Η ιστορία της Μαρίκας Παλαίστη είναι σκληρή. Τόσο σκληρή όσο κάθε ανθρώπου που καταφέρνει να φτάσει στην κορυφή, δίνει τα πάντα, απολαμβάνει τη δόξα και ξαφνικά έρχεται η καταστροφή. Η απόλυτη καταστροφή. Η Μαρίκα Παλαίστη ήταν μια ντίβα της παγκόσμιας λυρικής σκηνής. Ήταν η Μαρία Κάλλας πριν τη Μαρία Κάλλας. Και αυτή η γυναίκα, αυτός ο άνθρωπος, πέθανε μια ημέρα σαν σήμερα, μέσα στη χλεύη και την απόλυτη απαξίωση αφού οι συνάνθρωποί της την έλεγαν τρελή και την αντιμετώπιζαν με πλήρη απαξίωση και χλεύη.
Ποια ήταν η Μαρίκα Παλαίστη
Η ιστορία της Μαρίκας Παλαίστη είναι λίγο διαφορετική (στο πρώτο μισό της, τουλάχιστον) από αυτές που έχετε συνηθίσει να διαβάζετε στη συγκεκριμένη στήλη. Η Μαρίκα γεννήθηκε στη Σαμψούντα του Πόντου (συγκεκριμένα στην Αμισσό) το 1888. Δεν ήταν από φτωχή οικογένεια αλλά δεν ήταν και από πλούσια. Η οικογένεια της ήταν η επίτομη της οικογένειας της μεσαίας τάξης. Ο πατέρας της ήταν γυμνασιάρχης και η μητέρα της ήταν κόρη γιατρού.
Η Μαρίκα δεν ήταν ένα παιδί που δημιουργούσε προβλήματα, δεν ήταν ένα παιδί «ελεύθερο πνεύμα» που πάντα ήθελε να κάνει τα δικά της και πάντα να περνάει το δικό της. Ήταν ένα ήσυχο παιδί, δίχως ξεσπάσματα. Δεν ήταν ιδιαίτερα όμορφη, δεν ήταν και άσχημη. Συνηθισμένα πράγματα, δηλαδή, σε κάθε πτυχή του «βιογραφικού» της.
Στην πραγματικότητα η ζωή της άλλαξε και απέκτησε ένα ενδιαφέρον όταν γνώρισε τον μετέπειτα σύζυγό της. Γνωρίστηκαν στην Κωνσταντινούπολη. Αυτός ήταν ο δικαστής Νικόλαος Καζίτσιν αξιωματούχος του Τσάρου και ένας εξαιρετικά φιλόμουσος άνθρωπος. Αυτός ήταν ο άνθρωπος που ανακάλυψε πως η Μαρίκα Παλαίστη είχε μια ιδιαίτερη – αλλά «αδούλευτη» - φωνή. Η Μαρίκα ντρεπόταν και δεν ήθελε να κάνει καριέρα ως καλλιτέχνης, ωστόσο, κάποια στιγμή ο σύζυγός της την έπεισε να πάει σε ωδείο για να «καλλιεργήσει» το ταλέντο της.
Έχοντας μετακομίσει, πλέον, στη Μόσχα η Μαρίκα Παλαίστη σπούδασε στο Ωδείο του Κιέβου και εκεί αποκαλύφθηκε σε όλο του το μεγαλείο ένα σπάνιο ταλέντο. Κάπως έτσι πήρε την απόφαση να ασχοληθεί σοβαρά με τη μουσική. Στη συνέχεια σπούδασε και στο Ωδείο της Μόσχας και εκεί η «αδούλευτη» φωνή, «ξεδίπλωσε» μπροστά στο κοινό το σπάνιο ταλέντο της.
Σε ηλικία 19 ετών, το 1907, ενώ σπούδαζε ακόμη στο Ωδείο της πόλης, έκανε την παρθενική της εμφάνιση στην Όπερα της Μόσχας ως «Λίζα» στην «Ντάμα Πίκα» του Τσαϊκόφσκι. Από εκείνο το σημείο και έπειτα ξεκίνησε μια ξέφρενη πορεία προς την κορυφή. Η Μαρίκα Παλαίστη συνεργάστηκε με τον Φίοντορ Σαλιάπιν, μια μεγάλη μορφή του 20ου αι. που επί 35 χρόνια τραγουδούσε στις σκηνές της όπερας όλου του κόσμου. Ο Σαλιάπιν συγκαταλέγεται στους μεγαλύτερους τραγουδιστές της όπερας καθώς πέρα από τη σπάνια φωνή μπάσου και την τεχνική του, ήταν αυτός που έθεσε τις βάσεις για έναν άλλο τρόπο έκφρασης ο οποίος δεν περιορίζεται στο τραγούδι αλλά δημιουργεί ένα θεατρικό γεγονός.
Δίπλα στον Σαλιάπιν η Παλαίστη έγραψε ιστορία. Συμμετείχε σε 25 όπερες (ανάμεσα σε αυτές οι «Τόσκα», «Τζιοκόντα», «Κάρμεν», «Καβαλλερία Ρουστικάνα», «Αΐντα» κλπ). Ήταν τέτοιο το καλλιτεχνικό μέγεθος της Μαρίκας Παλαίστη που ερμήνευσε της όπερες αυτές στις γλώσσες που είχαν γραφτεί τα πρωτότυπα έργα και όχι σε μεταφράσεις όπως έκαναν εκείνη την εποχή οι περισσότεροι καλλιτέχνες!
Έκανε περιοδείες σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου (δεν πήγε μόνο σε Κίνα, Ιαπωνία και Αυστραλία) ενώ τραγούδησε σχεδόν σε κάθε γωνιά της αχανούς Ρωσίας. Η Μαρίκα Παλαίστη ήταν η αγαπημένη υψίφωνος του Τσάρου, ενώ αργότερα έδωσε παράσταση και στην Ουάσιγκτον μπροστά στον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Φραγκλίνο Ρούζβελτ ο οποίος και αποθέωσε το ταλέντο της.
Παράλληλα με τη σπάνια μουσική καριέρα η Μαρίκα Παλαίστη είχε δημιουργήσει και μια πανέμορφη οικογένεια καθώς με τον σύζυγό της απέκτησαν δυο παιδιά. Την Κατίνα και τον Αλέκο. Δυστυχώς για την ίδια, ωστόσο, η απόλυτη καταστροφή βρισκόταν μπροστά της.
Από την κορυφή στην απόλυτη χλεύη και τον θάνατο
Όταν τον Οκτώβριο του 1917 ξέσπασε η επανάσταση στη Ρωσία, η Μαρίκα Παλαίστη ως ευνοούμενη του Τσάρου και σύζυγος ενός αξιωματούχου του Τσάρου βρέθηκε στο «μάτι του κυκλώνα». Ο σύζυγός της Νικόλαος Καζίτσιν και η 7χρονη κόρη της Κατίνα δολοφονήθηκαν κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες. Το χτύπημα της μοίρας ήταν σκληρό, ωστόσο, η Μαρίκα Παλαίστη είχε έναν λόγο για να δώσει τη δική της μάχη με στόχο να ξανασταθεί στα πόδια της: Τον μικρό της γιο. Τον Αλέκο.
Το τελειωτικό χτύπημα ήρθε όταν περίπου δύο χρόνια αργότερα ο 5χρονος τότε Αλέκος αρρώστησε και πέθανε! Μετά από μικρό χρονικό διάστημα η Μαρίκα αποφασίζει να έρθει στην Ελλάδα. Αρχικά εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη. Ήθελε να κάνει μια νέα αρχή. Το 1927 εμφανίστηκε, για πρώτη φορά, στη χώρα μας σε μία συναυλία στο θέατρο «Ολύμπια». Στη συνέχεια άνοιξε τη δική της σχολή στην Αθήνα, σε χώρο της οδού Φιλελλήνων 2 της πλατείας Συντάγματος, με στόχο να βρίσκεται κοντά σε μικρά παιδιά. Έπεσε με τα «μούτρα» στη δουλειά. Έκανε εμφανίσεις σε πολλές πόλεις της Ελλάδας, συνέθεσε τουλάχιστον εννέα τραγούδια, έγραψε θεατρικά έργα και βιβλία (ανάμεσα στα οποία και η αυτοβιογραφία της). Έκανε ότι μπορούσε προκειμένου να «κρατάει» το μυαλό της «απασχολημένο» και να ξεχνάει όλο αυτό το κακό που είχε διαλύσει τον κόσμο της.
Ήδη από τότε υπήρχαν κάποιες αναφορές που έλεγαν πως η Μαρίκα Παλαίστη είχε ψυχολογικά προβλήματα. Δυστυχώς, ωστόσο, από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 τα πράγματα άρχισαν να γίνονται ολοένα και χειρότερα. Η φωνή της άρχισε να την εγκαταλείπει. Προφανώς, η ίδια το κατάλαβε και προσπάθησε να βρει κάτι άλλο για να ασχοληθεί. Το 1953, λίγο καιρό αφότου οι γυναίκες είχαν αποκτήσει το δικαίωμα ψήφου, αποφάσισε να ιδρύσει κόμμα! Το ονόμασε «Ανεξάρτητο Δημοκρατικό Κόμμα Ελληνίδων».
Και κάπου εκεί ξεκίνησε η απόλυτη κατρακύλα. Η Μαρίκα Παλαίστη πραγματοποιούσε πολιτικές συγκεντρώσεις οι οποίες πάντα τελείωναν με την ίδια να τραγουδάει. Αρχικά, επειδή ο λόγος της ήταν έντονος και αιχμηρός, πολλοί πήγαιναν για να την ακούσουν. Άλλοι πήγαιναν για να την ακούσουν να τραγουδάει στο τέλος. Σε κάθε περίπτωση, μετά από λίγο καιρό, οι συγκεντρώσεις της Μαρίκας Παλαίστη είχαν γίνει ευκαιρία... για γέλιο και «γιούχα».
Προφανώς, η όλη κατάσταση επηρέασε ακόμα περισσότερο την ήδη κλονισμένη ψυχική της υγεία αλλά επειδή ήταν ολομόναχη στη ζωή δεν υπήρξε κανείς που να προσπαθήσει να την προστατεύσει. Ίσα – ίσα όσοι την πλησίαζαν το έκαναν για να τη χλευάσουν, να την κοροϊδέψουν και τελικά να την πείσουν να ανέβει ξανά στη σκηνή ως πολιτικός – τραγουδίστρια με προφανή στόχο να γελάσουν οι παρευρισκόμενοι μαζί της. Λέγεται πως όταν τελείωνε το τραγούδι η σκηνή γέμιζε με κάθε είδους ζαρζαβατικό που της πετούσαν. Εκείνη, που πλέον είχε χαθεί στον δικό της κόσμο, τους ευχαριστούσε και υποκλινόταν μπροστά τους... «Οι σπογγαλιείς των Αθηνών είναι μαζί σου», «Δημοκρατία – Συναυλία», «Οι νεκροί ψηφίζουν Μαρίκα», ήταν μερικά από τα συνθήματα που της φώναζαν.
Πολλές φορές οι συγκεντρώσεις της έγιναν και θέμα στις εφημερίδες με τους δημοσιογράφους να παίρνουν τη σκυτάλη από τους νεαρούς που πήγαιναν για καζούρα στα θέατρα που εμφανιζόταν η Μαρίκα και να μεγεθύνουν αυτή την προβληματική κατάσταση κάνοντας λόγο για παραστάσεις που βγάζουν γέλιο και την αποκαλούσαν «θηλυκό Δελαπατρίδη». Λίγοι ήταν εκείνοι που προσπάθησαν να τη φροντίσουν και μάλωναν όλους εκείνους που πήγαιναν να τη δουν μόνο και μόνο για να σπάσουν πλάκα μαζί της. Ένας από αυτούς που την υπερασπιζόταν ήταν ο σπουδαίος ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης.
Τον Νοέμβριο του 1960, σε μια συναυλία – πολιτική ομιλία στο «Ιντεάλ», η Μαρίκα Παλαίστη αφιέρωσε ένα τραγούδι στη γυναίκα του Γλέζου «ο οποίος σαπίζει στη φυλακή ενώ ο Μέρτεν και οι άλλοι γκεσταμπίτες είναι ελεύθεροι…». Δεν πρόλαβε να τελειώσει τη φράση της. Κάποιος σηκώθηκε από τη θέση του, ανέβηκε στη σκηνή, της πήρε το μικρόφωνο και της έδωσε ένα δυνατό χαστούκι. Ακολούθησε πανδαιμόνιο. Τελικά, οι αστυνομικοί την απομάκρυναν από τη σκηνή σέρνοντάς τη. «Κατάπληκτος και διαμαρτυρόμενη, εσύρετο εις το βάθος της σκηνής υπό των αστυνομικών» έγραφαν οι εφημερίδες την επόμενη ημέρα. Οι αστυνομικοί ήταν αυτοί που έσωσαν τη Μαρίκα Παλαίστη. Σπαράγματα του παρελθόντος, σπαραγμοί του παρόντος. Το 1964 πραγματοποίησε το τελευταίο της «ρεσιτάλ».
Τον Νοέμβριο του 1966 επιχείρησε να... παρέμβει ακόμα και στην πολύκροτη δίκη του «ΑΣΠΙΔΑ». Οι αστυνομικοί την έδιωξαν μέσα από την αίθουσα αλλά ο βασιλικός επίτροπός σχολίασε πως τώρα οι κατηγορούμενοι θα κερδίσουν τη δημοσιότητα που θέλουν ενώ οι συνήγοροι υπεράσπισης φρόντισαν να εκμεταλλευτούν την παρουσία της εκεί για να πουν ότι το όλο σκηνικό ταιριάζει με τον τρόπο που το καθεστώς είχε συντάξει το παραπεμπτικό βούλευμα. Μια ημέρα σαν σήμερα, στις 27 Φεβρουαρίου του 1970 πέθανε μόνη και ξεχασμένη απ' όλους σε ηλικία 82 ετών.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
