Ο Νικολό Παγκανίνι ήταν ένας κορυφαίος βιολιστής. Όχι. Ο Παγκανίνι ήταν ο κορυφαίος βιολιστής όλων των εποχών. Ήταν ένας ροκ σταρ πριν καν «εφευρεθεί» η ροκ. Ήταν τόσο καλός που κανείς δεν μπορούσε να κάνει όλα αυτά που κάνει με το βιολί του. Ήταν εξωπραγματικά. Ακόμα και με τα σημερινά δεδομένα ο Παγκανίνι ήταν άφταστος. Κάπως, λοιπόν, έπρεπε να εξηγηθούν όλα αυτά. Δεν μπορεί ένας άνθρωπος να είναι τόσο ταλαντούχος. Και τελικά «αποκαλύφθηκαν» όλα. Ο Παγκανίνι ήταν τόσο ταλαντούχος γιατί «είχε πουλήσει την ψυχή του στον διάβολο».
Η γέννηση ενός ροκ σταρ
Ο Νικολό Παγκανίνι γεννήθηκε, μια ημέρα σαν σήμερα, πριν από 241 χρόνια, στις 27 Οκτωβρίου 1782, στη Γένοβα της Ιταλίας. Η οικογένεια του είχε έξι παιδιά. Ο Νικολό ήταν ο τρίτος. Ο πατέρας του, ο Αντόνιο Παγκανίνι, ήταν ένας αποτυχημένος επιχειρηματίας ο οποίος για να καταφέρει να συντηρήσει την πολυμελή οικογένειά του δούλευε ως λιμενεργάτης. Λάτρευε τη μουσική (έπαιζε μαντολίνο για έξτρα εισόδημα) και όταν είδε πως ο γιος του είχε την ίδια αγάπη φρόντισε να «σπρώξει» τα πράγματα προς αυτή την κατεύθυνση.
Ο τρόπος του, βέβαια, μπορεί να μην ήταν και πολύ... παιδαγωγικός αλλά, εκ του αποτελέσματος, ήταν αποδοτικός. Ο Αντόνιο Παγκανίνι ανάγκαζε τον μικρό Νικολό να μελετά βιολί και μαντολίνο από το πρωί μέχρι το βράδυ. Και δε μιλάμε για μια ηλικία που ο Νικολό ήταν μεγάλο παιδί, στην εφηβεία ας πούμε. Όχι. Από την ηλικία των 5 ετών ο Νικολό ήταν «αναγκασμένος» να μελετά μουσική.
Σκληρό αλλά όπως ήδη ειπώθηκε αποδοτικό. Η πρόοδος του μικρού βιολιστή ήταν τέτοια που δημιουργήθηκε ένα μικρό πρόβλημα. Ο μικρός ξεπέρασε τους δασκάλους του! Στα 11 του έκανε ήδη τις πρώτες δημόσιες εμφανίσεις τους κερδίζοντας τον θαυμασμό των μουσικόφιλων. Η Γένοβα δεν τον «χωρούσε» και έτσι ο πατέρας του τον πήρε και τον πήγε στην Πάρμα προκειμένου να σπουδάσει δίπλα στον μεγάλο δάσκαλο του βιολιού, τον Αλεσάντρο Ρόλα. Η εξέλιξη που είχε ήταν εκπληκτική. Ακόμα και αυτός ο σπουδαίος, Αλεσάντρο Ρόλα, κάποια στιγμή συνειδητοποίησε πως δεν είχε κάτι παραπάνω να διδάξει τον 14χρονο Νικολό!
Σε ηλικία 18 ετών έδωσε τα πρώτα του κονσέρτα μαγεύοντας τους φίλους της μουσικής που αναρωτιόνταν πώς είναι δυνατόν ένα μικρό παιδί να παίζει βιολί με αυτόν τον τρόπο. Γρήγορα απέκτησε φήμη και δόξα. Φορτίο, μάλλον, βαρύ για έναν νεαρό βιολιστή.
Και κάπου εκεί ο πραγματικός Νικολό κάνει την εμφάνιση του. Φεύγει από το πλευρό του πατέρα του, εγκαταλείπει την οικογένεια του και αρχίζει να «βυθίζεται» σε έναν κόσμο που καμία σχέση δεν έχει με τη μουσική. Γυναίκες και τζόγος είναι η νέα του ζωή. Παίζει συνέχεια χαρτιά σε λέσχες και χάνει όσα λεφτά κερδίζει από τη μουσική του. Βασικά χάνει περισσότερα απ' όσα βγάζει από τη μουσική του και έτσι κάποια στιγμή προκειμένου να καλύψει τα χρέη του από τον τζόγο αναγκάζεται να βάλει ενέχυρο το αγαπημένο του βιολί!
Ο προορισμός του Παγκανίνι, ωστόσο, ήταν να παίζει βιολί. Και το σύμπαν συνωμοτούσε υπέρ του. Ένας έμπορος που τον είχε ακούσει κάποια στιγμή να παίζει, όταν τον συνάντησε ξανά του ζήτησε να παίξει σε ένα κονσέρτο. Ο Παγκανίνι του είπε πως δεν είχε βιολί να παίξει και έτσι ο έμπορος του δάνεισε ένα «Γκουαρνέρι» (μαζί με τα «Στραντιβάριους ήταν οι κορυφαίες μάρκες). Μετά το τέλος του κονσέρτου, ο έμπορος, συγκλονισμένος από αυτό που άκουσε, χάρισε το βιολί στον Παγκανίνι.
Αν και ήταν γνωστός στην Ιταλία, ο Παγκανίνι, ήταν σχεδόν άγνωστος στην υπόλοιπη Ευρώπη. Το 1813 έδωσε μια συναυλία στη Σκάλα του Μιλάνου. Η επιτυχία ήταν τεράστια και έτσι ο Παγκανίνι άρχισε να φτιάχνει όνομα και στο εξωτερικό. Η απόλυτη αναγνώριση, ωστόσο, ήρθε το 1828. Τον Αύγουστο εκείνης της χρονιάς έδωσε μια συναυλία στη Βιέννη. Η λέξη «αποθέωση» είναι μικρή για να περιγράψει τα όσα ακολούθησαν. Ο Παγκανίνι ήταν, πλέον, ο σπουδαιότερος βιολιστής της εποχής του.
Ο βιολιστής που πούλησε την ψυχή του στον διάβολο
Ο Παγκανίνι ήταν, πλέον, κάτι σαν ροκ σταρ. Όπου εμφανιζόταν γινόταν ένας... χαμός και αυτός φρόντιζε να το γιγαντώνει όλο αυτό, δίνοντας αξεπέραστα (για την εποχή) σόου, προκειμένου να μεγαλώνει τον μύθο του. Ο Παγκανίνι συνήθιζε, δήθεν κατά λάθος και πάνω στην ένταση της ερμηνείας, να σπάει τις χορδές από το βιολί του και να συνεχίζει το κονσέρτο μόνο με μια χορδή! Το κοινό παραληρούσε.
Τα εισιτήρια για τις συναυλίες τους εξαντλούνταν γρήγορα και στη συνέχεια πωλούνταν στη μαύρη αγορά σε τιμές τριπλάσιες ή και τετραπλάσιες των κανονικών! Ο κόσμος, ωστόσο, δεν είχε κανένα πρόβλημα να δώσει αυτά τα χρήματα προκειμένου να παρακολουθήσει ζωντανά ένα ρεσιτάλ του Παγκανίνι. Λέγεται πως σε πολλές από τις συναυλίες που έδωσε, έπαιζε ακόμα και 12 νότες το δευτερόλεπτο απλά και μόνο για να ξεσηκώσει το κοινό!
Παράλληλα, όμως, με την καθολική αναγνώριση ο Παγκανίνι είχε να αντιμετωπίσει και τους δικούς του δαίμονες. Χωρίς, πλέον, να έχει οικονομικό πρόβλημα έπεσε με τα «μούτρα» σε μια ζωή γεμάτη αλκοόλ, τζόγο και γυναίκες. Ο κόσμος αρχίσει να μιλάει και γι' αυτό. Τότε ήταν που βγήκε η φήμη πως ο Παγκανίνι είχε πουλήσει την ψυχή του στο διάβολο και εκείνος έπαιρνε πίσω ένα μικρό μερίδιο «πνίγοντας» τον σπουδαίο βιολιστή σε έναν κόσμο ακολασίας.
Ήταν τέτοιο το μέγεθος της φήμης που ο Παγκανίνι αναγκάστηκε να παρουσιάσει δημόσια έγγραφα και ντοκουμέντα που αποδείκνυαν πως δεν ήταν «γιος του Διαβόλου» αλλά του Αντόνιο και της Τερέζα Παγκανίνι από τη Γένοβα!
Σύγχρονοι μελετητές του Παγκανίνι λένε πως τα βασικά στοιχεία που έκαναν τον κόσμο να πιστεύει πως ο θρυλικός βιολιστής είχε κάνει κάποια συμφωνία με τον διάβολο, οφείλονταν βασικά σε... προβλήματα υγείας. Ο Παγκανίνι είχε πολύ μακριά, λεπτά δάκτυλα, που του επέτρεπαν να παίζει τρεις οκτάβες. Τα πολύ μακριά «διαβολικά» δάχτυλα πιθανότατα να οφείλεται στο σύνδρομο Marfan. Μία σπάνια κληρονομική διαταραχή του συνδετικού ιστού που επηρεάζει πολλά όργανα του σώματος όπως την καρδιά, τα αιμοφόρα αγγεία, τα μάτια, τα οστά και τους πνεύμονες! Σε ότι αφορά την εκπληκτική ταχύτητα που έπαιζε, ίσως οφείλεται σε ένα άλλο σύνδρομο, το Ehlers-Danlos, μια διαταραχή που προκαλεί αυξημένη ελαστικότητα, αλλά και μειωμένο συντονισμό.
Σε κάθε περίπτωση, η καριέρα του Παγκανίνι άρχισε να παρουσιάζει πτώση από τις αρχές του 1822 όταν και διαγνώστηκε με σύφιλη ενώ το 1834, στο Παρίσι, προσβλήθηκε από φυματίωση. Εκείνη τη χρονιά, ανακοίνωσε πως δε θα ξαναδώσει καμία συναυλία και επέστρεψε στη Γένοβα. Εκεί έβγαλε στην επιφάνεια έναν δύστροπο χαρακτήρα. Είχε μεταβληθεί σε έναν άνθρωπο που εξαιτίας των πολλών προβλημάτων υγείας (είχε αρχίσει να χάνει και την όρασή του) μισούσε τους πάντες.
Ο Νικολό Παγκανίνι πέθανε από καρκίνο του λάρυγγα στη Νίκαια της Γαλλίας στις 27 Μαΐου 1840. Η εκκλησία αρνήθηκε την ταφή του σε καθαγιασμένο χώμα στη Γένοβα. Το άψυχο σώμα του έμεινε για μήνες στα ψυγεία του νοσοκομείου. Ο θρύλος που είχε δημιουργηθεί γύρω από τον Παγκανίνι έκανε πολλούς πολίτες να λένε πως τα βράδια τον άκουγαν να παίζει μέσα στο φέρετρό του! Οι Αρχές της Γένοβας «έδιωξαν» το φέρετρο και το έστειλαν σε ένα λεπροκομείο στη Βιλλαφράνκα στο Τορίνο. Οι λεπροί, ωστόσο, πήραν το φέρετρο και το εγκατέλειψαν σε μια ερημική ακτή. Στη συνέχεια τρεις θαυμαστές του Παγκανίνι πήραν το φέρετρο και το έθαψαν σε ένα μέρος που κράτησαν κρυφό. Τέσσερα χρόνια μετά ο πάπας έδωσε την άδεια, ώστε, το πτώμα του Παγκανίνι να επιστρέψει με πλοίο στη Γένοβα και να ταφεί εκεί.
Ήταν η εποχή, ωστόσο, που η επιδημία της πανώλης είχε κάνει τους ανθρώπους ακόμα πιο φοβικούς και έτσι το πλοίο «έδεσε» στη Μασσαλία. Οι κάτοικοι της γαλλικής πόλης, ωστόσο, όταν έμαθαν ότι το φέρετρο άνηκε στον Παγκανίνι δεν τον δέχθηκαν! Η μια περιπέτεια διαδεχόταν την άλλη και τελικά το 1845, πέντε ολόκληρα χρόνια μετά το θάνατό του και μετά από παρέμβαση της Δούκισσας της Πάρμας, Μαρίας Λουίζας, το πτώμα του θρυλικού βιολιστή μεταφέρθηκε και θάφτηκε στην Πάρμα.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
