Πολλοί είναι αυτοί που από την 7η Οκτωβρίου και έπειτα ξεσκονίζουν βιβλία και «γνώσεις» προκειμένου να δουν πότε και κυρίως πώς η Μέση Ανατολή και ο ιστορικός γεωγραφικός χώρος της Παλαιστίνης μετατράπηκε σε παγκόσμια «πυριτιδαποθήκη» που είναι διαρκώς έτοιμη να εκραγεί. Η απάντηση, ωστόσο, είναι σχετικά εύκολη (αν και κρύβει μπόλικο παρασκήνιο): Μια ημέρα σαν σήμερα, πριν από 106 χρόνια. Τότε ήταν που μια επιστολή που έμεινε στην ιστορία ως Διακήρυξη Μπάλφουρ, άνοιξε τις «πύλες της κολάσεως» στη Μέση Ανατολή. Από εκείνη την ημέρα και έπειτα τίποτα δεν ήταν ξανά το ίδιο.
Τι ήταν η Διακήρυξη Μπάλφουρ
Την εποχή που η εξέγερση των Αράβων κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη και η μια νίκη διαδεχόταν την άλλη τα όνειρα για ανεξαρτησία είχαν «φουντώσει». Τότε ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών, Άρθουρ Τζέιμς Μπάλφουρ, έστειλε μία επιστολή στον ηγέτης της εβραϊκής κοινότητας της Μεγάλης Βρετανίας και του ζήτησε να τη διαβιβάσει στη Διεθνή Σιωνιστική Ομοσπονδία.
Η επιστολή αυτή έμεινε στην ιστορία ως «Διακήρυξη Μπάλφουρ». Με αυτή ο Μπάλφουρ έκανε γνωστό στον Λόρδο Γουόλτερ Ρότσιλντ, τον ηγέτη, δηλαδή, της εβραϊκής κοινότητας της Μεγάλης Βρετανίας, πως «η κυβέρνηση της Αυτού Μεγαλειότητας είναι ευνοϊκά διακείμενη στην ίδρυση στην Παλαιστίνη μιας εθνικής εστίας για τον εβραϊκό λαό»! Και να σκεφτεί κανείς πως εκείνη την εποχή, οι Εβραίοι αποτελούσαν μόλις το 7% του συνολικού πληθυσμού της Παλαιστίνης.
«Η κυβέρνηση της Αυτού Μεγαλειότητας είναι ευνοϊκά διακείμενη στην ίδρυση στην Παλαιστίνη μιας εθνικής εστίας για τον εβραϊκό λαό και θα καταβάλει κάθε προσπάθεια προκειμένου να διευκολύνει την πραγματοποίηση αυτού του σκοπού, νοουμένου ότι τίποτα δε θα γίνει που να μπορεί να πλήξει τα πολιτικά και θρησκευτικά δικαιώματα των μη εβραϊκών κοινοτήτων στην Παλαιστίνη, ή τα δικαιώματα και το πολιτικό καθεστώς που απολαμβάνουν οι Εβραίοι στις υπόλοιπες χώρες», ανέφερε η Διακήρυξη και με αυτές τις 68 λέξεις άνοιξαν οι «πύλες της κολάσεως» στη Μέση Ανατολή.
Οι Άραβες, που όπως ήδη αναφέρθηκε, εκείνη την εποχή πάλευαν για την ανεξαρτησία τους, ουδέποτε ρωτήθηκαν και ούτε βέβαια ενημερώθηκαν για την ύπαρξη της συγκεκριμένης επιστολής. Όταν το έμαθαν είχαν περάσει ήδη τρία χρόνια. Οι πρώτες διαδηλώσεις κατά της Διακήρυξης Μπάλφουρ έγιναν το 1920 αλλά τότε όλα είχαν πάρει το δρόμο τους.
Τον Απρίλιο εκείνης της χρονιάς στη Διάσκεψη του Σαν Ρέμο (η τελευταία διεθνής διάσκεψη για το μοίρασμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, πριν από την τελική υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών) δόθηκε στο Λονδίνο η εντολή να «διευθετηθεί» το ζήτημα της Παλαιστίνης. Με βάση αυτή την εντολή η Μεγάλη Βρετανία ανέλαβε την ευθύνη να «δημιουργήσει στη χώρα μια πολιτική, διοικητική και οικονομική κατάσταση που θα εξασφαλίσει την εγκαθίδρυση μιας εθνικής εστίας για τον εβραϊκό λαό».
Επειδή μιλάμε για διπλωματία, αξίζει να σημειωθεί πως η έκφραση «εβραϊκή εστία» χρησιμοποιήθηκε εσκεμμένα αντί των λέξεων «κράτος» ή «πολιτεία» και αυτό, αργότερα, έδωσε το δικαίωμα στο Λονδίνο να αναδιπλωθεί και να ισχυριστεί πως ουδέποτε είχε στόχο τη δημιουργία ενός εβραϊκού κράτους! Σε κάθε περίπτωση, όλο αυτό αποτέλεσε μια τεράστια διπλωματική επιτυχία για τον Χάιμ Βάιτσμαν, επικεφαλής των σιωνιστών της Βρετανίας και μελλοντικό πρώτο πρόεδρο του Ισραήλ αλλά δεν ήταν δίχως αντάλλαγμα. Οι Βρετανοί ήθελαν να «πατήσουν» πόδι στην περιοχή προκειμένου να εξυπηρετούνται πιο εύκολα τα (οικονομικά) συμφέροντά τους.
Ένα άλλο εξαιρετικό στοιχείο της δράσης της Βρετανικής Αυτοκρατορίας είναι πως δύο χρόνια πριν τη «Διακήρυξη» είχαν «προσφέρει» τα ίδια ακριβώς εδάφη και στους Άραβες, προκειμένου να τους πάρουν με το μέρος τους στον αγώνα εναντίον των Οθωμανών. Όταν έκαναν τη «δουλειά» τους άλλαξαν στρατόπεδο και πήγαν με αυτούς που θεωρούσαν πως θα εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους καλύτερα, αθετώντας την προηγούμενη υπόσχεσή τους.
Η «Γη της Επαγγελίας»
Αυτό που ουσιαστικά απέμενε ήταν να επιστρέψουν οι Εβραίοι στην Παλαιστίνη. Σε αυτό «βοήθησαν» τα πογκρόμ εναντίον τους και ο διαρκώς αυξανόμενος αντισημιτισμός στην Ευρώπη. Οι Εβραίοι της Διασποράς ενθαρρύνθηκαν να μεταναστεύσουν κατά χιλιάδες στη «Γη της Επαγγελίας». Τα κύματα μετανάστευσης ήταν συνεχόμενα αλλά όχι ιδιαίτερα μεγάλα.
Οι Εβραίοι επέστρεφαν και με δεδομένο πως οι περισσότεροι είχαν και αρκετά (έως πολλά χρήματα) άρχισαν να αγοράζουν εκτάσεις. Με την άνοδο του Ναζισμού, το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και το Ολοκαύτωμα, τα μεταναστευτικά κύματα προς την Παλαιστίνη συνέχισαν στους ίδιους ρυθμούς αλλά, πλέον, ο αριθμός των Εβραίων που μετακινούταν προς τη Μέση Ανατολή ήταν τόσο μεγάλος που οι πληθυσμιακές ισορροπίες στην περιοχή άρχισαν να διαταράσσονται... επικίνδυνα. Το 1936 ξέσπασε η λεγόμενη «Αραβική Εξέγερση», που στρεφόταν τόσο εναντίον των Βρετανών όσο και των Εβραίων κατοίκων της Παλαιστίνης.
Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου η Μεγάλη Βρετανία είχε να αντιμετωπίσει δυο μεγάλα προβλήματα. Το πρώτο ήταν ότι οικονομικά είχε «γονατίσει» από τον πόλεμο και τα εσωτερικά της προβλήματα ήταν μεγάλα. Το να διατηρεί τόσα εδάφη ήταν εξαιρετικά ζημιογόνο. Το άλλο πρόβλημα ήταν οι μυστικές ένοπλες σιωνιστικές ομάδες, με πρώτη και καλύτερη την περιβόητη «Χαγκάνα», που άρχισαν να πολεμούν τόσο τους Βρετανούς όσο και τους Άραβες προκειμένου να επιταχύνουν τις εξελίξεις που θα οδηγούσαν στην ίδρυση του κράτους του Ισραήλ.
Οι Βρετανοί, υπό αυτές τις συνθήκες που είχαν, πλέον, διαμορφωθεί, εγκαταλείπουν τη Μέση Ανατολή και το 1947 ζητούν από τον νεοσύστατο τότε Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών να αποφασίσει αυτός για την τύχη της Παλαιστίνης. Ο ΟΗΕ καταλήγει σε δυο σχέδια. Το πρώτο είναι η «διχοτόμηση» της Παλαιστίνης σε δυο κράτη, το Εβραϊκό και το Παλαιστινιακό (το οποίο και πλειοψήφησε) και το δεύτερο είναι η δημιουργία ενός ομόσπονδου κράτους – ένωσης με κοινή εξωτερική και αμυντική πολιτική (το οποίο και μειοψήφησε). Οι Εβραίοι δέχονται το σχέδιο που εγκρίθηκε από την πλειοψηφία, ενώ οι Άραβες απορρίπτουν και τα δυο. Στις 14 Μαΐου του 1948, ο Νταβίντ Μπεν Γκουριόν πρόλαβε τις εξελίξεις. Ανακήρυξε την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ. Η 15η Μαΐου έχει καταγραφεί από τους Παλαιστίνιους ως η «Νάκμπα», «η Καταστροφή», καθώς είδαν να εγκαθιδρύεται στην ιστορική Παλαιστίνη το εβραϊκό κράτος.
Για την ιστορία και μόνο να αναφερθεί πως η Ελλάδα ήταν η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που ψήφισε στον ΟΗΕ εναντίον της ίδρυσης του κράτους του Ισραήλ! Η Ελλάδα αναγνώρισε de facto το Ισραήλ το 1949 αλλά οι σχέσεις των δυο χωρών (ειδικά με την φιλοπαλαιστινιακή πολιτική που ακολουθούσε ο Ανδρέας Παπανδρέου) αποκαταστάθηκαν μόλις το 1990 όταν η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη προχώρησε στην de jure αναγνώριση του ισραηλινού κράτους.
Τέλος, αξίζει να αναφερθεί πως τον Οκτώβριο του 2020, Παλαιστίνιοι νομικοί μήνυσαν τη βρετανική κυβέρνηση, την οποία θεωρούν υπεύθυνη για τη Διακήρυξη Μπάλφουρ που άνοιξε τον δρόμο για την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ. «Είναι η ρίζα των δεινών του παλαιστινιακού λαού και άνοιξε τον δρόμο για την παραβίαση των δικαιωμάτων τους και τη λεηλασία της γης τους» είχε δηλώσει ο Μουνίμπ αλ-Μάσρι, επικεφαλής της Εθνικής συνέλευσης των ανεξάρτητων εργατών κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στη Ραμάλα.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
