Με ποδοσφαιρικούς και άκρως οπαδικούς όρους θα μπορούσε κάποιος να πει πως ο Τζέσε Όουενς ήταν ο άνθρωπος που «''γλέντησε'' τον Χίτλερ μέσα στο σπίτι του». Αν και στην πραγματικότητα αυτό έγινε, μια διαπίστωση με αυτούς τους όρους θα έριχνε το επίπεδο. Και δε θα ήταν και σωστό γιατί μπορεί ο Όουενς να ταπείνωσε τον Χίτλερ και τα ιδεώδη του μέσα στην καρδιά της ναζιστικής Γερμανίας αλλά ο σπουδαίος αυτός αθλητής για πολλά χρόνια μετά την εντυπωσιακή του επίδοση στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου βίωνε τον ρατσισμό στη δική του χώρα. Τις Ηνωμένες Πολιτείες όπου αν και πήγαινε σε διάφορες εκδηλώσεις προς τιμήν του, έπρεπε να μπαίνει από τις πίσω πόρτες διότι ήταν μαύρος. Ο σπουδαίος Τζέσε Όουενς, ο άνθρωπος που έκανε σμπαράλια τα περί ανωτερότητας της λευκής φυλής, πέθανε μια ημέρα σαν σήμερα, πριν από 42 χρόνια.
Ποιος ήταν ο Τζέσε Όουενς
Ο Τζέσε Όουενς γεννήθηκε μαύρος και στην Αλαμπάμα τον Σεπτέμβριο του 1913. Με τις λέξεις «μαύρος» και «Αλαμπάμα» μαζί στην ίδια πρόταση γίνεται εύκολα κατανοητό πως δεν υπάρχουν ξέγνοιαστα και χαρούμενα παιδικά χρόνια. Δεν υπάρχει εύκολη ζωή. Μεγαλωμένος μέσα στην ανέχεια, από τα 7 του χρόνια έπρεπε να περνάει πολλές ώρες καθημερινά στα χωράφια προκειμένου να μαζεύει βαμβάκι. Και πιθανότατα η ιστορία μας θα τελείωνε κάπου εδώ αν το 1922 ο πατέρας του δεν αποφάσιζε να πάρει την οικογένεια του από την Αλαμπάμα και να μεταναστεύσει στο Κλίβελαντ του Οχάιο προκειμένου να αναζητήσουν μια καλύτερη τύχη.
Τα πράγματα στο Οχάιο ήταν λίγο καλύτερα. Ο μικρός Τζέσε πάλι έπρεπε να δουλεύει αλλά τουλάχιστον δεν ήταν η σκληρή δουλειά στο χωράφι κάτω από τον καυτό ήλιο του αμερικανικού νότου. Παράλληλα, πήγαινε σχολείο και στην ουσία κάπου εδώ ξεκινάει η ιστορία μας. Ο Τζέσε γρήγορα ξεχωρίζει για τις αθλητικές του επιδόσεις. Το 1933 διακρίθηκε ιδιαίτερα στους Εθνικούς Διασχολικούς Αγώνες στο Σικάγο, κερδίζοντας τρεις πρωτιές. Ο νεαρός Τζέσε Όουενς τράβηξε τα βλέμματα πάνω του και από εκεί και πέρα η ζωή του άλλαξε. Υπό τις οδηγίες του προπονητή του Τσάρλς Ράιλι, αφιερώθηκε στον αθλητισμό και γινόταν κάθε ημέρα και καλύτερος.
Όντας φοιτητής στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Οχάιο, αποκτά το παρατσούκλι «Buckeye Bullet» και σημειώνει την μια επιτυχία μετά την άλλη. Τραυματίζεται αλλά το 1935 ενώ είναι ακόμα σε φάση αποκατάστασης πετυχαίνει νέο παγκόσμιο ρεκόρ στο άλμα εις μήκος, το οποίο, μάλιστα, έμελλε να κρατήσει για τα επόμενα 25 χρόνια! Αλλά στην πραγματικότητα δεν έκανε ένα παγκόσμιο ρεκόρ εκείνη την ημέρα, την 25η Μάη του 1935. Έκανε τρία παγκόσμια ρεκόρ και ισοφάρισε ένα ακόμα, πετυχαίνοντας αυτό που δεν είχε καταφέρει οποιοσδήποτε άλλος αθλητής, οπουδήποτε στον κόσμο εκείνη την εποχή. Αναλυτικότερα, ισοφάρισε το παγκόσμιο ρεκόρ στις 100 γιάρδες με 9.4’’ και κατέρριψε το παγκόσμιο ρεκόρ στα αγωνίσματα των 220 γιαρδών με 20.3’’, των 220 γιαρδών με εμπόδια (22.6’’) και του άλματος εις μήκος με 8,13 μέτρα. Ήταν ο πρώτος αθλητής που πέρασε τα 8 μέτρα στο μήκος και το ρεκόρ του αυτό δεν ξεπεράστηκε παρά το 1960 από τον Ραλφ Μπόστον με 8,21 μ.
Βασικά και για να μην τα πολυλογούμε είναι λίγοι οι αγώνες, εκείνης της περιόδου, που ο Όουενς δεν κέρδιζε ή δεν έκανε κάποιο ρεκόρ. Κάπως έτσι, την επόμενη χρονιά μπήκε... περπατώντας στην Ολυμπιακή Ομάδα των ΗΠΑ. Αλλά δεν ήταν όλα ρόδινα. Το ότι ζούσε στο Οχάιο δεν σήμαινε πως ήταν λιγότερο... μαύρος απ' ότι στην Αλαμπάμα. Του απαγόρευαν να κοιμάται στις εστίες όπου διέμεναν οι λευκοί φοιτητές κι έτσι μαζί με τους άλλους Αφροαμερικανούς φοιτητές έμενε σε οικοτροφείο έξω από τον χώρο του Πανεπιστημίου. Δεν μπορούσε αυτός και οι φίλοι του να τρώνε σε εστιατόρια της πόλης γιατί καλές οι επιτυχίες και οι διακρίσεις που έφερνε αλλά αφού ήταν μαύρος δεν μπορούσαν να τον σερβίρουν.
Ο θρίαμβος του Βερολίνου
Το παρασκήνιο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου το 1936 είναι πάνω κάτω γνωστό. Ο Αδόλφος Χίτλερ βλέπει τους αγώνες σαν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να «απλώσει» την προπαγάνδα του. Η σβάστικα κυριαρχεί παντού, η ανωτερότητα της λευκής φυλής εξυμνείται σε κάθε ευκαιρία και ο Φύρερ του Γ' Ράιχ πιέζει αφόρητα τις χώρες που θα συμμετέχουν να μην έχουν στην αποστολή τους μαύρους ή/και Εβραίους.
Στις Ολυμπιακές Επιτροπές των χωρών επικρατεί μέσες – άκρες ένας αναβρασμός ανάλογος με αυτόν που επικρατεί και στους πολιτικούς σε κάθε γωνιά της γης. Υπάρχουν αυτοί που εναντιώνονται στον Χίτλερ και υπάρχουν και αυτοί που ακόμα και τότε δεν έβλεπαν κάτι κακό στις προθέσεις του. Ακριβώς το ίδιο σκηνικό διχασμού επικράτησε και στην Ολυμπιακή Επιτροπή των ΗΠΑ όπου τέθηκε το ζήτημα αν έπρεπε να στείλουν μαύρους αθλητές ή όχι. Και τελικά έστειλαν. Και δικαιώθηκαν. Οι ΗΠΑ κατέκτησαν, σε εκείνη την Ολυμπιάδα της ντροπής, συνολικά 11 χρυσά μετάλλια. Τα 6 από αυτά ήρθαν από επιδόσεις μαύρων αθλητών. Τα τέσσερα τα κέρδισε ο Τζέσε Όουενς μπροστά στον Χίτλερ, τον Γκέμπελς, τον Γκέρινγκ, του Χίμλερ και άλλα πρωτοκλασάτα ονόματα του ναζιστικού καθεστώτος.
Ο «Buckeye Bullet» κέρδισε το χρυσό: στα 100 μ, με ολυμπιακό ρεκόρ (10.3’’), στα 200 μ. με ολυμπιακό ρεκόρ (20.7’’), στο άλμα εις μήκος με παγκόσμιο ρεκόρ 8,06 μ. (το 8,13 μ. του 1935 δεν είχε αναγνωριστεί ακόμη) και στη σκυταλοδρομία 4x100 μέτρα, αγώνισμα στο οποίο η αμερικανική ομάδα έκανε παγκόσμιο ρεκόρ με 39.8’’. Προφανώς, ο Χίτλερ δεν ήταν στις απονομές των μεταλλίων, προφανώς και έφυγε από το στάδιο πριν δει τη θεωρία του περί ανωτερότητας της άριας φυλής να γίνεται σμπαράλια και βέβαια προφανώς και οι Αμερικάνοι (χωρίς ίχνος ντροπής) εκμεταλλεύτηκαν πολιτικά την τεράστια επιτυχία του Όουενς. Βέβαια, αυτά για τα μάτια του κόσμου γιατί όταν επέστρεψε στις ΗΠΑ ο Όουενς ήρθε ξανά αντιμέτωπος με τον ρατσισμό.
«Όταν επέστρεψα στη γενέτειρά μου, έπειτα από όλες τις ιστορίες με τον Χίτλερ, δεν μπορούσα καν να καθίσω στις πρώτες σειρές των λεωφορείων. Έπρεπε να συνεχίσω να ανεβαίνω από την πίσω πόρτα. Δεν μπορούσα να ζήσω εκεί που ήθελα. Δεν προσκλήθηκα να κάνω χειραψία με τον Χίτλερ, ούτε όμως και στον Λευκό Οίκο προσκλήθηκα να σφίξω το χέρι του προέδρου», είπε χρόνια αργότερα. Ο Ρούσβελτ, λοιπόν, δεν συναντήθηκε με τον Όουενς για τα τυπικά συχαρίκια και έπρεπε να έρθει το 1955 για να τον συγχαρεί ο Αϊζενχάουερ για τις επιτυχίες του, αν και η αναγνώρισή του ήρθε μόλις το 1976 όταν τον συνεχάρη ο τότε πρόεδρος Φορντ, απονέμοντάς του το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η Ένωση Αμερικανικού Ερασιτεχνικού Αθλητισμού προτίμησε το 1936 να βραβεύσει ως αθλητή της χρονιάς τον λευκό δεκαθλητή Γκλεν Μόρις και όχι τον χρυσό ολυμπιονίκη των 4 μεταλλίων!
«Στους Ολυμπιακούς Αγώνες, που οργάνωσε ο Χίτλερ για να αποθεωθεί η ανώτερη φυλή του, το μεγαλύτερο αστέρι ήταν ένας μαύρος γεννημένος στην Αλαμπάμα που οι παππούδες του ήταν σκλάβοι. Ο Χίτλερ αναγκάστηκε να καταπιεί τέσσερις προσβολές: τα τέσσερα χρυσά μετάλλια που κέρδισε ο Όουενς στο τρέξιμο και στο άλμα εις μήκος. Όλος ο κόσμος γιόρτασε τις νίκες εκείνες της δημοκρατίας εναντίον του ρατσισμού. Όταν ο πρωταθλητής γύρισε στη χώρα του δεν τον συνεχάρη ο Πρόεδρος ούτε δέχτηκε πρόσκληση από τον Λευκό Οίκο. Ξαναγύρισε στη ζωή του: Έμπαινε στα λεωφορεία από την πίσω πόρτα, έτρωγε σε εστιατόρια για μαύρους, χρησιμοποιούσε τις τουαλέτες για μαύρους, έμεινε σε ξενοδοχεία για μαύρους. Πριν από την έναρξη κάποιων αγώνων μπέιζμπολ, ο τέσσερις φορές χρυσός ολυμπιονίκης έτρεχε για να διασκεδάσει το κοινό παραβαίνοντας άλογα, σκυλιά, αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες. Αργότερα όταν πια τα πόδια του δεν του το επέτρεπαν, ο Τζέσε Όουενς άρχισε να δίνει διαλέξεις. Μιλούσε για τις αρετές της πατρίδας της θρησκείας και της οικογένειας», έγραφε ο αξεπέραστος Εντουάρντο Γκαλεάνο στους «Καθρέφτες» του.
Μανιώδης καπνιστής, ο Τζέσε Όουενς, προσβλήθηκε από καρκίνο στους πνεύμονες και άφησε την τελευταία του πνοή, μια ημέρα σαν σήμερα, στις 31 Μαρτίου 1980, στο Τούσον της Αριζόνα, σε ηλικία 66 ετών.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
