Από την περίοδο της μεταπολίτευσης και έπειτα, τα βίαια κοινωνικά ξεσπάσματα είναι μετρημένα. Συνήθως, μάλιστα, τα ξεσπάσματα αυτά ακολουθούν ενός θανάτου ή μιας δολοφονίας όπως έγινε στις περιπτώσεις του Μιχάλη Καλτεζά (Νοέμβριος του 1985) και του Αλέξη Γρηγορόπουλου (Δεκέμβρης του 2008). Αντίθετα, στα όσα δραματικά και αιματηρά έγιναν τον Ιανουάριο του 1991 είχαν την αφετηρία τους στον Δεκέμβρη του 1990 ή ακόμα πιο σωστά από τα τέλη Φθινοπώρου με αφορμή μια, όπως την είχε ονομάσει ο αρμόδιος υπουργός, εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.
Ήταν τέτοια η ένταση που προϋπήρχε που όλοι ήλπιζαν πως η εορταστική περίοδος θα κατευνάσει τα πνεύματα και ο διάλογος θα πάρει τη θέση της έντασης. Η αδιάλλακτη στάση της ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας, ωστόσο, σε συνδυασμό με την ανυποχώρητη διάθεση της μαθητικής και εκπαιδευτικής κοινότητας, δημιούργησαν ένα εκρηκτικό μείγμα που δεν άργησε να μεταβληθεί σε ισχυρή βόμβα που ανατίναξε την κοινωνική ειρήνη.
Ο «Νόμος Κοντογιαννόπουλου» και η δολοφονία του Νίκου Τεμπονέρα
Το σχολικό έτος 1990 αν και ξεκίνησε υπό φυσιολογικές συνθήκες, έμελλε να ολοκληρωθεί μέσα σε μια πρωτοφανή ένταση. Ο τότε υπουργός Παιδείας Βασίλης Κοντογιαννόπουλος ανακοινώνει πως θα φέρει στη βουλή νόμο ο οποίος θα περιλαμβάνει ριζικές αλλαγές στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (κατάργηση αδικαιολόγητων απουσιών, επιβολή «ομοιόμορφης» ενδυμασίας και «πειθαρχικού ελέγχου» ακόμα και της εξωσχολικής ζωής με την εφαρμογή ενός είδους point synstem, επανακαθιέρωση προσευχής, έπαρσης της σημαίας και εκκλησιασμού) αλλά και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (λειτουργία ιδιωτικών ΑΕΙ, περικοπές κοινωνικών παροχών σε φοιτητές κ.ά.).
Μαθητές και φοιτητές μαζί με τους καθηγητές τους ξεσηκώνονται. Οι καταλήψεις σε σχολεία και πανεπιστημιακά ιδρύματα σε όλη τη χώρα, ξεπηδούν η μια μετά την άλλη. Καταλήψεις γίνονται ακόμα και την περίοδο των διακοπών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς ακόμα κι αν τα σχολεία είναι κλειστά! Ήταν η περίοδος που η χώρα άκουσε για πρώτη φορά το όνομα Αλέξης Τσίπρας καθώς ο νεαρός τότε μαθητής λυκείου ήταν πρόεδρος του συντονιστικού των καταλήψεων.
Μια ημέρα σαν σήμερα, στις 8 Ιανουαρίου στην Πάτρα στελέχη της ΟΝΝΕΔ, της νεολαίας του κυβερνώντος τότε κόμματος της Νέας Δημοκρατίας, αποφασίζει να αναλάβει το ρόλο το «αγανακτισμένου πολίτη» και ξεκινάει με σκοπό να «σπάσει» μια οποιαδήποτε κατάληψη προκειμένου να στείλει το μήνυμα της... νομιμότητας. Αρχικά η ομάδα αυτή επιτίθεται στην κατάληψη του Πολυκλαδικού Λυκείου αλλά μετά από ολιγόλεπτες συγκρούσεις αντιλαμβάνονται πως δεν μπορούν να «πάρουν» το συγκεκριμένο σχολείο και αποχωρούν. Στο μεταξύ η ύπαρξη αυτής της ομάδας στους δρόμους της Πάτρας έχει κινητοποιήσει εκπαιδευτικούς και μαθητές οι οποίοι βρίσκονται σε επιφυλακή. Λίγη ώρα μετά, πάλι η ίδια ομάδα των ΟΝΝΕΔιτων.
επιτίθενται στους καταληψίες του 3ου λυκείου με στόχο να ανοίξουν το σχολείο. Καταφέρνουν να διώξουν τους καταληψίες και ανακοινώνουν πως, πλέον, κάνουν αυτοί... κατάληψη μέχρι την Δευτέρα οπότε και θα παραδώσουν ανοιχτό το σχολείο στους καθηγητές. Ακολουθούν μικροεπεισόδια αλλά η κατάσταση δείχνει να εκτονώνεται μέχρι που λίγο μετά τις 11 τη νύχτα μια μεγάλη ομάδα καθηγητών, μαθητών και γονεών επιχειρεί την ανακατάληψη του σχολείου. Οι ΟΝΝΕΔιτες που είναι κλεισμένοι σε αυτό επιτίθενται με λοστούς, πέτρες και άλλα αντικείμενα.
Επικρατεί χάος και άγριες συμπλοκές σώμα με σώμα. Και ξαφνικά ο χρόνος παγώνει. Ο καθηγητής μαθηματικών και μέλος του Εργατικού Αντι-ιμπεριαλιστικού Μετώπου (ΕΑΜ), Νίκος Τεμπονέρας, δέχεται χτύπημα με σιδηρολοστό στο κεφάλι και σωριάζεται μέσα σε μια λίμνη αίματος. Μεταφέρεται στο νοσοκομείο αλλά είναι κλινικά νεκρός. Στο νοσοκομείο μεταφέρονται επίσης άλλα τέσσερα άτομα σε σοβαρή κατάσταση και δεκάδες με ελαφρότερα τραύματα. Η αστυνομία φτάνει στο χώρο των επεισοδίων κατόπιν εορτής. Για τη δολοφονία του Τεμπονέρα συλλαμβάνονται ως δράστες ο πρόεδρος της τοπικής ΟΝΝΕΔ, Γιάννης Καλαμπόκας και ο Αλέκος Μαραγκός. Ο πρώτος καταδικάζεται ενώ ο δεύτερος απαλλάσσεται με βούλευμα.
Βίαια επεισόδια και αίμα στη μεγάλη πορεία της Αθήνας
Μετά τη δολοφονία του Τεμπονέρα η κατάσταση ξεφεύγει από κάθε έλεγχο. Για ένα διήμερο πραγματοποιούνται μικρές ή μεγάλες πορείες που σχεδόν όλες καταλήγουν σε επεισόδια. Μέσα σε 48ώρες πραγματοποιούνται πολλές καταδρομικές επιθέσεις σε διάφορους στόχους.
Ο υπουργός Παιδείας Βασίλης Κοντογιαννόπουλος υπέβαλε την παραίτησή του. Νωρίτερα, είχε κατηγορηθεί από τον Ανδρέα Παπανδρέου ως ηθικός αυτουργός της δολοφονίας Τεμπονέρα. Στη θέση του στο υπουργείο Παιδείας τοποθετήθηκε ο Γιώργος Σουφλιάς, ο οποίος ανακοίνωσε την απόσυρση όλων των επίμαχων νομοθετημάτων και την έναρξη διαλόγου για την παιδεία «από μηδενική βάση».
Η ένταση, ωστόσο, δεν φαίνεται να εκτονώνεται. Στις 10 Ιανουαρίου 1991 πραγματοποιείται μια τεράστια διαδήλωση στην Αθήνα (οι εκτιμήσεις τότε έκαναν λόγο για 100.000 κόσμο). Τα επεισόδια γρήγορα γενικεύονται και η κατάσταση βγαίνει εκτός ελέγχου. Ένα δακρυγόνο που εκτοξεύτηκε από την πλευρά των ΜΑΤ σπάει ένα τζάμι του πολυκαταστήματος «Κάπα-Μαρούσης» στη συμβολή των οδών Πανεπιστημίου και Θεμιστοκλέους, προκαλείται πυρκαγιά από την οποία βρίσκουν τραγικό θάνατο τέσσερις άνθρωποι που δεν πρόλαβαν να βγουν από το φλεγόμενο κτίριο. Πρόκειται για τον 32χρονο επιχειρηματία Περικλή Ρεπάκη, τον 57χρονο δικηγόρο Μανώλη Κοντόπουλο, τον 59χρονο χρυσοχόο Ιωάννη Νεμετζίδη κι ένα νεαρό άτομο - αγνώστων μέχρι και σήμερα στοιχείων.
Η χώρα θρηνεί αλλά η πλήρης εκτόνωση θα έρθει περίπου μια εβδομάδα αργότερα όταν μαθητές και φοιτητές θα αποδεχθούν τις προτάσεις Σουφλιά για διάλογο από μηδενική βάση, θα βάλουν τέλος στις καταλήψεις και θα επιστρέψουν στις τάξεις τους.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
