Σήμερα η Ελλάδα αναμένεται (πέρα από την ταλαιπωρία) να ζήσει ένα σπουδαίο αθλητικό γεγονός. Ένας ευρωπαϊκός τελικός, άλλωστε, δεν είναι μικρή υπόθεση. Τα φώτα ολόκληρης της ποδοσφαιρικής Ευρώπης θα είναι στραμμένα στη Νέα Φιλαδέλφεια και την «AEK Arena» για τον τελικό του Europa Conference League. Το ότι σε αυτόν τον τελικό συμμετέχει ο Ολυμπιακός δίνει προστιθέμενη αξία σε αυτή τη γιορτή.
Όλοι οι ευρωπαϊκοί τελικοί, άλλωστε, είναι μια γιορτή. Ή έτσι θα έπρεπε να είναι δηλαδή. Δυστυχώς, δεν ήταν όλοι έτσι. Ειδικά αυτός του πρωταθλητριών (στη διοργάνωση που αργότερα ονομάστηκε Champions League), μια ημέρα σαν σήμερα, στις 29 Μαΐου του 1985, έχει μείνει στην ιστορία ως ο «ματωμένος τελικός».
Το εγκληματικό λάθος με τα εισιτήρια
Ο τελικός εκείνης της χρονιάς είχε οριστεί να γίνει στις Βρυξέλλες και συγκεκριμένα στο Χέιζελ. Το γήπεδο που υπήρχε εκεί ήταν σχεδόν... ετοιμόρροπο και φυσικά δεν πληρούσε τους κανόνες ασφαλείας δεδομένου πως είχε χτιστεί περίπου 60 χρόνια νωρίτερα. Οι δυο ομάδες του τελικού, η Λίβερπουλ και η Γιουβέντους, αντέδρασαν αλλά η UEFA δεν έδειξε να συγκινείται.
Ειδικά η Βρετανική ομάδα είχε και έναν λόγο παραπάνω για να ανησυχεί. Η δεκαετία του 1980 στο Νησί είχε σημαδευτεί από τα φαινόμενα χουλιγκανισμού, Η οπαδική βια, βέβαια δεν ήταν φαινόμενο που εκείνη την εποχή ήταν χαρακτηριστικό της Βρετανίας και μόνο αλλά η αλήθεια είναι πως οι της Λίβερπουλ είχαν έναν λόγο παραπάνω να φοβούνται.
Την προηγούμενη χρονιά η ομάδα τους είχε κατακτήσει το ευρωπαϊκό πρωτάθλημα απέναντι σε μια άλλη Ιταλική ομάδα, τη Ρόμα και μάλιστα μέσα στην έδρα της, στο Stadio Olimpico, της Αιώνιας Πόλης. Ο τελικός εκείνης της χρονιάς είχε σημαδευτεί από σοβαρά επεισόδια ανάμεσα στους οπαδούς των δυο ομάδων με τους Ρωμαίους, οι οποίοι φυσικά ήξεραν την πόλη τους καλύτερα από εκείνους των Reds, να πραγματοποιούν καταδρομικές, βίαιες, επιθέσεις.
Οι οπαδοί της Λίβερπουλ, λοιπόν, ήθελαν να πάρουν εκδίκηση για τα όσα είχαν συμβεί ακριβώς 12 μήνες πριν. Δεν είχε καμία σημασία που απέναντί τους είχαν οπαδούς της Γιουβέντους. Ήταν Ιταλοί και αυτό στο μυαλό τους φάνταζε ως η ιδανική ευκαιρία για να πάρουν την εκδίκησή τους. Τότε, μάλιστα, υπήρχε και μια φήμη η οποία έλεγε πως οι Άγγλοι χούλιγκανς το είχαν πάρει... πατριωτικά και έτσι μαζί με αυτούς της Λίβερπουλ είχαν συνταχθεί και οι αντίστοιχοι της Νιούκαστλ, της Γουέστ Χαμ και βέβαια της Μίλγουολ που έψαχναν απεγνωσμένα Ιταλούς.
Για τον λόγο αυτό, άλλωστε, η διοίκηση της Λίβερπουλ είχε ζητήσει, μέσω του Πίτερ Ρόμπινσον που τότε ήταν ο Γενικός Γραμματέας της ομάδας, από τη διοργανώτρια αρχή, να τοποθετηθούν οι οπαδοί των δύο ομάδων σε μεγάλη απόσταση μεταξύ τους και να έρθουν σε καμιά επαφή.
Η UEFA, ωστόσο, δεν έδωσε μεγάλη βαρύτητα στους φόβους των ανθρώπων της Λίβερπουλ. Όπως αποδείχθηκε όταν, πλέον, ήταν αργά, υπήρχε μεν απόσταση ανάμεσα στους (όπως θα λέγαμε σήμερα οργανωμένους) οπαδούς των δύο ομάδων, αλλά ο ενδιάμεσος χώρος που υποτίθεται πως θα έμπαιναν ουδέτεροι φίλαθλοι, ήταν γεμάτος από οπαδούς της Γιουβέντους που είχαν καταφέρει να αγοράσουν εισιτήρια από τη δευτερογενή αγορά μέσω των Βέλγων που είχαν βρει την ευκαιρία να βγάλουν «καλά λεφτά».
Κάπως έτσι οι οπαδοί της Λίβερπουλ βρέθηκαν να κάθονται δίπλα – δίπλα με αυτούς των Ιταλών. Η ευκαιρία που έψαχναν για εκδίκηση ήταν εκεί. Το ζήτημα, ωστόσο, είναι πως απέναντι τους είχαν απλούς οπαδούς που δεν είχαν καμία διάθεση για αντιπαραθέσεις και τσαμπουκάδες. Σε μεγάλο βαθμό, μάλιστα, μιλάμε για οικογένειες και ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας.
Έτσι στο πρώτο «ντου» των οπαδών της Λίβερπουλ, περίπου μια ώρα πριν την καθορισμένη ώρα έναρξης του μεγάλου τελικού, κανείς δεν έμεινε να αντιπαρατεθεί μαζί τους. Οι οπαδοί της Γιουβέντους οπισθοχωρούσαν ξανά και ξανά με αποτέλεσμα να στριμώχνονται όλο και περισσότερο προς το κομμάτι των φανατικών της ιταλικής ομάδας, οι οποίοι, ωστόσο, δεν είχαν που να πάνε αφού η κερκίδα τους τελείωνε σε έναν... τοίχο.
Ότι μπορούσε να πάει στραβά είχε πάει. Κανείς δεν μπορούσε να εμποδίσει την τραγωδία που είχε ήδη ξεκινήσει. Κάποιοι Ιταλοί προσπάθησαν να αντεπιτεθούν αλλά η πίεση στους ανθρώπους που ήταν κοντά στον τοίχο ήταν τεράστια. Πολλοί πέθαναν από ασφυξία. Από την ισχυρή πίεση ο τοίχος υποχώρησε. Αλλόφρονες οπαδοί, πηδούσαν τα κάγκελα προκειμένου να γλιτώσουν από βέβαιο θάνατο. Ακολούθησαν σκηνές φρίκης και πόνου. «Σώματα ήταν πεσμένα κάτω και δεν αντιδρούσαν. Πολλά από τα μικρά παιδιά πέθαναν από ασφυξία αφού τα είχαν πατήσει» είχε πει ένας Ιταλός φίλαθλος. Όταν κάποιοι δημοσιογράφοι του είχαν πει πως έζησε από τύχη εκείνος είχε αντιδράσει έντονα: «Τύχη; Ποια τύχη; Εγώ δεν πρόκειται ποτέ πια να έχω φυσιολογική ζωή. Κάθε μέρα, κάθε βράδυ, σε κάθε όνειρο μου βλέπω τους ανθρώπους εκείνους που πέθαιναν. Βλέπω τα παιδάκια που δεν μπορούσαν να πάρουν ανάσα. Είναι τύχη αυτή»;
Ο τραγικός απολογισμός ήταν 39 άνθρωποι νεκροί. 32 Ιταλοί οπαδοί της Γιουβέντους, 4 Βέλγοι, 2 Γάλλοι και ένας Βορειοϊρλανδός έχασαν τη ζωή τους στο Χέιζελ. Πολλές δεκάδες ήταν και οι τραυματίες.
Ο τελικός της ντροπής και ο μύθος της Θάτσερ
Την ώρα που άνθρωποι ψυχορραγούσαν ξεκίνησε νέος γύρος επεισοδίων (μικρότερης έντασης) αφού οι εξαγριωμένοι Ιταλοί θέλησαν να επιτεθούν στους οπαδούς της Λίβερπουλ. Ακολούθησαν συγκρούσεις σώμα με σώμα, ενώ υπήρξαν καταγγελίες πως οπαδοί της Γιουβέντους τράβηξαν όπλα! Ένας Βέλγος αστυνομικός, μάλιστα, είχε καταθέσει πως ένας οπαδός της ιταλικής ομάδας τον είχε απειλήσει με... καραμπίνα!
Τελικά, η αστυνομία του Βελγίου κατάφερε να ελέγξει την κατάσταση. Τα πτώματα είχαν μεταφερθεί εκτός γηπέδου, οι τραυματίες είχαν διακομιστεί στα πλησιέστερα νοσοκομεία και έτσι η UEFA αποφάσισε πως, «γιατί όχι...», ο τελικός έπρεπε να διεξαχθεί κανονικά προκειμένου να μην υπάρξει και νέος γύρος σοβαρών επεισοδίων!
Ο Ελβετός διαιτητής, πιθανότατα έχοντας εντολή να παίξει υπέρ της Γιουβέντους, με στόχο να μην ξεσπάσουν αργότερα οι οπαδοί της, έκανε τα πάντα προκειμένου να κερδίσει η ιταλική ομάδα. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως στο 56ο λεπτό της αναμέτρησης ο Μπόνιεκ ανατράπηκε εμφανώς εκτός περιοχής και ο διαιτητής έδωσε πέναλτι το οποίο μετέτρεψε σε γκολ ο σπουδαίος Μισέλ Πλατινί.
Ούτε αυτό, όμως, λειτούργησε πυροσβεστικά και τα επεισόδια ανάμεσα στους Βέλγους αστυνομικούς και τους οπαδούς της Γιουβέντους συνεχίζονταν κανονικά στις εξέδρες όσο (υποτίθεται πως) παιζόταν ποδόσφαιρο στον αγωνιστικό χώρο. Ίσως γι΄ αυτό ο διαιτητής «έπνιξε» και ένα καθαρό πέναλτι υπέρ της Λίβερπουλ.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, τα όσα έγιναν στο αγωνιστικό κομμάτι ελάχιστη έως καθόλου σημασία είχαν. Απλά ήταν και αυτό ένα μικρό κομμάτι μιας ντροπιαστικής νύχτας για το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο.
Όπως αποδείχθηκε αργότερα ανάμεσα στις θύρες Χ και Ζ που υποτίθεται πως θα χώριζε τους οπαδούς της Λίβερπουλ από αυτούς της Γιουβέντους υπήρχαν μόλις... πέντε αστυνομικοί! Ατιμώρητος έμεινε και ο Άλμπερτ Ρούσενς (της Βελγικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας), ο άνθρωπος που ήταν υπεύθυνος για τη διανομή των εισιτηρίων και για το γεγονός πως Βρετανοί και Ιταλοί βρέθηκαν να κάθονται δίπλα – δίπλα.
Στο κατάμεστο από 58.000 φιλάθλους στάδιο υπήρχε μόνο ένας γιατρός και 150 εθελοντές του Ερυθρού Σταυρού. Υπήρχαν και περίπου 20 έφιπποι αστυνομικοί προσπάθησαν να επιβάλουν την τάξη μέσα από τον αγωνιστικό χώρο χτυπώντας τους Ιταλούς που είχαν καταφύγει εκεί για να μην ποδοπατηθούν.
Χρόνια μετά την τραγωδία, ο αξιωματικός Γιόχαν Μαχί που ήταν υπεύθυνος για την ασφάλεια της Ζώνης Ζ, καταδικάστηκε για εγκληματική αμέλεια.
Όπως ήταν απόλυτα... «φυσιολογικό» πρόεδρος της UEFA Ζακ Ζορζ, απαλλάχθηκε των κατηγοριών.
Το ανάθεμα έπεσε στους οπαδούς της Λίβερπουλ. Η Σκότλαντ Γιαρντ εξέτασε το βίντεο του αγώνα και συνέλαβε 27 άτομα. Το 1989, ύστερα από δίκη πέντε μηνών στο Βέλγιο, 14 οπαδοί των Reds καταδικάστηκαν σε τρία χρόνια φυλάκιση για ανθρωποκτονία από αμέλεια. Κανείς από αυτούς δεν έμεινε ούτε μια ημέρα στη φυλακή.
Κάπως έτσι, εμφανίστηκε και η Μάργκαρετ Θάτσερ, η «Σιδηρά Κυρία» της Βρετανίας η οποία υποτίθεται πως ήθελε να βάλει φρένο στον χουλιγκανισμό στη Νησί (αλλά μόνο αυτό δεν την ένοιαζε) και έτσι σε συνεννόηση με την UEFA αποφάσισαν τον αποκλεισμό όλων των αγγλικών ομάδων για πέντε χρόνια από όλες τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, με εξαίρεση τη Λίβερπουλ, η οποία αποκλείστηκε για έξι χρόνια.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
