Ο θρυλικός Σίμος ο Υπαρξιστής και η «ιπτάμενη παράγκα» του

Η αλήθεια είναι πως ο τίτλος του κειμένου μοιάζει με τίτλο κάποιου παραμυθιού. Ειδικά αυτό το «ιπτάμενη παράγκα» θα μπορούσε να είναι και... κλεμμένο από κάποιο αριστούργημα του σπουδαίου Δανού παραμυθά Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Και η αλήθεια είναι πως η ιστορία που ακολουθεί μοιάζει λίγο με παραμύθι. Αστικό παραμύθι, βέβαια, μιας άλλη εποχής η οποία έχει χαθεί οριστικά. Πρωταγωνιστής σε αυτό το παραμύθι είναι Σίμος ο Υπαρξιστής. Η θρυλική – καλτ μορφή μιας Αθήνας που χάθηκε μέσα στο χρόνο και η οποία αντικαταστάθηκε από μια άλλη Αθήνα. Που δε «χωράει» υπαρξιστές σαν τον Σίμο.

«Εθνικός Σύλλογος Ελλήνων Υπαρξιστών, ο Διογένης»

Ο Σίμος ήταν ο ιδρυτής του εν Ελλάδι κινήματος των υπαρξιστών. Τι εννοείτε αν υπήρχε τέτοιο πράγμα; Και βέβαια υπήρχε. Και όχι μόνο υπήρχε αλλά ταρακούνησε τα θεμέλια της κοινωνίας και ανάγκασε αστυνομία, δικαιοσύνη, προσωπικότητες της εποχής αλλά και τα ΜΜΕ να ασχολούνται μαζί του διαρκώς.

Ο αρχηγός των εν Ελλάδι υπαρξιστών υπήρξε ένας αποτυχημένος τσαγκάρης. Δε θα μπορούσε να είναι διαφορετικά. Το μυαλό του ταξίδευε σε άλλα μέρη. Στις μαρτυρίες που κατέγραψε ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Μανώλης Νταλούκας, ο οποίος έχει ασχοληθεί εκτενώς με τη ζωή του Σίμου, έχει καταγράψει πως ο εκκεντρικός αυτός άνθρωπος στα παπούτσια που έφτιαχνε προσέθετε σχεδόν πάντοτε μια κόκκινη ρίγα, για να τα κάνει ξεχωριστά… Η συνέχεια ήταν λίγο - πολύ φυσιολογική και αναμενόμενη. Κανείς δε δεχόταν να τα πληρώσει.

Έδρα για την επιχείρηση του Σίμου ήταν ένα μισοετοιμόρροπο, δίπατο παράπηγμα στην οδό Σαρρή στο κέντρο της Αθήνας (εκεί που σήμερα βρίσκεται το θέατρο ΗΒΗ). Το συγκεκριμένο κτίριο στεκόταν όρθιο από καθαρή τύχη αλλά και επειδή δυο κτίρια το συγκρατούσαν από δεξιά και αριστερά. Του είχε παραχωρηθεί δωρεάν  για να το κάνει εργαστήριο κατασκευής και επιδιόρθωσης ομπρελών θαλάσσης (το καλοκαίρι) και σαλονιών αυτοκινήτων (τον χειμώνα).

Πέρα από έδρα ήταν και σπίτι του, όμως. Ο Σίμος κοιμόταν σ’ ένα στενό πατάρι όταν είχε κρύο ενώ όταν η ζέστη μετέτρεπε το κέντρο της Αθήνας σε «καμίνι» έπαιρνε το στρώμα του και ανέβαινε στην ταράτσα! Αργότερα ο χώρος αυτός ονομάστηκε «ιπτάμενη παράγκα» και έγινε το επίκεντρο των υπαρξιστών αλλά και μερικών ξέφρενων πάρτι που σημάδεψαν τη δεκαετία του 1950! Νονός φέρεται να είναι ο δημοσιογράφος Κώστας Αβραμόπουλος ο οποίος την ονόμασε έτσι σε ένα ρεπορτάζ του μετά από ένα τρελό πάρτι τον Γενάρη του 1953.

Ο Αβραμόπουλος εργαζόταν στην εφημερίδα «Εμπρός» στην οδό Ρήγα Παλαμήδη 2, στου Ψυρρή (εκεί όπου βρίσκεται σήμερα το ελεύθερο, αυτοδιαχειριζόμενο, θέατρο Εμπρός) και φαίνεται πως ο δημοσιογράφος είχε «πιάσει» το κλίμα στη γειτονιά και πως κάτι γινόταν σε εκείνο το περίεργο και ετοιμορροπο κτίριο.

Για να μπεις μέσα στην ιπτάμενη παράγκα έπρεπε να ανέβεις με μεγάλη δυσκολία από μια στενή και απότομη, σχεδόν κατακόρυφη, σκάλα. Όταν τα κατάφερνες ερχόσουν αντιμέτωπος με μια καταπακτή την οποία έπρεπε να περάσεις για να μπεις στο εσωτερικό. Όταν τελικά το κατάφερνες σώος και αβλαβής βρισκόσουν μπροστά σ’ ένα εξαίσιο υπερθέαμα! Ραπτομηχανές, έργα γλυπτικής, καθίσματα αυτοκινήτων, σπασμένες καρέκλες και μοτέρ ανακατεμένα με τα κίτρινα και κόκκινα πουλόβερ του Σίμου.

Από την οροφή κρεμασμένα σκεπάρνια, σαμπρέλες, καθίσματα, καραβάκια ενώ στους  τοίχους στερεωμένες με πινέζες υπήρχαν φωτογραφίες, ποιήματα, ζωγραφιές. Δεσπόζουσα θέση είχαν και τα συνθήματα τα οποία ήταν γραμμένα με κιμωλία σε διάφορα σημεία. Τα πιο ιδιαίτερα από αυτά τα συνθήματα, που… ξεχείλιζαν από υπαρξισμό, ήταν το: «η κατάστασις είναι κρίσιμος αλλά όχι απελπιστική» και το: «αν απελπιστείς, μην απελπίζεσαι»!

Αυτά συναντούσαν οι εκατοντάδες νεαροί και νεαρές υπαρξιστές και υπαρξίστριες που γέμιζαν σχεδόν καθημερινά την ιπτάμενη παράγκα για να συναντήσουν τον Σίμο, να μιλήσουν μαζί του και να συμμετέχουν στα ξέφρενα πάρτι.

Όταν το κίνημα έλαβε διαστάσεις ο Σίμος και οι υπαρξιστές του αποφάσισαν να ιδρύσουν σύλλογο. Κανονικό σύλλογο. Με τη… βούλα του κράτους. Έτσι ο γεννημένος το 1919 στη Σινώπη του Πόντου Σίμος Τσαπνίδης (τόπο γέννησης του γνωστού αρχαίου κυνικού φιλοσόφου Διογένη) κατέθεσε καταστατικό στο Πρωτοδικείο. Ο σύλλογος εγκρίθηκε τον Αύγουστο του 1953 με την ονομασία: «Εθνικός Σύλλογος Ελλήνων Υπαρξιστών, ο Διογένης»!

Εκτός από ξέφρενα πάρτι, βέβαια, ο Σίμος ο Υπαρξιστής και οι υπαρξιστές του, διοργάνωναν συχνά και εκδρομές. Μέσο μεταφοράς ήταν ένα απαρχαιωμένο τζιπ που το είχαν ονομάσει «ιπτάμενο γαϊδούρι». Σε αυτές τις εκδρομές διοργανώνονταν αγώνες πάλης, ξιφομαχίες και χοροί μέχρι τελικής πτώσεως, με το νικητήριο ζευγάρι να κερδίζει μια ρέγκα, η οποία κάποιες φορές συνοδευόταν από γιαούρτι!

Το κίνημα φούντωσε και ο Σίμος αρχίζει να αντιμετωπίζει τα πρώτα σοβαρά προβλήματα με τις αρχές. Είναι ενδεικτικό πως μετά από προσφυγές διάφορων φορέων του απαγορεύθηκε να χρησιμοποιεί τον όρο «Εθνικός» και αναγκάστηκε να τον αφαιρέσει!

«Άνθρωποι! Άνθρωποι! Γλεντήστε Ελεύθερα»

Όταν αυτές οι αντιδράσεις αυξήθηκαν σε υπερβολικό βαθμό ο Σίμος αποφάσισε να φύγει στο εξωτερικό. Σε χώρες που ο τρόπος ζωής του ήταν περισσότερο ανεκτός. O Σίμος γύρναγε την Ευρώπη μόνος του, δουλεύοντας όπου έβρισκε μεροκάματο, ζώντας σε άθλιες συνθήκες.

Πριν φύγει, ωστόσο, έζησε το αποκορύφωμα των Ελλήνων υπαρξιστών μέσω ενός θρυλικού πάρτι που έγινε με σκοπό να συγκεντρωθούν χρήματα για να ανακουφιστούν οι σεισμοπαθείς του Ιονίου τον Αύγουστο του 1953.

Το πάρτι στηρίχθηκε από μεγάλες προσωπικότητες της εποχής όπως ο Αλέκος Σακελλάριος ενώ ο ηθοποιός Βασίλης Λογοθετίδης συμμετείχε διασκεδάζοντας όσους πήγαν στη μεγάλη αυτή εκδήλωση που έγινε στη Νέα Φιλαδέλφεια. Στο πάρτι έγινε έρανος και συγκεντρώθηκαν 4.200.000 δρχ. ενώ άλλες 100.000 δρχ. δόθηκαν στην Αρχιεπισκοπή από τα παιδιά που έκαναν τον δικό τους εσωτερικό έρανο!

Αυτό ήταν και η κορύφωση του κινήματος των υπαρξιστών. Από αυτό το σημείο και έπειτα υπάρχει μόνο… κατήφορος. Λίγους μήνες μετά το θρυλικό πάρτι των υπαρξιστών στη Ν. Φιλαδέλφεια και συγκεκριμένα τον Ιανουάριο του 1954 η Γενική Ασφάλεια έκανε «ντου» στην «ιπτάμενη παράγκα» και συνέλαβε όλους τους παρευρισκόμενους ενώ ταυτόχρονα η Νομαρχία σφράγισε το κτίριο.

Ο Σίμος και οι υπαρξιστές του οδηγήθηκαν σε δίκη η οποία ξεκίνησε τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς με… «σημαντικότερη» από τις κατηγορίες να είναι αυτή «περί περί διδασκαλίας του ελευθέρου έρωτα» που στηρίχθηκε σε ένα ποίημα του «υπαρχηγού» των υπαρξιστών Μιχάλη Χαλκιαδάκη που η Ασφάλεια βρήκε στην παράγκα. «Λεύτερος είναι ο έρωτας και σκλάβα η αγάπη. Ο έρωτάς μου λεύτερα, σκεπάζει όλη την πλάση. Κι η πλάση, ξεσκεπάζεται στο αυτοξεπέρασμά μου. Και λεύτερη, η άναρχη, σμίγει τον έρωτά μου»! Στις 15 Ιουλίου 1955 το δικαστήριο αποφάσισε το οριστικό κλείσιμο της παράγκας, με το σκεπτικό ότι «η λειτουργία του συλλόγου απέβη παράνομος, ανήθικος και αντίθετος  προς την δημοσίαν τάξιν». Στην απόφαση, μάλιστα, υπήρχε και ειδική αναφορά στο ποίημα για το οποίο ο πρόεδρος ανέφερε: «το περί ελευθέρου έρωτος ποίημα κεντρίζει την αυτόθι συχνάζουσα και δη ανήλικον νεολαία προς ην φιληδονίαν και την σωματικήν και ηθικήν διαφθοράν».

Τον Σεπτέμβριο του 1956, ο Σίμος έφυγε από την Ελλάδα και ταξίδεψε σε όλη την Ευρώπη (Αυστρία, Γερμανία, Νορβηγία, Δανία και βέβαια στο Παρίσι όπου έζησε από κοντά τα εξεγερσιακά γεγονότα του Μάη του 1968). Ο Σίμος έμεινε στο εξωτερικό συνολικά 20 χρόνια όπου συναντήθηκε με εκπροσώπους ανάλογων κινημάτων, έκανε ανοιχτό αντιδικτατορικό αγώνα ενώ κατάφερε να… μπει και στο πρωτοσέλιδο της Liberation δίπλα από θέμα για τη βασίλισσα Ελισάβετ της Αγγλίας!

Ο Σίμος επέστρεψε στην Ελλάδα το 1976. Έκανε διάφορες δουλειές του ποδαριού, συνέχισε να μιλάει με πάθος για τον υπαρξισμό και τις περιπέτειες που έζησε στο εξωτερικό, ενώ η τελευταία του δημόσια εμφάνιση ήταν σε μια συνέντευξη που έδωσε στο περιοδικό «Επίκαιρα» και την τότε νεαρή δημοσιογράφο Λιάνα Κανέλλη!  

Ο Σίμος ο Υπαρξιστής, πέθανε στο νοσοκομείο μια ημέρα σαν σήμερα, στις 9 Ιουνίου του 1999, πλήρης ημερών, ζώντας τη ζωή του όπως εκείνος ήθελε!