Τα Δωδεκάνησα (τα οποία, βέβαια, στην πραγματικότητα είναι 14) είχαν από αρχαιοτάτων χρόνων συνδεδεμένη την τύχη τους με αυτή του Ελληνισμού. Η ζηλευτή γεωγραφική τους θέση, ωστόσο, ήταν η αιτία που πολλοί λαοί θέλησαν να τα κατακτήσουν και τα κατάφεραν. Πέρσες, Σαρακηνοί, Βενετοί, Γενουάτες, Σταυροφόροι, Οθωμανοί... Όλοι πραγματοποίησαν φονικές επιδρομές κατά των Δωδεκανήσων. Η γεωγραφική τους θέση αποδείχθηκε ευχή και κατάρα. Όλοι τα ήθελαν στην κατοχή τους. Εκείνα, όμως, «ήθελαν» την Ελλάδα.
Μπόλικο παρασκήνιο και διπλωματικές μάχες
Όταν ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση του 1821 τα Δωδεκάνησα ξεσηκώθηκαν και αυτά με την ελπίδα πως η ώρα της Ένωσης είχε φτάσει. Το 1830, ωστόσο, στη διάρκεια διαπραγματεύσεων με την Τουρκία ανταλλάχθηκαν μαζί με τη Σάμο προκειμένου να ενσωματωθεί στην ελεύθερη Ελλάδα η Εύβοια. Τα Δωδεκάνησα (και η Σάμος) επέστρεψαν στην Οθωμανική διοίκηση και κάπως έτσι η ένωση με την Ελλάδα θα καθυστερούσε μερικές δεκαετίες ακόμα.
Η νέα περιπέτεια για τα Δωδεκάνησα ξεκίνησε το 1912 με την κατάληψή τους από τους Ιταλούς. Οι κάτοικοι των νησιών θεωρούσαν πως με την Ιταλική διοίκηση η Ένωση με την Ελλάδα είναι και πάλι κοντά. Και πιθανότατα αυτό θα γινόταν το 1920 με τη συνθήκη των Σεβρών, ωστόσο, ήρθε η Μικρασιατική καταστροφή και ανέτρεψε τα πάντα αφού οι Ιταλοί υπαναχώρησαν και με την άνοδο του Μουσολίνι στην εξουσία προσπάθησαν να πατήσουν για τα καλά πόδι στο Αιγαίο.
Το 1943 τα Δωδεκάνησα πέρασαν στα χέρια των Γερμανών οι οποίοι έμειναν διοικητές μέχρι την παράδοση της ναζιστικής Γερμανίας. Το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και η νίκη των Συμμάχων φέρνουν ξανά στο προσκήνιο τις εδαφικές διεκδικήσεις της Ελλάδας. Στις 18 Οκτωβρίου 1944, στον περιβόητο, πλέον, λόγο της απελευθέρωσης που εκφώνησε ο «Γέρος της Δημοκρατίας» προς τον Αθηναϊκό λαό (ένας λόγος ο οποίος ήταν σημαντικός τόσο ως προς αυτά που είπε ο Γεώργιος Παπανδρέου όσο και προς αυτά που... δεν είπε), εστίασε στην προσάρτηση των Δωδεκανήσων και της Βόρειας Ηπείρου. Γι' αυτό που δε μίλησε ο Παπανδρέου ήταν η Κύπρος και αυτό γιατί δεν ήθελε να έρθει σε ρήξη με τους Βρετανούς την ώρα που η Ελλάδα βρισκόταν στο «κατώφλι» του εμφυλίου πολέμου. Ο Παπανδρέου γνώριζε πως οι Βρετανοί θα είχαν τον πρώτο λόγο στην «επόμενη ημέρα».
Και όντως... Τον Μάιο του 1945 τα Δωδεκάνησα περνάνε στα χέρια των Βρετανών. Στις 9 Μαΐου Αγγλικές δυνάμεις με τμήματα ινδικών ταγμάτων και άνδρες του Ιερού Λόχου αποβιβάστηκαν στη Ρόδο. Ο λαός της πόλης και των χωριών, κρατώντας ελληνικές σημαίες, τους επιφύλαξε αποθεωτική υποδοχή. Η εγκατάσταση των νέων αρχών ήταν άμεση και κάπως έτσι άρχισε η περίοδος της Αγγλοκρατίας στα Δωδεκάνησα. Πλέον, ήταν η ευκαιρία που όλοι περίμεναν, ώστε να ενσωματωθούν επιτέλους στην Ελλάδα! Στις 15 Μαΐου του 1945 ήταν η επόμενη ιστορική στιγμή. Εκείνη την ημέρα έφτασε στη Ρόδο το θρυλικό καταδρομικό «Αβέρωφ» και μαζί του ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Δαμασκηνός, με την ιδιότητα του Αντιβασιλέως. Ήταν ο πρώτος Έλληνας αρχηγός που επισκέπτεται τα ελεύθερα πια Δωδεκάνησα.
Το ζήτημα των Δωδεκανήσων θα λυνόταν οριστικά και αμετάκλητα στη Διάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού. Εκεί θα δινόταν η μεγάλη μάχη της ελληνικής διπλωματίας. Η Ελλάδα εκτός από τα Δωδεκάνησα διεκδικούσε ακόμα την ενσωμάτωση της Βορείου Ηπείρου, τη διευθέτηση των ελληνοβουλγαρικών συνόρων, ενώ έθεσε και το ζήτημα της Κύπρου. Τελικά, από αυτά τα τέσσερα ζητήματα μόνο το ένα κατόρθωσε να πετύχει και, μάλιστα, με σχετική ευκολία αφού στη συνεδρίαση των υπουργών Εξωτερικών που θα προετοίμαζε τη Διάσκεψη Ειρήνης των ηγετών η ΕΣΣΔ έκανε μια απρόσμενη στροφή στην πολιτική της και συγκατέθεσε τα Δωδεκάνησα να περάσουν στον έλεγχο της Ελλάδας.
Το «δεξί χέρι» και ευνοούμενος του Ιωσήφ Στάλιν, τότε ΥΠΕΞ της ΕΣΣΔ, Βιάτσεσλαβ Μολότοφ ήταν αυτός που στις 27 Ιουνίου 1946 έκανε την ανακοίνωση που σκόρπισε χαμόγελα στην Ελληνική πλευρά, θέτοντας, όμως, ως μοναδικό όρο την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών. Έτσι, ουσιαστικά, το θέμα των Δωδεκανήσων είχε διευθετηθεί πριν καν ξεκινήσει η Διάσκεψη Ειρήνης.
Η ενσωμάτωση που άργησε 118 χρόνια
Το τυπικό κομμάτι έκλεισε στις 10 Φεβρουαρίου του 1947 όταν υπογράφηκε στο Παρίσι η Συνθήκη Ειρήνης με την Ιταλία, σύμφωνα με την οποία τα Δωδεκάνησα αποδίδονταν στην Ελλάδα, ενώ η Ιταλία υποχρεωνόταν σε αποζημίωση ύψους 105 εκατομμυρίων δολαρίων προς τη χώρα μας.
Η τελετή παράδοσης των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα από τις βρετανικές αρχές έγινε στις 31 Μαρτίου 1947 στη Ρόδο μέσα σε πανηγυρική ατμόσφαιρα. Πρώτος διοικητής των Δωδεκανήσων ανέλαβε ο αντιναύαρχος Περικλής Ιωαννίδης, με πολιτικό σύμβουλο τον πανεπιστημιακό και δικαστικό Μιχαήλ Στασινόπουλο, μετέπειτα πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας. Στις 9 Ιανουαρίου 1948 δημοσιεύθηκε στην «Εφημερίδα της Κυβερνήσεως», ο νόμος «περί προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου εις την Ελλάδα», με αναδρομική ισχύ από τις 28 Οκτωβρίου 1947.
«Ευχαρίστηση μόνον προξένησε στον τουρκικό λαό η απόδοση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα. Η προξενηθείσα χαρά από την απόδοση των Δωδεκανήσων, τα οποία αποτελούν τρόπον τινά το προαύλιον του τουρκικού οίκου, αποτελεί ζωηροτάτην απόδειξιν της ελληνοτουρκικής αδελφοσύνης: Τα Δωδεκάνησα αποτελούν όχι τείχος διαχωρίσεως, αλλά γέφυρα δια της οποίας κυκλοφορούν τα αμοιβαία αισθήματα φιλίας των δύο λαών, το εμπόριο, ο τουρισμός και ο πολιτισμός...», έγραφε η τουρκική εφημερίδα Vatan που είχε σαν έδρα την Κωνσταντινούπολη.
Η επίσημη τελετή της ενσωμάτωσης έγινε, μια ημέρα σαν σήμερα, στις 7 Μαρτίου 1948. Ο βασιλιάς Παύλος και η βασίλισσα Φρειδερίκη, έφτασαν στη Ρόδο συνοδευόμενοι από τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Κωνσταντίνο Τσαλδάρη, υπουργούς, στρατιωτικούς και άλλους επισήμους. Επικεφαλής της Κεντρικής Δωδεκανησιακής Επιτροπής, οι πρωτεργάτες του δωδεκανησιακού αγώνα, ο ιατρός από την Κάλυμνο Σκεύος Ζερβός και ο πανεπιστημιακός καθηγητής Μιχαήλ Βολονάκης από τη Σύμη. Μετά την ανάκρουση του εθνικού ύμνου, ο υπουργός Εσωτερικών Πέτρος Μαυρομιχάλης διάβασε από τον εξώστη του διοικητηρίου το βασιλικό διάταγμα της προσάρτησης της Δωδεκανήσου στο ελληνικό κράτος. Στη συνέχεια ο στρατιωτικός διοικητής αποχώρησε και συστήθηκε η Γενική Διοίκηση Δωδεκανήσου, με πρώτο γενικό διοικητή τον Κάσιο γιατρό και αγωνιστή, Νικόλαο Μαυρή.
«Σήμερον γίνεται η επίσημος ένωσις – η ενσωμάτωσις – της Δωδεκανήσου με την υπόλοιπον ελευθέραν ελληνικήν γην, η ''ενσωμάτωσις'' των δώδεκα νήσων του νοτιοανατολικού Αιγαίου εις την Ελληνικήν Επικράτειαν. Δεν είναι μόνον ψυχρά δι' ένα τόσον χαρμόσυνον γεγονός η ακαδημαϊκή αυτή λέξις ''ενσωμάτωσις''. Είναι και ανακριβής. Τα Δωδεκάνησα εάν δεν ανήκαν έως χθες εις την Ελληνικήν Επικράτειαν, δεν έπαυσαν ποτέ, επί εκατονταετηρίδας ολόκληρους, επί χιλιετηρίδας, να αποτελούν ένα σώμα και μίαν ψυχήν με όλον το άλλο ελληνικόν έθνος» έγραφε εκείνη την ημέρα η εφημερίδα «Καθημερινή». Το 1955 τα Δωδεκάνησα έγιναν νομός με πρωτεύουσα τη Ρόδο.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
