«Η θλίψη θα κρατήσει για πάντα» (La tristesse durera toujours). Με αυτή τη φράση, που ο αστικός μύθος ισχυρίζεται πως ήταν και η τελευταία του, «έδειξε» όλη την κοσμοθεωρία του ο Βίνσεντ βαν Γκογκ (Vincent Willem van Gogh), ένας από τους σπουδαιότερους (αν όχι ο πιο σπουδαίος) ζωγράφους όλων των εποχών, που σαν σήμερα, 29 Ιουλίου του 1890, έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία μόλις 37 ετών, αφού είχε αυτοπυροβοληθεί δύο ημέρες νωρίτερα.
Η ιστορία του εμβληματικού Ολλανδού καλλιτέχνη γνωστή μέσες άκρες από όλους αλλά πάντα παράδοξη. Στο παρόν άρθρο θα προσπαθήσουμε να εστιάσουμε σε κάποιες ιστορίες που σκιαγραφούν το προφίλ ενός ζωγράφου που όσο ήταν στη ζωή βρισκόταν πάντα στο περιθώριο και τελικά αναγνωρίστηκε μετά θάνατον. Γεννήθηκε στις 30 Μαρτίου 1853 στο χωριό Ζούντερτ (Zundert) και ήταν ο μεγαλύτερος από τα συνολικά επτά παιδιά της οικογένειάς του, γιος του πάστορα Θεόδωρου βαν Γκογκ.
Ενα από τα παράδοξα στη βιογραφία του αγαπημένου μας Βικέντιου είναι πως δεν ανήκει στην κατηγορία των ανθρώπων που από μικρός ήξερε πως θα γινόταν καλλιτέχνης. Από μικρός ασχολήθηκε με διάφορα επαγγέλματα και στην ηλικία των 16 ήρθε η πρώτη του επαφή με τη ζωγραφική καθώς ασχολήθηκε με το εμπόριο έργων τέχνης, στην εταιρεία Goupilator & Company, όπου τον επόμενο χρόνο προσελήφθη και ο αδελφός του Τεό βαν Γκογκ (Theo van Gogh). Εκεί «κόλλησε» το μικρόβιο της ζωγραφικής αν και ουσιαστικά υπήρξε αυτοδίδακτος καθώς έπρεπε να φτάσει στα 27 για να παρακολουθήσει τα πρώτα του μαθήματα στην τέχνη. Με απλά λόγια στα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής του πρόλαβε να δημιουργήσει περισσότερα από 800 πίνακες και 1.000 μικρότερα σχέδια, έργα που τα περισσότερα πλέον κοσμούν γκαλερί και μουσεία σε όλο τον κόσμο και αξίζουν πολλά εκατομμύρια.
Ταξίδια και καυγάδες
Βέβαια, τα πρώτα του μαθήματα δεν πήγαν και τόσο καλά, καθώς ο «δύσκολος» χαρακτήρας του τον οδήγησε γρήγορα σε ρήξη με τον δάσκαλό του αφού δεν συμφωνούσαν στις απόψεις τους περί τέχνης.Τα επόμενα χρόνια δημιουργεί έργα κυρίως επηρεασμένα από τη ζωγραφική του Ζαν Φρανσουά Μιγιέ (Jean-François Millet), ενώ ταξιδεύει στην ολλανδική επαρχία ζωγραφίζοντας θέματα που εμπνέεται από αυτή.
Πέντε χρόνια αργότερα, το χειμώνα του 1885, παρακολούθησε μαθήματα στην Ακαδημία της Αμβέρσας, τα οποία όμως επίσης διακόπηκαν πολύ σύντομα αφού αποβλήθηκε από τον καθηγητή της ακαδημίας Ευγένιο Σιμπέρ (Eugene Siberdt). Παρά το γεγονός αυτό, ο βαν Γκογκ προλαβαίνει να έρθει σε επαφή με την ιαπωνική τέχνη από την οποία και δανείζεται στοιχεία ή πολλές φορές μιμείται την τεχνοτροπία της. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί πως αρκετές από τις προσωπογραφίες του, περιλαμβάνουν σε δεύτερο πλάνο κάποιο έργο ιαπωνικής τέχνης.
Αφού λοιπόν αποφάσισε πως τα μαθήματα ζωγραφικής δεν επρόκειτο να του προσφέρουν πολλά, ο Βίνσεντ συνέχισε να ζωγραφίζει όπου σταθεί και όπου βρεθεί εμπνεόμενος από τη φύση, ενώ όταν δεν βρισκόταν σε εξωτερικό χώρο ζωγραφίζοντας τοπία, έκανε το μοντέλο στον... εαυτό του, χαρίζοντας αργότερα στην ανθρωπότητα πολλές προσωπογραφίες. Το 1886 βρέθηκε στο Παρίσι για να μείνει μαζί με τον αδελφό του, που πλέον είχε γίνει επιτυχημένος έμπορος τέχνης. Μέσω αυτού γνωρίστηκε και επηρεάστηκε βαθιά από τους ιμπρεσιονιστές Εντγκάρ Ντεγκά, Καμίλ Πισαρό, Πωλ Γκωγκέν και Τουλούζ Λωτρέκ. Αυτοί τον βοήθησαν έτσι ώστε τελικά να διαμορφώσει το δικό του μετα-ιμπρεσιονιστικό στυλ, που διακρίνεται από τη χρήση συμπληρωματικών χρωμάτων, κάτι που οι ιμπρεσιονιστές απέφευγαν διά ροπάλου.
Τελικά, το 1888 τον βρίσκει στη γαλλική επαρχία και συγκεκριμένα στην Προβηγκία, όπου ο Βίνσεντ βαν Γκογκ ξεκινά την πιο παραγωγική περίοδο της ζωής του, εμπνεόμενος σχεδόν από τα... πάντα. Η αγροτική ζωή και το επαρχιακό τοπίο αποτελούν σχεδόν αποκλειστικά, έμπνευση για τα έργα του, ενώ πειραματίζεται με την τεχνική του δημιουργώντας ένα καινούριο στυλ με στροβιλισμούς με το πινέλο, που με τα έντονα χρώματα που χρησιμοποιούσε, μετέτρεπε τα έργα του σε «αποδόσεις της ομορφιάς της φύσης μέσω του χάους».
Το κομμένο αυτί και ο μοναχικός θάνατος
Ενα από τα πρόσωπα που τον σημάδεψαν ήταν ο γνωστός ζωγράφος Πωλ Γκογκέν, με τον οποίο σχημάτισαν μία ιδιόμορφη φιλία, με τον ένα να προκαλεί συνέχεια καλλιτεχνικά τον άλλον, προκαλώντας έτσι μία δημιουργική «έκρηξη». Μάλιστα για ένα χρονικό διάστημα οι δύο καλλιτέχνες έμεναν μαζί σε ένα σπίτι στην Αρλ, όπου όμως ένας δυνατός καυγάς που είχαν στάθηκε η αφορμή για να φύγει οργισμένος ο Γκoγκέν. Το συγκεκριμένο επεισόδιο στάθηκε αφορμή για να πάθει ψυχική κρίση ο βαν Γκογκ, με αποτέλεσμα να κόψει κομμάτι από το αριστερό του αυτί, υποκινούμενος από τις τύψεις του.
Ο Βικέντιος κατέληξε στο νοσοκομείο της περιοχής αλλά η ασταθής ψυχική του υγεία στάθηκε αφορμή για να εισαχθεί το 1889 στο ψυχιατρικό κέντρο του μοναστηριού του Αγίου Παύλου, όπου και παραμένει συνολικά για ένα περίπου χρόνο πάσχοντας από κατάθλιψη. Κατά την παραμονή του εκεί, συνεχίζει να ζωγραφίζει μετά μανίας. Τον Μάιο του 1890 τελικά βγαίνει από το ψυχιατρείο και μένει κοντά στο Παρίσι υπό την παρακολούθηση γιατρού. Δυστυχώς όμως η αντίστροφη μέτρηση για τον ζωγράφο πλησίαζε στο τέλος της με το «τέρας» της κατάθλιψης να του τρώει τα σωθικά. Τελικά, στις 27 Ιουλίου ενώ περπατούσε σε ένα σταροχώραφο στρέφει ένα όπλο προς τον εαυτό του και αυτοπυροβολείται στην κοιλιά. Επέστρεψε με τα πόδια τρικλίζοντας στο δωμάτιο του, στο πανδοχείο Auberge Ravoux, όπου δύο γιατροί έσπευσαν να τον σώσουν χωρίς όμως αποτέλεσμα. Δύο ημέρες μετά, ο σπουδαίος αυτός καλλιτέχνης έφυγε για το ταξίδι στα αστέρια, που τόσο καλά αποτύπωνε στον καμβά όσο ζούσε.
Είναι μία από τις περιπτώσεις καλλιτεχνών που αναγνωρίστηκαν μετά το θάνατό τους. Οσο ζούσε είχε πουλήσει μόνο έναν πίνακα, το «Κόκκινο Αμπέλι». Ωστόσο, μετά τον θάνατό του, τα έργα του κληρονομήθηκαν από τη γυναίκα του αδελφού του, η οποία κατάλαβε τι θησαυρό είχε στην κατοχή της και με μεγάλη προσπάθεια κατάφερε να τον διαδώσει, ενώ μετά από μία έκθεση με έργα του στο Παρίσι το 1901, όλος ο κόσμος της τέχνης συνειδητοποίησε πως είχε να κάνει με έναν μοναδικό καλλιτέχνη. Οι εκθέσεις που ακολούθησαν στο Αμστερνταμ (1905), την Κολωνία (1912), τη Νέα Υόρκη (1913) και το Βερολίνο (1914) απλά συνεισέφεραν στο να εξαπλωθεί ραγδαία η φήμη του βαν Γκογκ, που οι σύγχρονοι ειδικοί τοποθετούν στο πάνθεον των πιο σημαντικών ζωγράφων όλων των εποχών.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
