Αν κάποιος μας έβαζε με το... ζόρι να διαλέξουμε μια φωτογραφία – σύμβολο για το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, τότε σίγουρα αυτή θα ήταν η στιγμή που η «κόκκινη σημαία της νίκης» υψώνεται στο Ράιχσταγκ. Είναι η φωτογραφία που «φυλάκισε» τη στιγμή κατά την οποία το ναζιστικό κτήνος που αιματοκύλισε τον πλανήτη, άφηνε την τελευταία του πνοή.
Το ζήτημα, ωστόσο, είναι πως η συγκεκριμένη φωτογραφία, πέρα από ιστορική, κρύβει από πίσω της μια ολόκληρη ιστορία. Εντάξει, κρύβει και ένα μικρό μοντάζ αλλά αυτά είναι λεπτομέρειες.
Το τέλος της ναζιστικής Γερμανίας
Στις 23 Αυγούστου του 1942 και ενώ η φωτιά του πολέμου μαίνεται σχεδόν σε ολόκληρη την Ευρώπη και συγκλονιστική αγριότητα, ξεκινάει η καθοριστικότερη μάχη. Ήταν η θρυλική Μάχη του Στάλινγκραντ. Αδόλφος Χίτλερ και Ιωσήφ Στάλιν «έπαιζαν» τα πάντα σε εκείνη την πόλη.
Ο «Φύρερ» ήθελε να την κατακτήσει διότι έτσι θα μπορούσε να θέσει υπό τον έλεγχο του τις πετρελαιοφόρες περιοχές του Καυκάσου. Με τον τρόπο αυτό θα είχε όσο πετρέλαιο χρειαζόταν για να συνεχίσει τον πόλεμο. Επιπλέον, αυτή η μάχη είχε και συμβολικό χαρακτήρα. Ήταν η πόλη που είχε το όνομα του μεγάλου εχθρού του. Από την άλλη ο «Πατερούλης» των Σοβιετικών ήθελε το Στάλινγκραντ για τους ίδιους ακριβώς λόγους.
Η μάχη ήταν ανελέητη. Ήταν τέτοιο το μένος που μέσα σε λίγα 24ωρα η Λουφτβάφε είχε καταστρέψει το 80% των κτιρίων στην πόλη! Στις 140 ημέρες που κράτησε η Μάχη του Στάλινγκραντ κάθε ημέρα που περνούσε έχαναν τη ζωή τους (κατά μέσο όρο) πάνω από 10.700 άνθρωποι! Πρόκειται για ένα νούμερο συγκλονιστικό. Ένα νούμερο που προκαλεί ανατριχίλα και δείχνει το μέγεθος της φρίκης.
Μέσα σε αυτό το φονικό τρίμηνο που κράτησε η Μάχη του Στάλινγκραντ, Σοβιετικοί και Ναζί πολεμούσαν πόντο – πόντο για να καταφέρουν να επικρατήσουν. Είναι ενδεικτικό πως υπάρχουν μαρτυρίες που αναφέρουν πως για να κατακτηθεί ένα ερειπωμένο διαμέρισμα οι μάχες ήταν ανελέητες. Για μια κουζίνα που δεν είχε καταστραφεί μπορεί να έπεφταν νεκροί δεκάδες στρατιώτες και από τις δύο πλευρές.
Μέχρι το τέλος Νοεμβρίου η Μάχη του Στάλινγκραντ είχε κριθεί. Αρχικά οι Ναζί αρνήθηκαν να παραδοθούν καθώς ο Χίτλερ είχε δώσει εντολή για μάχη μέχρις εσχάτων. Τελικά, τον Φεβρουάριο του 1943 ο στρατάρχης Φον Πάουλους υπέγραψε την παράδοση και έγινε ο αξιωματικός με τον υψηλότερο βαθμό που παραδόθηκε σε ολόκληρη την ιστορία του Γερμανικού στρατού. Μαζί του παραδόθηκαν 22 στρατηγοί και οι εναπομείναντες 91.000 στρατιώτες της 6ης Στρατιάς.
Οι απώλειες των Γερμανών ήταν τεράστιες. Τόσο τεράστιες που έκριναν τη συνολική έκβαση του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Για τους περισσότερους ιστορικούς με εκείνη την ήττα ξεκίνησε η αντίστροφη μέτρηση. Από εκεί και πέρα οι ήττες ήταν διαδοχικές. Η ναζιστική υποχώρηση ήταν καθολική. Μετά την απόβαση στη Νορμανδία (6 Ιουνίου 1944) οι συζητήσεις επικεντρώνονταν στην «επόμενη ημέρα».
Το φθινόπωρο εκείνης της χρονιάς οι Σοβιετικοί επελευθέρωσαν τη Βαρσοβία και ξεκίνησαν την τελική του πορεία προς το Βερολίνο. Το ίδιο έκαναν και οι Σύμμαχοι από τα δυτικά. Κάθε μέρα που περνούσε οι Γερμανοί (που πλέον ήταν σε πανικό) έχαναν εδάφη. Στα τέλη Ιανουαρίου 1945 ο «Κόκκινος Στρατός» πατούσε ήδη Γερμανικό έδαφος. Με όση δύναμη πυρός διέθεταν οι Σοβιετικοί επιτέθηκαν, μέσα Απριλίου του 1945, στο Βερολίνο. Περίπου 2,5 εκατομμύρια στρατιώτες του «Κόκκινου Στρατού» επιτέθηκαν στην καρδιά του κτήνους. Χιλιάδες πυροβόλα, τέσσερις αεροπορικές στρατιές και χιλιάδες τεθωρακισμένα.
Τίποτα δεν μπορούσε να τους σταματήσει. Ταυτόχρονα και οι Αμερικανοί δεν σταματούσαν το σφυροκόπημα του Βερολίνου. Τυπικά η Μάχη του Βερολίνου, ξεκίνησε ανήμερα των 56ων γενεθλίων του «Φύρερ», στις 20 Απριλίου. Στις 29 Απριλίου το... «χιλιόχρονο Ράιχ» είχε περιοριστεί σε ακτίνα μερικών τετραγωνικών χιλιομέτρων. Την επόμενη ημέρα και ενώ οι σύμμαχοι έχουν στήσει πάρτι, ο Αδόλφος Χίτλερ και η Εύα Μπράουν αυτοκτονούν στο καταφύγιο τους. Μια ημέρα σαν σήμερα, στις 2 Μάη του 1945, η φρουρά του Βερολίνου, ή τέλος πάντων ότι είχε απομείνει από αυτή, παραδόθηκε.
Όταν η «κόκκινη σημαία της νίκης» κυμάτισε στο Ράιχσταγκ
Ας ξαναγυρίσουμε τον χρόνο λίγες ώρες πίσω. Λίγες ώρες μετά την αυτοκτονία του Αδόλφου Χίτλερ, οι πρώτοι Σοβιετικοί στρατιώτες είχαν ήδη καταφέρει να εισβάλουν στο κτίριο του Ράιχσταγκ. Ένας από τους πρώτους σοβιετικούς που εισέβαλαν ήταν ο, γεννημενος τον Ιούλιο του 1922, Μιχαήλ Μίνιν ο οποίος είχε καταταγεί ως εθελοντής στον Κόκκινο Στρατό τον Ιούνιο του 1941. Ο Μίνιν είχε συμμετάσχει στη σκληρή μάχη του Στάλινγκραντ όπου, μάλιστα, είχε τραυματιστεί. Όταν αποθεραπεύτηκε το πρώτο πράγμα που ζήτησε ήταν να ακολουθήσει τη μονάδα του στο Βερολίνο.
Λίγο πριν τις 11 τη νύχτα της 30ης Απριλίου ο Μίνιν μαζί με τους λοχίες Ζαγκίτοφ, Μπαμπρόφ και Λισιμένκο ανέβηκαν στην οροφή του Ράιχσταγκ και εκεί ύψωσαν μια κόκκινη σημαία (χωρίς σφυροδρέπανο). Ήταν ένα κόκκινο πανί και βιάστηκαν να το υψώσουν διότι αυτή ήταν η διαταγή από τη Μόσχα.
Η ώρα, όμως, ήταν περασμένη και δεν υπήρχε κανείς εκεί για να καταγράψει αυτή την ιστορική στιγμή. Οι στρατιώτες άφησαν την κόκκινη σημαία στον ιστό και έφυγαν. Την επόμενη ημέρα κάποιοι ναζί στρατιώτες που επέμεναν ακόμα να υπερασπίζονται το Βερολίνο κατέβασαν την κόκκινη σημαία.
Στις 2 Μάη όταν το Βερολίνο παραδόθηκε και επίσημα στους Σοβιετικούς, η σημαία με το σφυροδρέπανο έπρεπε να πάρει τη θέση στο Ράιχσταγκ. Σύμφωνα με κάποιες πηγές πληροφόρησης την εντολή την έδωσε ο στρατάρχης Γκεόργκι Ζούκοφ έπειτα από διαταγή του ίδιου του Στάλιν.
Τότε εμφανίστηκε ο φωτογράφος Γιεβγκένι Χαλντέι, ο οποίος βρισκόταν στην πρώτη γραμμή της μάχης και αποφάσισε πως αν είναι να γίνει κάτι τέτοιο θα πρέπει να γίνει σωστά. Επέλεξε, λοιπόν, τρεις στρατιώτες, πήρε και τη κατακόκκινη σημαία με το σφυροδρέπανο (λέγεται πως όταν ξεκίνησε να ακολουθεί τις μονάδες του Κόκκινου Στρατού προς το Βερολίνο, του την είχε δώσει ένας θείος του που την είχε φτιάξει από... τραπεζομάντηλα) και όλοι μαζί ανέβηκαν στην οροφή του Ράιχσταγκ. Οι στρατιώτες έμειναν σε χαμηλότερο επίπεδο ενώ ο Χαλντέι ανέβηκε στο ψηλότερο σημείο που μπορούσε.
Ο Χαλντέι ήταν επαγγελματίας φωτογράφος και έτσι δεν δυσκολεύτηκε να δημιουργήσει το τέλειο σκηνικό για μια τόσο ιστορική φωτογραφία. Διάλεξε την ιδανική γωνία λήψης και... κλικ! Η ιστορία είχε αποτυπωθεί. Ο Χαλντέι τράβηξε 36 καρέ. Μια από αυτές είναι η διασημότερη φωτογραφία του.
Το ζήτημα με τη συγκεκριμένη φωτογραφία, ωστόσο, ήταν πως χρειαζόταν κάποιες διορθώσεις. Η πρώτη ήταν πως καπνοί από μάχες δεν υπήρχαν αφού είχαν τελειώσει όλες οπότε ο Χαλντέι πρόσθεσε με μοντάζ καπνό στο βάθος προκειμένου να δώσει έναν πιο δραματικό τόνο. Επιπλέον, ένας από τους στρατιώτες φαίνεται πως φοράει δύο ρολόγια, ένα σε κάθε του χέρι. Αυτό θα έκανε πολλούς να εστιάσουν στο πλιάτσικο που είχαν επιδοθεί οι σοβιετικοί στρατιώτες και έτσι με συνοπτικές διαδικασίες αποφασίστηκε, πάλι με μοντάζ, να «εξαφανιστεί» το δεύτερο ρολόι!
Σε ότι αφορά την ταυτότητα του στρατιώτη που ύψωσε τη δεύτερη σημαία στο Ράιχσταγκ, το Λαϊκό Κομισαριάτο Εσωτερικών Υποθέσεων της Σοβιετικής Ένωσης, απαγόρεψε την δημοσιοποίηση του ονόματος. Κάποιοι λένε πως ήταν ένας ουκρανός στρατιώτης ο Αλεξέι Κοβαλιόφ. Κάποιοι άλλοι λένε πως είναι ο γεωργιανός λοχίας Μελίτων Βαρλάμοβιτς Καντάρια, συμπατριώτης του σοβιετικού ηγέτη και, τελικά, σύμφωνα με την κρατούσα άποψη αυτός ήταν. Και ο ίδιος, άλλωστε, εμφανιζόταν σε συνεντεύξεις που έδινε αργότερα ως ο πρωταγωνιστής της ιστορικής φωτογραφίας.
Αμέσως μετά, ο διοικητής της 3ης στρατιάς κρούσης στρατηγός Β. Ι. Κουζνετσόφ, που παρακολουθούσε προσωπικά την ιστορική μάχη κατάληψης του Ράιχσταγκ, πήρε στο τηλέφωνο το κέντρο διοίκησης και ανακοίνωσε στο στρατάρχη Ζούκοφ: «Στο Ράιχσταγκ κυματίζει η κόκκινη σημαία! Ζήτω, σύντροφε στρατάρχη»!
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
