Λέγεται πως στις αρχές της δεκαετίας του 1950, ο Λαβρέντι Μπέρια άλλαξε τη γνώμη του Ιωσήφ Στάλιν όταν ο ηγέτης της ΕΣΣΔ θέλησε να εξαπολύσει μια αιφνιδιαστική επίθεση κατά των Ηνωμένων Πολιτειών, κάτι που, προφανώς, θα οδηγούσε στον Γ' Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα καλά του Λαβρέντι Μπέρια τελειώνουν κάπου εδώ...
Αν μέχρι και πριν από μερικά χρόνια κάποιος έκανε μια άτυπη δημοσκόπηση στη Ρωσία και ρωτούσε «ποιο ήταν το πιο μισητό πρόσωπο» στα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης, τότε ο μόνος που θα μπορούσε να κερδίσει – και, μάλιστα, με σχετική άνεση – τον «πατερούλη» Ιωσήφ Στάλιν θα ήταν ο Λαβρέντι Μπέρια. Ο «σφαγέας», ο «απάναθρωπος», ο «δολοφόνος», ο «βιαστής», το «κτήνος», είναι μερικά μόνο από τα «κοσμητικά» επίθετα (από αυτά που μπορούν να γραφτούν, τουλάχιστον) που συνοδεύουν τον διαβόητο αρχηγό των μυστικών υπηρεσιών ο οποίος φρόντισε να βάλει την υπογραφή του σχεδόν σε κάθε εκκαθάριση, σε κάθε δολοπλοκία.
Λέγεται πως ο Στάλιν δεν πέθανε αλλά τον δολοφόνησε ο Μπέρια. Κανείς δεν ξέρει αν αυτό είναι αλήθεια. Αυτό που όλοι ξέρουν, όμως, είναι πως το τέλος του Μπέρια αν και φρικτό ήταν απόλυτα ταιριαστό με την αιματοβαμμένη δράση που είχε όσο ζούσε.
«Ο εχθρός των ανθρώπων»
Ο Λαβρέντι Παύλοβιτς Μπέρια, όπως ήταν το πλήρες όνομά του, γεννήθηκε μια ημέρα σαν σήμερα, στις 29 Μαρτίου 1899 στην πόλη Μερκεούλι (σήμερα έδαφος της Αμπχαζίας που έχει αποσχιστεί από τη Γεωργία) της τσαρικής Ρωσίας. Καταγόταν από φτωχή οικογένεια. Ο πατέρας του ήταν αγρότης και η μητέρα του μια απλή, θεοφοβούμενη γυναίκα.
Ο Λαβρέντι Μπέρια σπούδασε στο πανεπιστήμιο του Μπακού (όπου σπούδαζε αρχιτεκτονική) και εκεί, σύμφωνα με τον ίδιο, ήρθε σε επαφή με τους Μπολσεβίκους. Μια άλλη θεωρία λέει πως οργανώθηκε στους Μπολσεβίκους επειδή «πιάστηκε» να συμμετάσχει σε αντικομμουνιστικές ενέργειες και για να γλιτώσει την εκτέλεση άρχισε τις... δολοπλοκίες και κάπως έτσι τη γλίτωσε.
Ότι και να έγινε, το δεδομένο είναι πως μερικούς μήνες μετά ο Λαβρέντι Μπέρια ήταν ήδη στέλεχος της Τσέκα, της μυστικής υπηρεσίας της σοβιετικής αστυνομίας που είχε ως πρώτο μέλημά της την εξόντωση των «αντεπαναστατών».
Ο Μπέρια ήταν από τους ανθρώπους που φρόντιζαν να κάνουν τις σωστές γνωριμίες. Έτσι, βρέθηκε δίπλα στον Γκριγκόρι Ορντζονίκιτζε ο οποίος εκείνη την περίοδο ήταν κάτι σαν το δεξί χέρι του Ιωσήφ Στάλιν. Η ανέλιξη του Μπέρια στην ιεραρχία ήταν αλματώδης καθώς ο Στάλιν εκτιμούσε τα «ταλέντα» του. Για τον λόγο αυτό, άλλωστε, τον είχε δίπλα του όταν το 1924 αποφάσισε να «καθαρίσει» τη Γεωργία από τους αντικομμουνιστές.
Από ένα σημείο και έπειτα η δράση του Μπέρια ήταν εντυπωσιακή. Εκλέχθηκε ΓΓ του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γεωργίας, ανέλαβε την ενσωμάτωση στην ΕΣΣΔ όλων των δημοκρατιών της Υπερκαυκασίας, διέλυσε οποιοδήποτε κατασκοπευτικό δίκτυο βρέθηκε στον διάβα του, οργάνωσε τις εκκαθαρίσεις (όχι πάντα αναίμακτες) στο εσωτερικό των μυστικών υπηρεσιών, ανέλαβε το υπουργείο Εσωτερικών, οργάνωσε το τεράστιο δίκτυο των σοβιετικών στρατοπέδων καταναγκαστικής εργασίας (των περίφημων Γκούλαγκ).
Στην αρχή ο Λαβρέντι Μπέρια, πράγματι ήταν κατά της βίας. Φρόντιζε οι παρεμβάσεις του, όσο σκληρές και αν ήταν, να είναι το δυνατόν λιγότερο βίαιες. Αυτό το (σύντομο) κεφάλαιο της προσωπικής του ιστορίας, ωστόσο, τελείωσε γρήγορα. Τη διετία του «Μεγάλου Τρόμου» (1936-1938), ο Ιωσήφ Στάλιν προχωρά σε αδιανόητα βίαιες εκκαθαρίσεις όλων όσοι είναι αντίθετοι με το καθεστώς: από πρώην τσαρικούς μέχρι αναρχικούς. Πρώτο «βιολί» σε αυτές τις εκκαθαρίσεις ήταν φυσικά ο Μπέρια ως «επιβλέπων» της μυστικής αστυνομίας της ΕΣΣΔ, της NKVD (προάγγελος της KGB).
Με το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Λαβρέντι Μπέρια ήταν αρχηγός της NKVD, είχε τον βαθμό του Στρατάρχη και από τα χέρια του περνούσαν σχεδόν τα πάντα. Από την οργάνωση αντάρτικων ομάδων που χτυπούσαν τους Ναζί, μέσα στις γραμμές τους, δίχως κανένα έλεος, μέχρι και την εκτέλεση χιλιάδων σοβιετικών που αρνούνταν να πάνε να πολεμήσουν στο μέτωπο. Έργο του Λαβρέντι Μπέρια θεωρείται πως είναι και η μεγάλη ανθρωποσφαγή στο δάσους του Κατίν στην Πολωνία.
Τον Φεβρουάριο του 1941 ο Μπέρια ήταν το Νο.2 της Σοβιετικής Ένωσης έχοντας τον (τυπικό) τίτλο του αναπληρωτή πρωθυπουργού της χώρας και ήταν αυτός που επέβλεπε το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας, δίνοντας «λογαριασμό» μόνο στον ίδιο τον Ιωσήφ Στάλιν. Ο «Πατερούλης» τον είχε τόσο δίπλα του που είχε πάει στη Διάσκεψη της Γιάλτας το 1945 έχοντας μαζί του τον Μπέρια. Εκεί, σύμφωνα με τον θρύλο, τον σύστησε στον Φραγκλίνο Ρούσβελτ λέγοντας στον πρόεδρο των ΗΠΑ πως «αυτός είναι ο δικός μας Χίμλερ»! Η σύγκριση με τον αδίστακτο αρχηγό των SS θα ήταν (τουλάχιστον) προσβλητική για οποιονδήποτε άνθρωπο, ωστόσο, ο Μπέρια, χαμήλωσε το βλέμμα... σαν να ντράπηκε, χαμογέλασε και χαιρέτισε τον Ρούσβελτ.
Όταν την 6η Μαρτίου 1953 ο Ιωσήφ Στάλιν πέθανε, ο Μπέρια ήταν ο επικρατέστερος διάδοχός του και μέλη της περιβόητης τριμελούς τρόικας μαζί με τον Γκεόργκι Μαλενκόφ και Βιατσεσλάβ Μολότοφ. Την ίδια χρονιά το περιοδικό «Time» ανακήρυξε τον Λαβρέντι Μπέρια «πρόσωπο της χρονιάς». Τη φωτογραφία του στο εξώφυλλο του περιοδικού τη συνόδευε η λεζάντα «εχθρός των ανθρώπων»!
Το ταιριαστό τέλος ενός σφαγέα
Όταν πέθανε ο «Πατερούλης» εμφάνισε ένα άλλο πρόσωπο. «Αποκαλύφθηκε» ένας άνθρωπος που αγαπούσε τις γυναίκες, τις τέχνες και τον δυτικό τρόπο ζωής. Ο Μπέρια ήταν ο πρώτος που προσπάθησε να δώσει ένα πιο φιλελεύθερο προσωπείο στο σοβιετικό καθεστώς. Κανείς δε γνωρίζει αν είχε στο μυαλό του να κάνει μια πρώτη «αποσταλινοποίηση» σε περίπτωση που αναλάμβανε την ηγεσία της ΕΣΣΔ. Έτσι και αλλιώς οι συνασπισμένοι αντίπαλοί του (Μαλένκοφ, Μολότοφ και Χρουστσόφ), θορυβημένοι από την αλλαγή Μπέρια, φρόντισαν να τον εξοντώσουν, πριν τα πράγματα γίνουν χειρότερα για αυτούς.
Κάπως έτσι μπήκε σε εφαρμογή η συνωμοσία εναντίον του άλλοτε ισχυρού άνδρα της ΕΣΣΔ. Τον Ιούνιο του 1953. Όταν ξέσπασε μια αντικομμουνιστική εξέγερση στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας, ο Μπέρια ταξίδεψε ως εκεί για να την καταπνίξει. Πίσω στην ΕΣΣΔ οι εχθροί μελετούσαν τις τελικές λεπτομέρειες.
Στις 26 εκείνου του μήνα το αεροπλάνο με το οποίο επέστρεψε στην ΕΣΣΔ ο Μπέρια, προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο της Μόσχας. Από εκεί με αυτοκίνητο πήγε στο κτίριο, όπου θα συνεδρίαζε η ολομέλεια. Όταν έφτασε εκεί και πήρε τη θέση του, μια ομάδα ενόπλων μπήκε μέσα στην αίθουσα. «Ψηλά τα χέρια», ακούστηκε. Ο θρυλικός σοβιετικός στρατάρχης Ζούκοφ έβαλε το πιστόλι του στο μέτωπο του Μπέρια και ο Μαλενκόφ του είπε: «Πολίτη Μπέρια, είσαι υπό κράτηση». Η αντίστροφή μέτρηση είχε ξεκινήσει και πιθανότατα αυτό το γνώρισε και ο ίδιος ο Λαβρέντι Μπέρια.
Κατηγορήθηκε για κατασκοπία υπέρ 14 (!) χωρών ανάμεσα στις οποίες και η... σοβιετική Γιουγκοσλαβία, για συνεργασία με τους Βρετανούς εις βάρος της ΕΣΣΔ, για αντεπαναστατική δράση, ακόμα και για δηλητηρίαση του Στάλιν. Για να εξασφαλιστεί η καταδίκη του, προστέθηκε επιπλέον η κατηγορία της εσχάτης προδοσίας ως «πράκτορας του ιμπεριαλισμού». Αμέσως καθαιρέθηκε απ' όλα τα κυβερνητικά και κομματικά αξιώματα που κατείχε.
Τον Δεκέμβριο του 1953 οδηγήθηκε σε, κεκλεισμένων των θυρών, δίκη ενώπιον στρατοδικείο στη Μόσχα. Μετά από μια διαδικασία που ήταν γεμάτη παρατυπίες, ο προεδρεύων του στρατοδικείου, στρατάρχης Ιβάν Κόνιεφ, τον καταδίκασε σε θάνατο. Μάταια ο Μπέρια προσπάθησε να πείσει τους παλαιούς συντρόφους του για την αθωότητά του. Στις 23 Δεκεμβρίου 1953, εκτελέστηκε με μια σφαίρα στο μέτωπο. Λέγεται πως λίγο πριν πεθάνει, παρακαλούσε τους εκτελεστές του, γονυπετής για έλεος.
Το 2000 ο γιος του Μπέρια, Σέργκο Γκεγκεκόρι (το επίθετο Μπέρια του είχε αφαιρεθεί), συνταξιούχος πυρηνικός επιστήμονας, επιχείρησε να «καθαρίσει» το όνομα του πατέρα του και προσέφυγε στη Δικαιοσύνη. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Ρωσίας, ωστόσο, αποφάσισε να αφήσει το μητρώο του Μπέρια ως έχει. «Ήταν μια αιματηρή φιγούρα, η συνείδησή του βαρύνεται με τις δολοφονίες χιλιάδων ανθρώπων και δεν μπορεί να υπάρξει συγχώρεση για αυτόν» είπε ανέφερε ο Ανατόλι Ουκόλοφ, ένας από τους δικαστές, ο οποίος, μάλιστα, συμπλήρωσε πως «η Ιστορία οφείλει να αναφέρει τον Λαβρέντι Μπέρια ως σφαγέα».
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
