To καλοκαίρι θα'ρ θει και θα πάρει κι εσένα μαζί, που μέσα στη σκληρή και κυνική καθημερινότητα του 2023, νοσταλγείς με χαμόγελο τις πιο ρομαντικές στιγμές της Αριστεράς. Μάντεψε, «έχουμε πάρτι απόψε», όπως θα έλεγε και ο Γιάννης Αγγελάκας, όντας ακόμα τραγουδιστής των Τρυπών, καθώς αυτή η δύσκολη, παράξενη, μα τόσο αναγκαία και σημαντική ιστορία της σύγχρονης πολιτικής ζωής, η Αριστερά, σήμερα έχει μια ξεχωριστή «γιορτή»: Κλείνουν 72 χρόνια από την ίδρυση του κόμματος της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς, γνωστή και ως ΕΔΑ.
Η ΕΔΑ πήρε μορφή από τις στάχτες των αγώνων του παράνομου τότε, ΚΚΕ, κατόπιν ενώσεως των δυνάμεων του με τον Δημοκρατικό Συναγερμό, το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας του Ιωάννη Πασαλίδη, το Κόμμα Αριστερών Φιλελευθέρων των Νεόκοσμου Γρηγοριάδη και Σταμάτη Χατζήμπεη, και το Δημοκρατικό Ριζοσπαστικό Κόμμα του Μιχάλη Κύρκου. Είναι η εποχή που η χώρα προσπαθεί να αρχίσει έστω, να επουλώνει τις πληγές του εμφυλίου πολέμου, και το συντηρητικό, φιλομοναρχικό κόμμα του Ελληνικού Συναγερμού - ιδρυθέν από τον στρατάρχη Παπάγο - γίνεται αυτόματα το φαβορί για να κερδίσει τις πρώτες εθνικές εκλογές σε κλίμα ειρήνης.
«Ειρήνη», αυτή είναι και η μαγική λέξη που συμπεριλαμβάνει το ίδιο το έμβλημα του κόμματος: Ένα κύκλος που περικλείνει τ' αρχικά ΕΔΑ και περί τον κύκλο αναγράφονται οι λέξεις: Ειρήνη, Δημοκρατία, Αμνηστία.
Ο βασικός κορμός των στελεχών της ήταν μέλη του Κ.Κ.Ε., το οποίο είχε τεθεί εκτός νόμου από το 1947, όπως και οι Εμμανουήλ Πρωιμάκης και οι στρατηγοί Σαράφης, Χατζημιχάλης και Αυγερόπουλος. Διοικούνταν από εξαμελή διοικούσα επιτροπή (Ιωάννης Πισαλίδης, Δημήτρης Μαριόλης, Διονύσιος Χριστόκος, Σταμάτιος Χατζήμπεης, Μιχαήλ Κύρκος και Ιωάννης Κακορέλης. Στα όρια της παρανομίας, μια νέα ελπίδα για τους εξόριστους (#διπλής) της ελληνικής πολιτικής ζωής αχνοφαινόταν. Ή μήπως όχι;
Τα πρώτα χρόνια
Η ΕΔΑ υπερασπίζεται το δικαίωμα του εκλέγειν ακόμα και για εκείνους που η ελληνική κοινωνία δεν μπορεί να δεχτεί στις τάξεις της. Και πληρώνει το τίμημα. Στις εκλογές της 9ης Σεπτεμβρίου 1951 η ΕΔΑ κερδίζει το 10,57% των ψήφων και 10 έδρες. Όμως οι εκλεγέντες βουλευτές της Αριστεράς είναι εξόριστοι ή φυλακισμένοι πολιτικοί κρατούμενοι που η ΕΔΑ έχει αποδεχτεί στους εκλογικούς της συνδυασμούς. Αλλά η εκλογή τους ακυρώνεται και τη θέση τους παίρνουν επιλαχόντες υποψήφιοι των συνδυασμών της ΕΔΑ που δεν ανήκουν στην κατηγορία των πολιτικών κρατουμένων. Ένας από τους πρώτους βουλευτές της ΕΔΑ είναι και ο θρυλικός Ηλίας Ηλίου.
Την ίδια στιγμή, ο Ελληνικός Συναγερμός αναδεικνύεται πρώτο κόμμα με 36,53% και 114 έδρες χωρίς όμως να μπορεί να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Θα σχηματίσουν κυβέρνηση τα κόμματα του Κέντρου, εκπροσωπούμενα από τους Ν.Πλαστήρα και Σ.Βενιζέλο.
Μια ανίερη (;) συμμαχία
Σε μια εποχή που η Ελλάδα βίωνε την δική της αρρωστημένη εκδοχή του Μακαρθισμού και πας μη δεξιός έμοιαζε με απειλή για τον τόπο, η ΕΔΑ κοιτούσε διακριτικά προς το Κέντρο, και η αυγή της δεκαετίας του `60 έβγαλε κάτι που έμοιαζε με συμμαχία, ανίερη για κάποιους. Συγκεκριμένα. στις βουλευτικές εκλογές της 16ης Φεβρουάριου.1964 όταν θριάμβευσε η Ένωσή Κέντρου (52,72% και 171 έδρες) η ΕΔΑ κατέβηκε μόνο σε 31 από τις 55 εκλογικές περιφέρειες της χώρας ώστε να ενισχυθούν τα κεντρώα ψηφοδέλτια. Προηγουμένως και οι εκλογές του 1961, το σύνθημα 1-1-4, και η δολοφονία Λαμπράκη ένωσαν την ΕΔΑ και την Ένωση Κέντρου κόντρα σε εκείνες της δυνάμεις που στερούσαν από τον απλό πολίτη τις δημοκρατικές του ελευθερίες. Στη Χούντα, Εδαϊτες και στελέχη της Ένωσης Κέντρου θα συνεχίσουν τον αγώνα από τις εξορίες και τα κρατητήρια της ΕΑΤ-ΕΣΑ.
Η μεταπολίτευση θα συσπειρώσει τις προοδευτικές δυνάμεις της χώρας υπό τη μορφή ενός νέου ήρωα, που υποσχόταν «Αλλαγή», υπό το φως ενός πράσινου ήλιου. Η ΕΔΑ θα σβήσει στις αρχές της δεκαετίας του `90, έχοντας προηγουμένως δώσει τίμιους αγώνες για την δημοκρατία, την πρόνοια, την ανάπτυξη των κοινωνικών θεσμών, την ισότητα των φύλων, την ενίσχυσή της τοπικής αυτοδιοίκησης, με μπροστάρηδες τον Λεωνίδα Κύρκο, τον Μανόλη Γλέζο και τον Ανδρέα Λεντάκη. Οι αγώνες της δεν θα σβήσουν ποτέ.
«Οι αναμνήσεις μας είναι η δύναμή μας. Ας μην αφήσουμε ποτέ να σβηστούν από τη μνήμη οι ηρωικές ημερομηνίες της Ιστορίας μας κι όταν η νύχτα επιχειρεί να ξανάρθει, εμείς ας βάλουμε φωτιά στις μεγάλες επετείους, όπως θα ανάβαμε πυρσούς».
Βικτόρ Ουγκό
(από γράμμα στον Λουί Μπλανκ, στα 1877)
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
