνα

Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.