Η σφαγή της πλατείας Τιεν Αν Μεν - Τι απέγινε ο άνθρωπος που στάθηκε μπροστά στα τανκς

Η πλατεία Τιεν Αν Μεν είναι η πλατεία της «Ουράνιας Γαλήνης» και βρίσκεται στο κέντρο του Πεκίνου. Θεωρείται η μεγαλύτερη πλατεία στον κόσμο η οποία, μάλιστα, χρονολογείται από το 1415 και την εποχή της Δυναστείας των Μινγκ. Είναι η πλατεία στην οποία, μια ημέρα σαν σήμερα, στις 4 Ιουνίου του 1989, δεν υπήρχε καμία πλατεία και καμία Γαλήνη. Ουράνια ή... επίγεια. Εκείνη η πλατεία στο κέντρο του Κινεζικής πρωτεύουσας μετατράπηκε σε ένα τεράστιο σφαγείο φοιτητών που διεκδικούσαν περισσότερες ελευθερίες από το κομμουνιστικό καθεστώς.

Η σφαγή της πλατείας Τιεν Αν Μεν

Η αντίστροφή μέτρηση προς τη μεγάλη σφαγή ξεκίνησε ουσιαστικά από το 1976 όταν πέθανε ο «μεγάλος τιμονιέρης» της Κίνας  Μάο Τσετούνγκ. Οι διάδοχοί του συνέχισαν με γοργά βήματα αυτό που εκείνος είχε ξεκινήσει δειλά – δειλά: ένα άνοιγμα της οικονομίας προς τις αγορές. Κεντρικό πρόσωπο σε αυτή τη νέα προσπάθεια ήταν ο Ντεγκ Σιάο Πινγκ, ο οποίος στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές του 1980 έχτισε αυτό που αργότερα ονομάστηκε «οικονομικό θαύμα της Κίνας».

Για να το πετύχει αυτό, βέβαια, έβαλε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας βασικά κομμουνιστικά δόγματα και «άνοιξε την πόρτα» στην ελεύθερη αγορά. Ο ίδιος έλεγε πως «άσπρη γάτα, μαύρη γάτα, αρκεί να πιάνει τα ποντίκια», θέλοντας να δείξει πως προκειμένου να πετύχει τη δημιουργία μιας πανίσχυρης οικονομίας δεν έχει και μεγάλη σημασία ο τρόπος με τον οποίο θα το πετύχει.

Αυτό ήταν που έκανε ο Ντεγκ Σιάο Πινγκ. Αυτό που δεν έκανε ήταν να δώσει (παράλληλα με τις οικονομικές ελευθερίες) πολιτικές ελευθερίες.

Ο λαός, ωστόσο, «έβραζε» και ζητούσε μεταρρυθμίσεις. Φοβούμενος τα χειρότερα, ο Ντεγκ Σιάο Πινγκ επέλεξε το δρόμο των εκκαθαρίσεων προκειμένου να ελέγξει την κατάσταση. Η πιο ηχηρή κίνησή του ήταν να αποπέμψει από τη θέση του τον γενικό γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος Χου Γιαομπάνγκ ο οποίος έκανε σημαντικές μεταρρυθμίσεις και είχε αρχίσει να έχει την εκτίμηση του λαού που στο πρόσωπό του έβλεπε τον άνθρωπο που θα μπορούσε να φέρει την αλλαγή και στο κομμάτι των πολιτικών μεταρρυθμίσεων.

Στις 15 Απριλίου του 1989 ο Χου Γιαομπάνγκ πέθανε. Μετά την πρώτη «παγωμάρα» οι Κινέζοι άρχισαν να οργανώνονται προκειμένου να αντιδράσουν μαζικά στην καταπίεση και στην πολιτική ανελευθερία. Η «φωτιά» άναψε στις 22 Απριλίου εκείνης της χρόνιας. Εκείνη την ημέρα δεκάδες χιλιάδες φοιτητές συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Τιεν Αν Μεν προκειμένου να διαμαρτυρηθούν. Το καθεστώς επέλεξε να τους αφήσει ελπίζοντας πως η κατάσταση θα εκτονωθεί.

Αυτό που έγινε, ωστόσο, ήταν ακριβώς το αντίθετο. Οι φοιτητές στην πλατεία κάθε μέρα πολλαπλασιάζονταν ενώ μέσα στις επόμενες ημέρες διαδηλώσεις πραγματοποιούνταν σε περισσότερες από 400 πόλεις της Κίνας!

Το Κομμουνιστικό Κόμμα έβλεπε να χάνει την πρωτοβουλία των κινήσεων. Έτσι στο εσωτερικό του κόμματος ξεκίνησε μια διαμάχη για το πως έπρεπε να διαχειριστούν την όλη κατάσταση. Το αφήνουν όλο αυτό να εκτονωθεί ή το χτυπάνε στη ρίζα του (δηλαδή το φοιτητικό κίνημα) με στόχο να παραδειγματιστούν όσοι σκέφτονται να ξεσηκωθούν στο μέλλον. Μετά από πολλές ημέρες διαβουλεύσεων η απόφαση ήταν να αναλάβει την κατάσταση ο στρατός!

Στις 20 Μαΐου κηρύχθηκε στρατιωτικός νόμος. Αυτό ήταν το σημάδι πως ο χρόνος των φοιτητών τελειώνει. Ίσως ήταν και ένα σινιάλο προκειμένου να διαλυθούν ειρηνικά οι διαδηλώσεις. Στις 3 Ιουνίου οι πολίτες ενημερώθηκαν να παραμείνουν στα σπίτια τους. Αυτό ήταν η προειδοποιητική βολή. Μια ημέρα σαν σήμερα, ξημερώματα της 4ης Ιουνίου 1989, άρματα μάχης και 300.000 στρατιώτες περικύκλωσαν την πλατεία. Και έγινε αυτό που πάντα συμβαίνει όταν ένοπλοι βρίσκονται απέναντι σε άοπλους διαδηλωτές: Μακελειό. Σφαγή.

Τι απέγινε ο άνθρωπος που στάθηκε μπροστά στα τανκ

Λίγοι ήταν οι φοιτητές που αποχώρησαν. Οι περισσότεροι έμειναν πίσω από τα φλεγόμενα οδοφράγματα και περίμεναν τους πάνοπλους στρατιώτες. Επιτέθηκαν με πέτρες, σίδερα και μολότοφ

Τα πεζοπόρα τμήματα και τα άρματα μάχης εισέβαλαν με μανία στην πλατεία. Σύμφωνα με το καθεστώς οι νεκροί ήταν 218 διαδηλωτές, 23 αστυνομικοί και 10 στρατιώτες.  Οι φοιτητές ανέφεραν πως οι νεκροί ήταν περίπου 3000, ενώ ο Ερυθρός Σταυρός της Κίνας έκανε λόγο για 2.400 νεκρούς. Η αλήθεια (όπως συμβαίνει συνήθως) βρίσκεται κάπου στη μέση. Δυτικές πηγές έκαναν λόγο για 300 με 1000 νεκρούς! Μέχρι και σήμερα, πάντως, επίσημος αριθμός θυμάτων δεν υπάρχει.

Οι αρχές συνέλαβαν χιλιάδες διαδηλωτές. Κάποιοι από αυτούς εκτελέστηκαν, άλλοι πέθαναν στις φυλακές. Υπάρχουν και εκείνοι, ωστόσο, που κατάφεραν και διέφυγαν σε χώρες της δύσης.

Αξίζει να αναφερθεί πως ένα μεγάλος μέρος του πληθυσμού της Κίνας ακόμα και σήμερα δεν γνωρίζει τι έγινε εκείνη την ημέρα στην πλατεία Τιεν Αν Μεν. Ακόμα και αν το ακούσουν από κάποιους που γνωρίζουν αρνούνται να το πιστέψουν αφού ούτε φωτογραφίες, ούτε βίντεο μπορούν να δουν από τη σφαγή, ούτε βέβαια να συμμετάσχουν σε κάποια δημόσια συζήτηση η εκπομπή στην τηλεόραση.

Ενδεικτικό του τι επικρατεί στο εσωτερικό της Κίνας σχετικά με τη σφαγή της πλατείας Τιεν Αν Μεν είναι και το γεγονός πως στους Ασιατικούς Αγώνες του 2022, οι κινέζες αθλήτριες Λιν Γιουβέι και Βου Γιάνι  κερδίζουν τον τελικό των 100 μέτρων με εμπόδια και αγκαλιασμένες πανηγυρίζουν, κρατώντας τις σημαίες της χώρας τους.

Οι φωτογραφίες τους δε μεταδόθηκαν ποτέ στο εσωτερικό της Κίνας. Ο λόγος; Η Λιν Γιουβέι είχε το νούμερο 6 και η Βου Γιάνι το νούμερο 4. Όταν οι δυο αθλήτριες ήταν αγκαλιασμένες υπήρχαν δίπλα - δίπλα το 6 και το 4 και αυτός ο συνδυασμός μπορεί να θύμιζε σε κάποιους τη σφαγή της Τιεν Αν Μεν.

Αλλά ας επιστρέψουμε σε εκείνες τις ταραγμένες ημέρες. Την 5η Ιουνίου, την επόμενη δηλαδή, της μεγάλης σφαγής, στη βόρεια πλευρά της πλατείας, εμφανίστηκε ένας άνδρας ο οποίος φορούσε άσπρο πουκάμισο και μαύρο παντελόνι ενώ στα χέρια του κρατούσε σακούλες με ψώνια. Μπροστά του βρίσκονται τέσσερα άρματα μάχης, το ένα πίσω από το άλλο.

Ξαφνικά ο άνδρας πηγαίνει στη μέση της πλατείας και κάνει νόημα με το χέρι του στο προπορευόμενο άρμα. Το τανκ φαίνεται σαν να κόβει ταχύτητα και προσπαθεί να αλλάξει πορεία. Τότε γίνεται το εκπληκτικό. Ο άνδρας αλλάζει και αυτός θέση και κόβει ξανά την πορεία του άρματος το οποίο επιχειρεί να αλλάξει ξανά πορεία, όμως, και πάλι βρίσκει μπροστά του τον άνδρα.

Έτσι ο οδηγός του άρματος σταματάει και σβήνει τη μηχανή. Εκτός από το πρώτο άρμα μάχη σταμάτησαν και τα τρία που βρίσκονταν πίσω από αυτό.

Όταν τα άρματα σταμάτησαν ο άνδρας ανέβηκε στο πρώτο από αυτά και φάνηκε σαν κάτι να λέει στο πλήρωμα. Μετά από αυτό ο άνδρας κατέβηκε από το άρμα μάχης και έκανε νόημα να προχωρήσουν! Όταν τα τανκ έβαλαν ξανά μπροστά τις μηχανές ο άνδρας μπήκε και πάλι μπροστά τους προκειμένου να τους κόψει το δρόμο. Τότε εμφανίστηκαν από το «πουθενά» δυο άνδρες με γαλάζια ρούχα οι οποίοι «συνόδευσαν» τον άνδρα μακριά από το δρόμο προκειμένου να συνεχίζουν τα τανκ την πορεία τους.

Κανείς δεν έμαθε ποτέ ποιος ήταν ο άνδρας που σταμάτησε με το σώμα του την ίλη των αρμάτων μάχης. Κάποιοι είπαν πως ήταν ο 19χρονος φοιτητής Ουάνγκ Ουεϊλίν αλλά χωρίς να υπάρχει έστω και ένα στοιχείο που να το επιβεβαιώνει. Το ίδιο το κινεζικό καθεστώς, άλλωστε, σε εσωτερική αλληλογραφία που βρέθηκε στα χέρια του Κέντρου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με έδρα το Χονγκ Κονγκ, φαινόταν να αγωνιά προκειμένου να μάθει περισσότερα για εκείνον τον άνθρωπο και κυρίως αν ήταν ζωντανός ή αν βρισκόταν σε κάποια φυλακή του καθεστώτος.

Η πιο διάσημη φωτογραφία της εξέγερσης, αυτή που είναι κεντρική στο αφιέρωμα που διαβάζετε, τραβήχτηκε με τηλεφακό από τον φωτογράφο του Associated PressΤζεφ Ουάιντενερ (Jeff Widener) από απόσταση 800 μέτρων. Ο Ουάιντενερ βρισκόταν εκείνη την ώρα στον έκτο όροφο ενός ξενοδοχείου δίπλα στην Τιεν Αν Μεν.