Πριν 4 χρόνια, ο Μάρτιν Σκορσέζε έδωσε μία συνέντευξη στο περιοδικό Empire. Μεταξύ πολλών άλλων που είπε και έμειναν στη λήθη του διαδικτύου, σχολίασε τις ταινίες της Marvel. Εδώ είχαμε κάτι. Τις παρομοίασε με θεματικά πάρκα, παίρνοντάς τους ουσιαστικά λίγο (ή μάλλον πολύ) από το κύρος που έχει το να χαρακτηρίσεις κάτι ως «κινηματογραφική ταινία».
Οι θέσεις του αυτές, θαρραλέες αν μη τι άλλο, ξεσήκωσαν πλήθος συζητήσεων και πολλές αντιδράσεις από τους σεσημασμένους marvel fans. Ο ίδιος ο Σκορσέζε επέστρεψε λίγο καιρό μετά τις αρχικές του δηλώσεις, με κείμενο που έγραψε στους New York Times, όπου ουσιαστικά επανέλαβε τα ίδια αλλά ερμηνεύοντας τη στάση του αυτή με βασικό άξονα ότι μεγάλωσε με άλλες κινηματογραφικές παραστάσεις.
Όπως λέει χαρακτηριστικά, «το γνωρίζω ότι αν ήμουν νεότερος μπορεί αυτές οι ταινίες να με εξίταραν».
Ακριβώς τις ημέρες που ο Σκορσέζε υπέγραφε το παραπάνω «διορθωτικό» opinion στους Times, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά μία 25χρονη Νεοζηλανδή βουλεύτρια απάντησε σε έναν μεσήλικα συνάδελφό της που τη διέκοπτε: «Ok boomer».
Η ατάκα της έμελλε να γίνει το σύμβολο της ψυχικής εξουθένωσης των νεότερων γενιών που συνεχώς άκουγαν από τους παλαιότερους ότι δεν είναι αρκετά καλές όσο εκείνοι.
Όσο και να λατρεύεις τον Σκορσέζε και ακόμα και αν συμφωνείς με το πνεύμα των δηλώσεών του, δεν μπορείς παρά να αναγνωρίσεις ότι έστω και οι λέξεις που επέλεξε για να σχολιάσει τις ταινίες της Marvel ήταν ουσιαστικά ένα μεγάλο μπουμερίστικο «δεν είναι σινεμά αυτές οι σαχλαμάρες».
Το είχαμε ακούσει ήδη χιλιάδες φορές από χιλιάδες στόματα. Αυτή τη φορά όμως ερχόταν από το στόμα ενός από τους κορυφαίους σκηνοθέτες όλων των εποχών. Όσο να’ ναι, έχει τη σημασία του.
Ο Ιρλανδός και η νίκη του Σκορσέζε
Και ενώ γίνεται όλη αυτή η κουβέντα για την μπουμεριά, τη Marvel και τους υπερήρωες, ο Σκορσέζε παίρνει τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο, τον Αλ Πατσίνο, τον Τζο Πέσι, τον Χάρβει Καϊτέλ και το υπόλοιπο καφενείο των φιλάθλων και αποφασίζει να βομβαρδίσει το Netflix με μία ταινία 3,5 ωρών που η ίδια η πλατφόρμα ονόμασε απλά και κλικμπεϊτικά «Irishman» και ο Σκορσέζε ονόμασε πιο αινιγματικά και καταστροφικά για το κοινό της πλατφόρμας με τη διάσπαση προσοχής: «Ι heard you paint houses».
Κέρδισε το Netflix αλλά αυτή η ήττα ήταν μάλλον η μόνη ήττα που υπέστη ο Σκορσέζε. Κατά τα άλλα κατάφερε να φτιάξει μία αργόσυρτη ταινία-hommage στον ίδιο τον κινηματογράφο που υπηρέτησε επί δεκαετίες, μέσα στην πλατφόρμα της νέας εποχής. Δεν τον ένοιαξε το γρήγορο μοντάζ, δεν τον ένοιαξαν οι απαιτήσεις του σύγχρονου θεατή ούτε καν η ακόρεστη δίψα για νέα πρόσωπα.
Το «Irishman» το έβλεπες ασθμαίνοντας και δίνοντας μάχη να μην χαζέψεις στο κινητό σου. Στο τέλος όμως σου θύμισε ότι ο ακόμα και ο μόχθος που απαιτεί ένα έργο τέχνης είναι μέρος της απόλαυσής του. Αδιανόητο για μία πλατφόρμα της νέας εποχής, ακριβώς επειδή είναι δύσκολο να ερμηνευτεί μέσα στον φορμαλισμό του μπίζνες πλαν ενός οικονομικού γίγαντα.
Όταν τελείωσε, οι μισοί (μεταξύ των οποίων και εγώ) μίλησαν για ένα αριστούργημα και οι άλλοι μισοί για μία πολύ βαρετή ταινία που δεν είχε κανένα απολύτως νόημα.
Ο Σκορσέζε είχε πια πάρει τον ρόλο του τελευταίου των ρομαντικών, του σκηνοθέτη που θα εκμεταλλευόταν την παρακαταθήκη του όχι για να ηθικολογήσει, σαν βετεράνος που τον χειροκροτάμε αλλά δεν ακούμε τι λέει, αλλά για να πάρει το ρίσκο που άλλοι νεότεροι συνάδελφοί του δεν μπορούν να πάρουν.
Τα αμέτρητα mb που ξοδεύτηκαν σε εκατομμύρια σχόλια σχετικά με το Irishman είναι μέρος της νίκης του. Ο ίδιος καταφέρνει μετά από αμέτρητες ταινίες να παραμένει relevant κρατώντας ταυτόχρονα αναλλοίωτες τις βασικές αρχές που πρεσβεύει.
Το ξέρει εξάλλου πολύ καλά αυτό το παιχνίδι. Το «Wolf Of Wall Street» βγήκε το 2013 και μία ολόκληρη δεκαετία μετά ανακυκλώνεται ως ψηφιακό περιεχόμενο σε εκατομμύρια memes σε σημεία που μόνο το «Lord of the Rings» και το «Star Wars» μπορούν να φτάσουν.
Νέο σκεπτικό, παλιά συνταγή
Μετά από όλα αυτά, ήρθε το 2023 να βγάλει την καινούργια του ταινία, το «The Killers of the Flower Moon». Πάλι με τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο ως πατριαρχική φιγούρα. Πάλι με τον Ντι Κάπριο να παίζει κάποιον πολύ νεότερο από ό,τι είναι ο ίδιος.
Πάλι μιλώντας για μία συμμορία στον Μεσοπόλεμο. Πάλι με αναφορές στον καθολικισμό. Πάλι 3,5 ώρες αργόσυρτου κινηματογράφου για μία ιστορία που με τα παρόντα δεδομένα, αυτά που κάνουν την πλοκή Θεό, μπορούσε να ειπωθεί σε 2 ώρες το πολύ.
Πήρε, λοιπόν, όλα τα βασικά στοιχεία του σκορσεζικού σινεμά και μίλησε με τους δικούς του όρους για τη γέννηση των ΗΠΑ στο πλαίσιο της λευκής ενοχής. Βρέθηκε έτσι μάλλον στην ουρά μίας κινηματογραφικής βιομηχανίας που καταπιάστηκε με το ζήτημα και έμοιαζε να έχει όλη την καλή θέληση αλλά, από ένα σημείο και μετά, δεν μπορούσε να βρει τους κώδικες για να μετουσιώσει τις καλές προθέσεις σε καλό σινεμά. Ο Σκορσέζε το έκανε.
Πήρε ουσιαστικά μία εν πολλοίς άγνωστη ιστορία της παλαιότερης εκδοχής λευκής ενοχής στις ΗΠΑ και με τις γνώριμες εικόνες που ο ίδιος μας έχει χτίσει, έπλασε την ιστορία μίας συμμορίας που λειτουργούσε κυριολεκτικά ως μία πανδημία που θέρισε μία ολόκληρη κοινότητα, αυτή της φυλής των Osage.
Αυτή τη φορά δεν είχαμε την πανανθρώπινη ροπή του ανθρώπου για το χρήμα και την εξουσία. Εδώ η ιστορία είχε φυλετικά και πολιτικά χαρακτηριστικά, τα θύματα και οι θύτες είχαν συγκεκριμένο χρώμα δέρματος, καταγωγή και δικές τους παραστάσεις. Η ρατσιστική κτηνωδία της Tulsa ήταν πάντα εκεί αλλά το μάτι μας θα επικεντρωνόταν αυτή τη φορά στο πώς συμπεριφέρθηκαν οι λευκοί στους γηγενείς Αμερικανούς.
Και αφού είπε όλη αυτή την ιστορία, στο τέλος της αφήγησης, με μία ιδιοφυή ιδέα, ο ίδιος αυτοακυρώθηκε και τελικά ακύρωσε όλη αυτή τη διαχείριση της λευκής ενοχής ως κάτι που δεν έχει καμία σημασία για τα θύματά της, που μένει πάντα στον ορίζοντα ενός χορηγούμενου show.
Στα 80 του προσέφερε μία από τις πιο φρέσκες κινηματογραφικές ματιές προσαρμοσμένη απόλυτα στο παρόν και στα ερωτήματα που αυτό θέτει. Στα 80 του, έπεισε για ακόμα μία φορά ότι ήταν απαραίτητος για το σινεμά. Ίσως, περισσότερο από ποτέ στην καριέρα του.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
