Υπήρξε ο πολιτικός με τη μεγαλύτερη επιρροή πάνω στους πολίτες. Ένας πολιτικός που σαγήνευε τα πλήθη. Είχε φανατικούς οπαδούς. Είχε, όμως, και ορκισμένους εχθρούς. Ένας ηγέτης που άφησε μια βαριά παρακαταθήκη στην πολιτική της χώρας και στην παράταξη που ίδρυσε. Καθόρισε μια ολόκληρη γενιά και ακόμα και δυο δεκαετίες μετά το θάνατο του «κατάφερε» να... τρεντάρει αφού μέσα από κάτι που ξεκίνησε ως αστείο στο internet, οι περισσότεροι νέοι σήμερα, άνθρωποι αγέννητοι όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου έφυγε από τη ζωή, ξέρουν πως «Αχ! Επί Ανδρέα τα πράγματα ήταν αλλιώς»!
Ο άνθρωπος που γεννήθηκε πολιτικός
Ο Ανδρέας Παπανδρέου γεννήθηκε στη Χίο. Γιος του Γεωργίου Παπανδρέου και της Σοφίας Μινέικο. Η πολιτική ήταν στη φύση του. Ήταν ακόμα μαθητής στο κολλέγιο Αθηνών όταν συλλαμβάνεται για πρώτη φορά από τη δικτατορία του Μεταξά. Συλλαμβάνεται και πάλι αργότερα ως φοιτητής, πλέον, της Νομικής Σχολής. Φυλακίζεται και όταν βγαίνει από τη φυλακή φεύγει για σπουδές στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Σπουδάζει Οικονομικά στο Χάρβαρντ. Παίρνει την αμερικανική υπηκοότητα και εν μέσω του Β Παγκοσμίου Πολέμου κατατάσσεται ως εθελοντής στο ναυτικό. Στη συνέχεια ακολουθεί καριέρα καθηγητή στα Πανεπιστήμια Χάρβαρντ, Μινεσότας, Νορθγουέστερν και Μπέρκλεϊ, στο οποίο διατελεί κοσμήτορας της οικονομικής σχολής (1956-1959).
Φαίνεται, όμως, πως η πολιτική ήταν το μεγάλο του μεράκι. Έτσι, όταν επιστρέφει στην Ελλάδα αρχίζει να... προετοιμάζει το έδαφος. Τελικά, θέτει για πρώτη φορά υποψηφιότητα στις εκλογές της 16ης Φεβρουαρίου 1964 και εκλέγεται πανηγυρικά βουλευτής Αχαΐας της Ένωσης Κέντρου. Στην κυβέρνηση που σχηματίζει ο πατέρας του διατελεί υπουργός Προεδρίας της Κυβερνήσεως και αναπληρωτής υπουργός Συντονισμού με υπουργό τον Στέφανο Στεφανόπουλο.
Οι, για εκείνη την εποχή, μοντέρνες πολιτικές αντιλήψεις που έχει τον φέρνουν σε κόντρα ακόμα με στελέχη της Ένωσης Κέντρου. Εκείνος παραιτείται και προσπαθεί να στρέψει το κόμμα προς τ' αριστερά. Από εκεί και πέρα, όμως, θα έρθει μια πολιτική καταιγίδα. κατηγορείται ως εμπνευστής της στρατιωτικής συνωμοσίας (υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ). Μετά έρχονται τα «Ιουλιανά», η ρήξη με το Παλάτι, η «Αποστασία», όπου με κάθε ευκαιρία ο Παπανδρέου επιτίθεται στο θρόνο και τους «εξωτερικούς παράγοντες», ενώ οι αντίπαλοί του τον κατηγορούν ως εχθρό της ομαλότητας.
Το ΠΑΚ, το ΠΑΣΟΚ και η πρωθυπουργία
Με την εκδήλωση του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου ο Παπανδρέου συλλαμβάνεται και μεταφέρεται στις φυλακές Αβέρωφ. Τον Δεκέμβριο του 1973 απελευθερώνεται και τον επόμενο μήνα του δίνεται η άδεια να φύγει στο εξωτερικό. Ένα μήνα μετά στη Στοκχόλμη ιδρύει το ΠΑΚ και ξεκινάει τον αντιδικτατορικό αγώνα του.
Ένα μήνα μετά την πτώση της δικτατορίας, επιστρέφει στην Ελλάδα και το ΠΑΚ μετεξελίσσεται σε ΠΑΣΟΚ με κεντρικό σύνθημα «Εθνική Ανεξαρτησία - Λαϊκή Κυριαρχία - Κοινωνική Απελευθέρωση-Δημοκρατική διαδικασία». Στις πρώτες εκλογές (1974) αναδεικνύεται τρίτη κοινοβουλευτική δύναμη, στις δεύτερες (1977) αξιωματική αντιπολίτευση και στις τρίτες (1981) με κεντρικό σύνθημα «Αλλαγή» σαρώνει τα πάντα στο πέρασμα του και με το 48,06% των ψήφων και 172 έδρες στη Βουλή σχηματίζει την πρώτη αριστερή/σοσιαλιστική κυβέρνηση στην ιστορία του ελληνικού κράτους. Προχωρά σε πολλές και σημαντικές αλλαγές (πολιτικός γάμος, μονοτονικό, αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ΕΣΥ, αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης κ.α). Ταυτόχρονα με δανεικά που επιβάρυναν σημαντικά το δημόσιο χρέος κάνει τη λεγόμενη «επεκτατική δημοσιονομική πολιτική» ανακουφίζοντας οικονομικά μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού.
Η δεύτερη πρωθυπουργική του θητεία μετά τις εκλογές της 2ας Ιουνίου 1985 (κατά τις οποίες το ΠΑΣΟΚ συγκέντρωσε το 45,82% των ψήφων και 161 έδρες) ξεκίνησε και ολοκληρώθηκε εντελώς διαφορετικά. Λιτότητα και σκάνδαλα (κυρίως εκείνο του Κοσκωτά) έφεραν την πτώση του ΠΑΣΟΚ. Ο ίδιος ο Παπανδρέου αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα με την καρδιά του κάτι που τον κατέβαλε. Στις πρόωρες εκλογές της 10ης Οκτωβρίου 1993, το ΠΑΣΟΚ επανήλθε θριαμβευτικά στην εξουσία με ποσοστό 46,82%. Ο Παπανδρέου θα κυβερνήσει για δύο περίπου χρόνια.
Το Νοέμβριο του 1995 θα μεταφερθεί στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο με σοβαρά προβλήματα υγείας, τα οποία τον οδήγησαν να παραιτηθεί από την πρωθυπουργία στις 17 Ιανουαρίου 1996. Για πολλούς αυτά τα δυο χρόνια ήταν και τα «ποιοτικότερα» του Ανδρέα στο τιμόνι της χώρας. Ακολούθησε συνετή και σφιχτή οικονομική πολιτική, ενόψει ΟΝΕ, δημιούργησε το ΑΣΕΠ, ανακοίνωσε το Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα Ελλάδας-Κύπρου και επέβαλε εμπάργκο στην (τότε) ΠΓΔΜ.
Ο θάνατος ενός ηγέτη
Το Σάββατο 22 Ιουνίου 1996 ο Ανδρέας Παπανδρέου ξύπνησε κακοδιάθετος. Ένα από τα πρώτα πράγματα που έκανε εκείνη την ημέρα ήταν να μιλήσει στον αστυνομικό φρουρό του και με αυστηρό τόνο να του πει: «Θέλω να μου φωνάξεις τον Καραγάτση». Αναφερόταν στον Τάκη Καραγάτση τον επί πολλά χρόνια προσωπικό του σωματοφύλακα και οδηγό. Ο αστυνομικός ένιωσε λίγο άβολα αλλά του είπε πως θα το φροντίσει. Βέβαια, δεν μπορούσε να το «φροντίσει». Ο Καραγάτσης είχε πεθάνει λίγα χρόνια πριν.
Φαινόταν, πλέον, σαν να έφτανε στο τέλος της μια μη αναστρέψιμη πορεία. Παρ' όλα αυτά κάποιοι περίμεναν πως κάτι θα αλλάξει. Όπως η εφημερίδα «Αδέσμευτος Τύπος» του Δημήτρη Ρίζου. Ως γνωστόν οι εφημερίδες της Κυριακής κυκλοφορούν από νωρίς το Σάββατο. Έτσι, εκείνο το Σάββατο (22 Ιουνίου) η συγκεκριμένη εφημερίδα είχε κυκλοφορήσει με αποκλειστικό ρεπορτάζ του συντάκτη της Γιώργου Μπέρτσου και τίτλο: «ΘΕΛΩ ΜΠΑΛΚΟΝΙ»! Υπέρτιτλο είχε το «Επιστημονικό θαύμα ζωντανεύει τον Ανδρέα» και υπότιτλο: «Πώς τον ανέστησε πρωτοπόρος νευρογλωσσολόγος – νευροψυχολόγος και πώς θα εμφανιστεί στο Συνέδριο». Η εφημερίδα κυκλοφόρησε λίγες ώρες πριν τον θάνατο του Παπανδρέου, ως Κυριακάτικη εφημερίδα, όμως, είχε την ημερομηνία της 23ης Ιουνίου. Την ημερομηνία του θανάτου του, δηλαδή.
Στα της τελευταίας ημέρας του, όλα κύλησαν φυσιολογικά μέχρι το μεσημέρι με τον Παπανδρέου να κάνει όλες τις απαραίτητες θεραπείες που του είχαν συστήσει οι γιατροί και να αφήνει κενό το πρόγραμμά του για να δεχθεί επισκέψεις το απόγευμα, στο περιβόητο σπίτι της οδού Αγράμπελης 3 στην Εκάλη. Αντώνης Λιβάνης, Δημήτρης Κρεμαστινός, Κώστας Στεφανής, ο γιος του, Γιώργος Παπανδρέου, με τη σύζυγό του Άντα και την κόρη τους Μαργαρίτα και στο τέλος πια ο Τηλέμαχος Χυτήρης και ο Νίκος Αθανασάκης.
Το συνέδριο του ΠΑΣΟΚ θα γινόταν σε τέσσερις ημέρες και όλοι ήθελαν να μάθουν τι θα κάνει τελικά ο Παπανδρέου. Θα πάει; Δε θα πάει; Θα κάνει γραπτή παρέμβαση; Θα αφήσει τα πράγματα να εξελιχθούν χωρίς αυτός να πάρει θέση; Κανείς δε θα μάθει ποτέ. Περίπου στις 9 το βράδυ ο αποκαμωμένος Παπανδρέου θα πει στους Χυτήρη και Αθανασάκη να κάτσουν να φάνε μαζί, όπως και τελικά έγινε. Όταν τελείωσαν το φαγητό, πήγαν στο σαλόνι, ήπιαν δυο ποτηράκια κρασί και κάποια στιγμή ο Ανδρέας τους είπε: «Εμένα θα μου επιτρέψετε τώρα...»!
«Να φεύγουμε και εμείς, πρόεδρε, είναι αργά» είπαν οι δυο καλεσμένοι. «Όχι, όχι, εσείς να κάτσετε. Εγώ πάω να ξαπλώσω», τους είπε εκείνος. Σηκώθηκε και δια χειραψίας τους καληνύχτισε έναν – έναν. Όταν έφτασε στην πόρτα του σαλονιού, κοντοστάθηκε, γύρισε, τους κοίταξε και τους έκανε τον γνωστό... Παπανδρεϊκό χαιρετισμό.
Στη συνέχεια ανέβηκε στην κρεβατοκάμαρα του και ξάπλωσε. Στη 01:30, ξημερώματα Κυριακής 23 Ιουνίου 1996, η Αλέκα, η νυχτερινή νοσοκόμα που έχει αναλάβει να προσέχει την κατάσταση της υγείας του Ανδρέα Παπανδρέου, αντιλαμβάνεται πως ο πρώην πρωθυπουργός είχε χάσει τις αισθήσεις του και κάθε επαφή με το περιβάλλον του. Όσες προσπάθειες και αν έγιναν η ταλαιπωρημένη καρδιά του είχε πάψει να λειτουργεί. Ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε περάσει στην ιστορία.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
