Ήταν 29 Ιουλίου του 1890, όταν ένας άσημος και μισότρελος ζωγράφος βρίσκεται νεκρός μέσα σε μια λίμνη αίματος στο δωμάτιό του. Έχει πουλήσει μόνο έναν πίνακά και ουδείς τον γνωρίζει εκτός από τους οικείους του και κάποιους καλλιτέχνες. Μετά τον θάνατό του όλοι θα μιλούν γι’ αυτόν: Είναι ο Βίνσεντ βαν Γκογκ!
Διαβάστε επίσης: Πωλήθηκε σε δημοπρασία κοινή επιστολή των Βαν Γκογκ και Γκογκέν που περιγράφουν την εμπειρία τους σε οίκους ανοχής
Ο Βίνσεντ βαν Γκογκ (Vincent Willem van Gogh με προφορά στα ολλανδικά: Φίνσεντ φαν Χοχ) γεννήθηκε στο ολλανδικό χωριό Ζούντερτ το 1853 και ήταν γιος του καλβινιστη πάστορα Θεόδωρους βαν Γκογκ. Η μητέρα του λεγόταν Άννα Κορνηλία. Ο Βίνσεντ ήταν πιο κοντά στον αδερφό του Τεό και έδειξε από νωρίς κλίση στην τέχνη την πώλησης και όχι στη ζωγραφική: Στα 15 του χρόνια δούλευε πλάι στους εμπόρους της τέχνης.
Δύσκολο να καταλάβει κάποιος τη διαρκή αθλιότητα της ζωής του βαν Γκογκ: Από τη μία καταστροφή στην άλλη, χαμένες δουλειές, αποτυχημένη καριέρα, προβληματικές σχέσεις. Σε όλη του τη σταδιοδρομία πούλησε έναν μόνο πίνακα και στο τέλος αυτοκτόνησε.
Σήμερα η τέχνη του είναι διεθνώς αναγνωρισμένη. Είναι δύσκολο να συσχετίσουμε τον απελπισμένο άνθρωπο με τις οργιώδεις του δημιουργίες στριμωγμένες σε μία οδυνηρά μικρή καριέρα: Μέσα σε 8 χρόνια ο βαν Γκογκ έφερε επανάσταση στην τέχνη με τα χρώματα του να ξεπηδούν από τον μουσαμά: Έντονα γαλάζια, λαμπερά πράσινα, φωτινά κίτρινα. Η παλέτα του εκπλήσσει διαρκώς.
Ο ιεραπόστολος που αποκήρυξε τη θρησκεία!
Κάποια στιγμή στη ζωή του, ο βαν Γκογκ αποφάσισε να γίνει ιεραπόστολος και μετακόμισε σε μία κοινότητα ανθρακωρύχων. Ζούσε σαν τους εργάτες, στους οποίους κήρυττε τρώγοντας αποφάγια και φορώντας κουρέλια. Τα λίγα χρήματα που του έστελνε ο αδελφός του Τεό, τον κρατούσαν ζωντανό. Η ζωή του άρχισε να αλλάζει πλάι στους ανθρακωρύχους, όπου ο ίδιος ναι μεν κήρυττε τον λόγο του Θεού, ανέπτυξε όμως μία απέχθεια για τη θρησκεία η οποία δεν έκανε και πολλά για τους φτωχούς! Άρχισε να σχεδιάζει και αντέγραφε χαρακτικά που του έστελνε ο Τέο.
Στα 27 του χρόνια εγκατέλειψε τη θρησκεία για χάρη της τέχνης. Προσπάθησε να μπει στην Ακαδημία Καλών Τεχνών αλλά απέτυχε και γύρισε στο εξοχικό των γονιών του. Ένα πρωί είχε την έμπνευση να πάρει το τρένο και να πάει στο Παρίσι. Εκεί παρακολούθησε εκστασιασμένος μια ιμπρεσιονιστική έκθεση και εξεπλάγη από τα χρώματα τη φωτεινότητα και την αγνότητα τους. Σύντομα και η δικοί του πίνακες θα αποκτούσαν έντονα και λαμπερά χρώματα. Ο βαν Γκογκ οργάνωσε μία έκθεση που αγνοήθηκε από τους κριτικούς αλλά τράβηξε το ενδιαφέρον άλλων καλλιτεχνών.
Ο καπνός, τα ποτά και τα ξενύχτια...
Δύο χρόνια στο Παρίσι και η υγεία του κλονίστηκε από το ποτό και τις βραδιές στο Μoulin Rouge. Έπρεπε να εγκαταλείψει την πόλη. Επόμενος σταθμός του η Προβηγκία. Άρχισε να ζωγραφίζει με πάθος. Περίπου 200 πίνακες ολοκληρώθηκαν μέσα σε 15 μήνες. Το φως της Προβηγκίας άναψε τη φαντασία του.
Έρχεται σε επαφή με τον άλλο σπουδαίο ζωγράφο, τον Πολ Γκογκέν και τον πείθει να τον επισκεφτεί. Δεν τα βρήκαν. Μάλιστα ο βαν Γκογκ απείλησέ ένα βράδυ τον Γκογκέν με ένα ξυράφι, με το ίδιο που έκοψε μέρος του λοβού του αυτιού του, κάτι που τον οδήγησε στο νοσοκομείο με κίνδυνο να πεθάνει από αιμορραγία. Ο Γκογκέν έφυγε και οι δυο τους δεν ξανασυναντήθηκαν ποτέ.
Κρίσεις ψυχασθένειας τον βασανίζουν
Ο βαν Γκογκ δεν ήταν ποτέ ο ίδιος όταν βγήκε από το νοσοκομείο. Σύντομα είχε και νέα κρίση. Η ψυχική του υγεία ήταν πια εύθραυστη. Κάποια στιγμή αποφάσισε να μπει εθελοντικά σε ψυχιατρικό ίδρυμα. Επί μήνες πάλευε με την τρέλα και όταν μπορούσε να εργαστεί ζωγράφιζε τα Ηλιοτρόπια και την Έναστρη Νύχτα. Η υγεία του κάποτε βελτιώθηκε. Ο αδελφός του, τον εγκατέστησε σε μία μικρή πόλη βόρεια του Παρισιού, όπου ο Βίνσεντ ζωγράφιζε τοπία: Το «Σταροχώραφο με Κυπαρίσσια», την «Εκκλησία της Auvers». Πολλοί βρίσκουν αυτούς τους πίνακες ιδίως το «Σταροχώραφο με τα Κοράκια» τρομακτικά καταθλιπτικούς.
Στις 27 Ιουλίου του 1890 ο πανδοχέας βρήκε τον βαν Γκογκ στο πάτωμα μέσα σε μία λίμνη αίματος. Είχε αυτοπυροβοληθεί δυο μέρες πριν σε κάποιο σιτοβολώνα. Πάντα αδέξιος η σφαίρα πήγε στο πλευρό αντί για την καρδιά και είχε έναν αργό, βασανιστικό θάνατο με συντροφιά την τρέλα και τη μοναξιά του.
Ο βαν Γκογκ υμνήθηκε ως ο αρχετυπικός τρελός καλλιτέχνης κατεστραμμένος από μία αδιάφορη κοινωνία.
Όταν πέθανε τον ανακάλυψαν και τον αποθέωσαν
Στις αρχές του 20ου αιώνα ο κόσμος διάβαζε κατά κόρον τα γράμματα του και τις μυθιστορηματικές βιογραφίες του. Οι καλλιτέχνες εμπνέονταν από αυτόν και στα τέλη του 20ου αιώνα οι πίνακες έφτασαν να πωλούνται σε αστρονομικές τιμές. Το «Πορτρέτο του γιατρού Γκάσε» έσπασε ρεκόρ όταν του 1990 πουλήθηκε για 82.5 εκατομμύρια δολάρια.
Τι πήγε στραβά με τον βαν Γκογκ; Εκτός από την υπόθεση περί δηλητηρίασης, υπάρχουν πολλές εικασίες για την υγεία του μεταξύ των οποίων σχιζοφρένεια, σύφιλη και πορφυρία. Δύο από τις πλέον πειστικές θεωρίες είναι ότι υπέφερε από διπολική διαταραχή και όλα αυτά θα μπορούσαν να έχουν επιδεινωθεί από την κακή διατροφή και το ποτό. Φαίνεται ότι στην επαρχία της Γαλλίας ζούσε με δυνατό αψέντι, μαύρο καφέ και καπνό πίπας! Όποια και αν ήταν η αρρώστια του, σίγουρα η ιατρική του 21ου αιώνα μάλλον θα τον είχε θεραπεύσει. Και αυτό οδηγεί στο αναπάντητο ερώτημα: Τι επιπτώσεις θα είχε η θεραπεία στην υπέροχη τέχνη του;
Ερωτικές απογοητεύσεις
Ο βαν Γκογκ ήταν άτυχος και με τις γυναίκες. Το πρώτο του πάθος ήταν για την κόρη της σπιτονοικοκυράς του στο Λονδίνο αλλά όταν βρήκε το θάρρος να της προτείνει γάμο εκείνη του είπε ότι ήταν αρραβωνιασμένη. Μετά ερωτεύτηκε την κατά επτά χρόνια μεγαλύτερή του εξαδέλφη, που είχε πρόσφατα χηρέψει. Της πρότεινε γάμο αλλά και εκείνη αρνήθηκε
Ο βαν Γκογκ ενοχλούσε τους γονείς της και μία νύχτα έβαλε το χέρι του στη φλόγα ενός κεριού λέγοντας ότι θα το άφηνε εκεί μέχρι να δει την εξαδέλφη του! Λιποθύμησε από τον πόνο προτού ο θείος του σβήσει τη φλόγα. Στο τέλος βρήκε νέο έρωτα εξίσου ακατάλληλο σε μια αλκοολική πόρνη με ένα παιδί στο χέρι και ένα στην κοιλιά… Ο βαν Γκογκ αποφάσισε να τη σώσει και την πήρε στο σπίτι του. Η οικογένειά του αντέδρασε και ο βαν Γκογκ την εγκατέλειψε.
Το 1890 σε ένα γράμμα προς τον αδερφό του Τεό, ο Βίνσεντ βαν Γκογκ έγραψε: «Ας μιλήσουν οι πίνακες μου αντί για μένα». Την επόμενη μέρα αυτοκτόνησε και οι πίνακές του εξακολουθούν να μας μιλούν.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
