Σήμερα, η λέξη «Μαφία» έχει εξελιχθεί σε έναν όρο που περιλαμβάνει μια ευρεία γκάμα συμμοριών - κινεζικές, ιαπωνικές, ρωσικές, τσετσένικες, αλβανικές, ελληνικές, τουρκικές - οι οποίες δεν έχουν την παραμικρή σχέση με τη δομή, τους άγραφους νόμους, την ιεραρχία και τη δράση της σικελικής μαφίας. Της «Κόζα Νόστρα». Της εγκληματικής οργάνωσης που πέρασε στη σφαίρα του μύθου.
Η μαφία γεννήθηκε σχεδόν ταυτόχρονα με το ιταλικό κράτος και εμφανίστηκε στην περιοχή που ακόμα και σήμερα αποτελεί τον πυρήνα της. Τη Σικελία. Στο Παλέρμο και το Κορλεόνε. Στην πορεία της Μαφίας μέσα στον χρόνο οι ημερομηνίες - σταθμοί είναι πολλές. Μια από αυτές, δίχως αμφιβολία, είναι η 23 Μαΐου 1992. Η ημέρα, δηλαδή, που η Κόζα Νόστρα αποφάσισε πως είχε έρθει η ώρα να βγάλει από τη μέση έναν ενοχλητικό εισαγγελέα: Τον Τζοβάνι Φαλκόνε.
Μια (μικρή) εισαγωγή στον κόσμο της Μαφίας
Στη διάλεκτο του Παλέρμο, το επίθετο «μαφιόζο» σήμαινε κάποτε «όμορφος», «τολμηρός», «άνθρωπος με αυτοπεποίθηση». Η εγκληματική υποδήλωση της λέξης «μαφιόζος» οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο πολύ επιτυχημένο θεατρικό έργο «I mafiusi di la Vicaria» που γράφτηκε στη σικελική διάλεκτο και πρωτοπαρουσιάστηκε στο κοινό το 1863.
Αν και στο έργο ο όρος «μαφιούζοι» αναφέρεται μόνο μια φορά και αυτή στον τίτλο ήταν αρκετή για να περάσει η λέξη από τη σκηνή στους δρόμους. Στο εξής οι λέξεις μαφία και μαφιόζοι θα χρησιμοποιούνταν για εγκληματικά στοιχεία τα οποία ενεργούν με τρόπο παρόμοιο με εκείνο των χαρακτήρων. Παράλληλα, σύμφωνα με κάποιους μαφιόζους, το πραγματικό όνομα της μαφίας είναι «Cosa Nostra» (Κόζα Νόστρα) που μεταφορικά σημαίνει «δικό μας πράγμα» και κυριολεκτικά «ο κόσμος μας», η «παράδοσή μας», οι «αξίες μας».
Από τη στιγμή της γέννησής της η μαφία είχε αυστηρή δομή και ιεραρχία. Η Κόζα Νόστρα αποτελείται από μαφιόζους που αυτοαποκαλούνται uomini d’onore (άνδρες τιμής) και η δομή της είναι κάθετη και έχει σχήμα πυραμίδας. Στη βάση της οργάνωσης βρίσκονται οι famiglie (οικογένειες), στις οποίες όλα τα μέλη γνωρίζονται μεταξύ τους, που διοικούνται από τον capo-famiglia (ο Δον, το αφεντικό της οικογένειας).
Άλλα σημαντικά πρόσωπα είναι ο sottocapo (υπό του αφεντικού) και οι consiglieri (σύμβουλοι), οι οποίοι δεν είναι περισσότεροι από τρεις. Οι οικογένειες χωρίζονται σε ομάδας των 10 ανδρών, τις λεγόμενες decine (δεκάδες), διοικούμενες από τον capo-decina (αφεντικό, ομαδάρχης). Τρεις οικογένειες σε μια περιοχή αποτελούν το mandamento (περιοχή), του οποίου εκπρόσωπος είναι ο capo-mandamento (αφεντικό της περιοχής), ο οποίος κατά κανόνα δεν είναι αφεντικό κάποιας από τις οικογένειες ώστε να μην τυγχάνει καμίας προνομιακής μεταχείρισης.
Οι διάφοροι capi-mandamento απαρτίζουν μια commissione ή cupola (επαρχιακή επιτροπή), η πιο σημαντική από τις οποίες είναι εκείνη του Παλέρμο. Αυτής της επαρχιακής επιτροπής προεδρεύει από κάποιον capo-mandato ο οποίος, για να τονιστεί ο ρόλος του ως «πρώτος μεταξύ ίσων», αρχικά ονομαζόταν segretario (γραμματέας), αν και φαίνεται ότι σήμερα έχει πάρει τον τίτλο capo (αφεντικό).
Για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν υπήρχε η ανάγκη για κάποιο όργανο ανώτερο από την επαρχιακή επιτροπή, δεδομένου ότι σχεδόν όλες οι οικογένειες βρίσκονταν στην επαρχία του Παλέρμο. Όταν όμως η οργάνωση άπλωσε ρίζες σε όλη τη Σικελία, προέκυψε η ανάγκη για μια περιφερειακή επιτροπή, τη λεγόμενη interprovinciale (διεπαρχιακή), στην οποία μετείχαν όλοι οι εκπρόσωποι των διαφόρων επαρχιών και όπου ο τίτλος του capo διδόταν στο αφεντικό της πιο ισχυρής επαρχιακής επιτροπής, δηλαδή του Παλέρμο.
Η Μαφία και ο ατρόμητος Τζοβάνι Φαλκόνε
Ο Τζοβάνι Φαλκόνε γεννήθηκε στις 18 Μαΐου του 1939 στη γενέθλια πόλη της Μαφίας, το Παλέρμο. Τα πρώτα χρόνια στιγματίστηκαν από ακραία φτώχεια και πολλές δυσκολίες καθώς ολόκληρη η περιοχή αυτή σχεδόν ισοπεδώθηκε από τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς. Αφού κατάφερε και επιβίωσε μέσα από φρικτές καταστάσεις, πήγε σχολείο, έλαβε την βασική εκπαίδευση και στη συνέχεια σπούδασε στη Νομική.
Τοποθετήθηκε ως δικαστής, σε ηλικία μόλις 25 ετών, το 1964. Ο Φαλκόνες έδειχνε πάντα μια ιδιαίτερη «αδυναμία» στο ποινικό δίκαιο και αυτό τελικά υπηρέτησε. Κομβικό σημείο στην πορεία του Φαλκόνε ήταν η δολοφονία του δικαστή Τσέζαρε Τερανόβα στις 25 Σεπτεμβρίου του 1979 κάτω από το σπίτι του. Την επόμενη χρονιά ο Φαλκόνε τοποθετήθηκε ως επικεφαλής της έρευνας που διεξαγόταν τότε και είχε σκοπό την εξάρθρωση ενός μεγάλου δικτύου διακίνησης ηρωίνης από τη Σικελία στη Νέα Υόρκη και την οικογένεια του αρχιμαφιόζου Κάρλο Γκαμπίνο.
Στη Σικελία στο δίκτυο αυτό έκανε κουμάντο ο αδίστακτος μαφιόζος Σαλβατόρε Ιντσερίλο ο οποίος είχε δώσει εντολή να δολοφονηθεί ο δικαστής Γκαετάνο Κόστα που είχε εκδώσει 53 εντάλματα σύλληψης για μέλη της «Σισιλιάνικης Μαφίας». Ο Φαλκόνε προκειμένου να φτάσει στα ίχνη των μαφιόζων άρχισε να εφαρμόζει μια δική του τακτική η οποία στην ουσία ακολουθούσε τη ροή του μαύρου χρήματος.
Στη συνέχεια ο Φαλκόνε έγινε μέλος της «Δεξαμενής της Αντιμαφίας» που ήταν μια σύμπραξη δικαστών κατά των μαφιόζων. Η «Δεξαμενή» οδήγησε την έρευνα στην περιβόητη «Δίκη Μάξι» που έστειλες στο εδώλιο του κατηγορουμένου 474 μαφιόζους και τελικά καταδίκασε 360 από αυτούς για σοβαρότατα εγκλήματα! Για να φτάσουμε εκεί, όμως, ο Φαλκόνε είχε καταφέρει κάτι που μέχρι εκείνη την εποχή έμοιαζε αδιανόητο. Είχε πείσει έναν από τους αρχηγούς της Μαφίας, τον Τομάζο Μπουσκέτα, να μιλήσει κατά των υπολοίπων μελών της Κόζα Νόστρα! «Η Μαφία είναι ένα ανθρώπινο φαινόμενο και τοιουτοτρόπως, όπως όλα τα ανθρώπινα φαινόμενα, έχει μια αρχή και μια εξέλιξη, και επίσης θα έχει ένα τέλος» είχε πει ο Φαλκόνε.
Όλα αυτά που έκανε ο Φαλκόνε, ωστόσο, είχαν προκαλέσει μεγάλη αναταραχή στους κόλπους της Μαφίας που δεχόταν το ένα ισχυρό πλήγμα μετά το άλλο. Τα αφεντικά της Μαφίας δεν μπορούσαν να του συγχωρήσουν τα όσα έκανε στη «Δίκη Μάξι».
Ο άνθρωπος που υπέγραψε το «συμβόλαιο θανάτου» για τον Φαλκόνε δεν ήταν άλλος από τον Σαλβατόρε Ριίνα ο οποίος ήταν ο αδιαφιλονίκητος αρχηγός της Σικελικής Μαφίας από το 1974 μέχρι και την ημέρα που συνελήφθη το 1993! Λέγεται πως ο Τοτό Ριίνα ήταν ο άνθρωπος που αποτέλεσε την έμπνευση για τη θρυλική τριλογία «Νονός» του Κόπολα! Ο Φαλκόνε είχε λάβει τα μέτρα του. Κυκλοφορούσε με θωρακισμένο όχημα και με τουλάχιστον τρεις πάνοπλους σωματοφύλακες. Αυτό, ωστόσο, φαίνεται πως το ήξερε και ο Ριίνα ο οποίος προχώρησε σε μια δολοφονική ενέργεια που δεν «πάγωσε» μόνο τη Σικελία και την Ιταλία αλλά τον πλανήτη ολόκληρο.
«Αυτός που είναι σιωπηρός και σκύβει το κεφάλι πεθαίνει κάθε στιγμή που το κάνει. Αυτός που μιλάει δυνατά και περπατάει με το κεφάλι ψηλά πεθαίνει μόνο μια φορά» έλεγε ο Τζοβάνι Φαλκόνε που την εποχή εκείνη ήταν ο κορυφαίος δικαστής στην Ιταλία. Μια ημέρα σαν σήμερα, στις 23 Μαΐου 1992, το αυτοκίνητο του Φαλκόνε με την αστυνομική συνοδεία του περνούσε στον αυτοκινητόδρομο, έξω από το χωριό Καπάτσι, στη Δυτική Σικελία, που οδηγούσε στο αεροδρόμιο.
Ο ίδιος ο δικαστής είναι ο οδηγός ενώ δίπλα του, στη θέση του συνοδηγού βρίσκεται ο οδηγός του Τζουσέπε Κοστάνζα, ενώ στο πίσω μέρος κάθεται η Φραντσέσκα Μορβίλο, δικαστής αλλά κυρίως η αγαπημένη σύζυγος του Φαλκόνε. Πάνω στο ταμπλό του οχήματος υπάρχουν τα κλειδιά του σπιτιού του Φαλκόνε, ο Κοστάνζα του ζητάει την άδεια για να τα πάρει και ο Φαλκόνε κάνει μια απότομη κίνηση για να τα πάρει και να του τα δώσει. Το αυτοκίνητο κόβει απότομα ταχύτητα. Ο Φαλκόνε ζητάει συγγνώμη για την απερισκεψία του. Ήταν η τελευταία λέξη που είπε.
Έξω από το αυτοκίνητο, κρυμμένος μερικά μέτρα πιο μακριά, βρίσκεται το «Γουρούνι της Σικελίας», ο μαφιόζος Τζοβάνι Μπρούσκα που είχε εμπλοκή περισσότερους από 100 φόνους και μέλος της πανίσχυρης «φαμίλιας» των Κορλεονέζι. Ο Μπρούσκα είχε βάλει τους άνδρες του να σκάψουν μικρά χαντάκια κατά μήκος του δρόμου και είχε τοποθετήσει εκεί περίπου 400 κιλά εκρηκτικά! Όταν το «Γουρούνι της Σικελίας» είδε το αυτοκίνητο του Φαλκόνε να κόβει ταχύτητα θεώρησε πως είχε αποκαλυφθεί το σχέδιο και πυροδότησε τα εκρηκτικά νωρίτερα με τηλεχειρισμό.
Ο Φαλκόνε βρήκε ακαριαίο θάνατο, ο Κοστάνζα σώθηκε. Από την έκρηξη σκοτώθηκαν επίσης οι αστυνομικοί Ρόκο Ντι Τσίλο, Αντόνιο Μοντινάρο και Βίτο Σιφάνι.«Πού είναι ο Τζοβάνι...» ήταν τα τελευταία λόγια της Φραντσέσκα η οποία είναι η μοναδική γυναίκα δικαστής που δολοφονήθηκε στην Ιταλία.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
