Όταν κυκλοφόρησε δίχασε. Με την πάροδο του χρόνου οι θεατές κατάλαβαν. Η δυστοπία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, όπως μεταφέρθηκε μέσα από το «Κουρδιστό Πορτοκάλι» δεν είναι ακριβώς κάτι ξένο και αποτρόπαιο. Είναι στο εδώ. Είναι στο τώρα. Είναι μια προβολή της κοινωνίας του μέλλοντος στο τότε. Ή και στο σήμερα. Η ταινία κέρδισε τελικά αυτό που άξιζε. Μια θέση ανάμεσα στις σπουδαιότερες ταινίες του προηγούμενου αιώνα. Είναι ενδεικτικό πως ο διάσημος κριτικός ταινιών Στίβεν Σνάιντερ την συμπεριέλαβε στις 1000 και 1 ταινίες που πρέπει να δει κάποιος πριν πεθάνει. Είναι μια ταινία που αν και αγαπήθηκε, λογοκρίθηκε όσο λίγες και έτσι δεν κατάφερε να κερδίσει Όσκαρ (είχε, παραδόξως, προταθεί για τέσσερα) αν και προφανέστατα το δικαιούταν.
Στην ταινία ο Κιούμπρικ με αριστοτεχνικό τρόπο θέτει το ζήτημα της «άνομης» και της «έννομης» βίας. Της βίας των συμμοριών και της βίας του κράτους. Σε πολλές περιπτώσεις ο θεατής μένει αποσβολωμένος από την ακραία έως αποκρουστική βία. Το «ταξίδι» του Αλεξ (του πρωταγωνιστή) από τις φρικτές επιθέσεις, στα κρατικά πειράματα και την πλύση εγκεφάλου, μέχρι την απόρριψη της κοινωνίας και την εκδίκηση των θυμάτων, είναι στην ουσία μια εντελώς απαισιόδοξη ματιά για ένα μέλλον που έρχεται γοργά, μέσω της αδυσώπητης βίας, για να επιβάλει στο τέλος τον «νόμο και την τάξη». Το Κουρδιστό Πορτοκάλι είναι ένα βαθύτατα πολιτικό φιλμ, ένα ανελέητο φουτουριστικό θρίλερ.
Η υπόθεση της ταινίας, η οποία είναι βασισμένη στο ομότιτλο βιβλίο του Άντονι Μπάρτζες, χωρίς όμως να το αντιγράφει ή εστω να το ακολουθεί σε καίρια σημεία του (όπως το τέλος για παράδειγμα), ακολουθεί μια παρέα νεαρών που αφού καταναλώνει ένα γάλα γεμάτο διάφορες ναρκωτικές ουσίες... διασκεδάζει με βιαιότητες και βανδαλισμούς, κλοπές, βιασμούς και φόνους. Ο αρχηγός της, ο Άλεξ, συλλαμβάνεται και μπαίνει στη φυλακή, όπου ακολουθεί (προκειμένου να αποφυλακιστεί πιο γρήγορα) ένα νέο σωφρονιστικό πρόγραμμα που επινόησε η κυβέρνηση και να επιστρέφει ευνουχισμένος και εντελώς άλλος άνθρωπος σε μια πραγματικότητα χειρότερη απ’ αυτή που είχε δημιουργήσει η δική του βίαιη συμπεριφορά.
12 + 1 «άγνωστες» αλήθειες για το Κουρδιστό Πορτοκάλι
1) Η ταινία πήρε το όνομα του βιβλίου πάνω στο οποίο βασίστηκε. Το «A Clockwork Orange» του Άντονι Μπέρτζες κυκλοφόρησε το 1962 και ο συγγραφέας έχει δώσει διαφορετικές εκδοχές για το πώς κατέληξε στο συγκεκριμένο όνομα. Ο Μπέρτζες έχει πει ότι άκουσε τη φράση «as queer as a clockwork orange» (τόσο περίεργο όσο ένα κουρδιστό πορτοκάλι) σε μια παμπ στο Λονδίνο το 1945. Ο ίδιος είχε πει πως με τον τίτλο αυτόν ήθελε να δείξει πώς κάτι τόσο ζωντανό, χυμώδες και γλυκό μετατράπηκε σε κάτι μηχανικό. «Ένας άνθρωπος που πλέον δεν έχει ελεύθερη βούληση δεν είναι πλέον άνθρωπος. Είναι ένα κουρδιστό πορτοκάλι» είχε τονίσει.
2) Η ταινία απαγορεύτηκε γρήγορα σε πολλές χώρες, με τον ίδιο τον Κιούμπρικ να ζητάει ακόμα κι αυτός το 1973 την απόσυρσή της από τους βρετανικούς κινηματογράφους εξαιτίας των απειλών κατά της ζωής του αλλά και επειδή τα ταμπλόιντς συνέδεσαν την ταινία με ένα σωρό εγκληματίες που υποτίθεται ότι επηρεάστηκαν απ’ αυτήν. Η ταινία απαγορευόταν για ενοικίαση στο Ηνωμένο Βασίλειο, από το 1973 μέχρι και το 2000!
3) Ο Κιούμπρικ δεν έχει καμία αμφιβολία για τον ποιον ήθελε για πρωταγωνιστή. Είχε δει τον Μάλκομ ΜακΝτόουελ στην ταινία «If...» και τον θεωρούσε μοναδική επιλογή για τον ρόλο του Άλεξ. Λέγεται, μάλιστα, πως ο Κιούμπρικ είχε πει ότι αν ο ΜακΝτόουελ έλεγε όχι, τότε εκείνος δεν θα έκανε την ταινία. Τελικά ο ΜακΝτόουελ πήρε τον ρόλο χωρίς καν δοκιμαστικό.
4) Κατά τη διάρκεια μίας σκηνής όπου έπρεπε να γυρίσουν έναν ξυλοδαρμό ο Μακντάουελ έσπασε μερικά πλευρά ενώ στην κλασική σκηνή, όπου τον έχουν πια συλλάβει και τον «θεραπεύουν», εξαναγκάζοντας τον να βλέπει σκηνές βίας, κρατώντας με το ζόρι ανοιχτά τα μάτια του, ο ηθοποιός τυφλώθηκε προσωρινά καθώς γρατζουνίστηκε ο κερατοειδής του.
5) Στην ίδια σκηνή, που ο ΜακΝτόουελ φορά τη συσκευή που του κρατά τα μάτια ανοιχτά, συμμετέχει και ένα κανονικός γιατρός. Είχε προσληφθεί από μια οφθαλμολογική κλινική του Λονδίνου για να βάζει συνέχεια κολλύριο στα μάτια του ηθοποιού. Τελικά κάποια πλάνα άρεσαν τον Κιούμπρικ και έτσι ο γιατρός... έμεινε στην ταινία.
6) Για να μπορέσει να υποστεί τα βασανιστήρια στις σκηνές χωρίς να υποφέρει από τον πόνο, o ΜακΝτόουελ δέχτηκε ένεση με ξυλοκαΐνη στα ματοτσίνορα. Χωρίς αυτό δεν θα μπορούσε να είχε αντέξει τις πολύωρες λήψεις.
7) Την ιδέα για την παρουσία του φιδιού στην ταινία την είχε ο ίδιος ο Κιούμπρικ, όταν έμαθε πως ο ΜακΝτόουελ έπασχε από ερπετοφοβία. Ο Κιούμπρικ ήθελε με αυτόν τον τρόπο να συμπεριφέρεται πιο αυθεντικά on screen ο χαρακτήρας του Άλεξ.
8) Ο Κιούμπρικ ήταν γνωστός για το πόσο σκληρός ήταν με τους ηθοποιούς του. «Για τέσσερις μέρες ο Μάλκολμ με έβριζε και με χτυπούσε στα αλήθεια», αποκάλυψε αργότερα η ηθοποιός Άντριαν Κόρι και πρόσθεσε: «Μια σκηνή γυρίστηκε 39 φορές μέχρι που ο Μάλκολμ είπε: ''Δεν μπορώ να την χτυπήσω άλλο''»!
9) Σε μια από τις πιο σκληρές σκηνές της ταινίας ο Άλεξ τραγουδά το «Singin In The Rain» του Τζιν Κέλι. Πρόκειται για αυτοσχεδιασμό του ΜακΝτόουελ μετά από προτροπή του Κιούμπρικ να κάνει κάτι εξωφρενικό. Ο αυτοσχεδιασμός άρεσε τόσο πολύ στον Κιούμπρικ που πλήρωσε 10.000 δολάρια για τα δικαιώματα του τραγουδιού.
10) Στη σκηνή στο αστυνομικό τμήμα, αν και φαίνεται πως ο Όμπρεϊ Μόρις είναι αυτός που φτύνει τον ΜακΝτόουελ, στην πραγματικότητα αυτό είναι προϊόν εξαιρετικού μοντάζ. Ο Κιούμπρικ γύρισε τόσες φορές τη σκηνή, που ο Μόρις διαμαρτυρήθηκε ότι δεν είχε... άλλο σάλιο! Τελικά, με την βοήθεια του μοντάζ, ήταν ο Στίβεν Μπέρκοφ που ανέλαβε να φέρει εις πέρας το έργο.
11) Η ταινία αρχικά ήταν τέσσερις ολόκληρες ώρες και προφανώς δεν μπορούσε να βγει έτσι στις αίθουσες. Ο Κιούμπρικ αναγκάστηκε να προσλάβει βοηθούς για να συμμετάσχουν στο μοντάζ. Ότι δεν προβλήθηκε καταστράφηκε μετά από εντολή του Κιούμπρικ.
12) Ο μυώδης άντρας που εμφανίζεται στη σκηνή στο σπίτι του συγγραφέα είναι ο Ντέιβιντ Πρόουζ ο οποίος είναι ο ηθοποιός κάτω από τη στολή του Darth Vader στην αρχική τριλογία του Star Wars.
12+1) Η εμβληματική τελευταία σκηνή της ταινίας χρειάστηκε 74 διαφορετικές λήψεις μέχρι να «δώσει» στον Κιούμπρικ το αποτέλεσμα που ήθελε και να την κρατήσει.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
