Ακούγοντας μουσική - ως έφηβος - σε κάτι 90αρες TDK κασέτες, φλέρταρε στα πάρτι αφήνοντας τη μάνα του στο σπίτι να βλέπει… ΕΡΤ. Αργότερα, κάπως την είδε και έκρυψε στην τσάντα ένα στουπί πριν βγει στους δρόμους παγανιά κι αρχίσει να σπάει μπατσικά. Λογικό μετά απ’ όλα αυτά, το κορίτσι του να τον εγκαταλείψει και αυτός, εκνευρισμένος γαρ, να την αρχίσει στα “Γου Του Χου Μου” και στα “Γου Του Σου Σου”!
Αν μη τι άλλο, ψύχραιμη αντίδραση από τον Σπύρο Γραμμένο που όμως, όσο μεγάλωνε, τόσο ωρίμαζε. Και ευαισθητοποιήθηκε. Και έπιασε την κιθάρα του για να τραγουδήσει στίχους που πονούν την κοινωνία μας. Που στάθηκε όρθιος ενώπιον των τραμπούκων, των βιαστών και των δολοφόνων για να φωνάξει “Καμία μόνη”. Που ξέρει πως “ο Παύλος ζει”.
(Φωτογραφία: Τζίνα Σκανδάμη, Βίντεο/Μοντάζ: Λάμπρος Στοιχειός, Παύλος Σφενδυλάκης)
Στην “Τελευταία Συναυλία” του (έτσι την ονόμασε, δεν είναι τυπογραφικό λάθος), χώρισε το live του σε δύο μέρη. Στο πρώτο όπου “λέμε και καμία μαλακία, γελάμε, κάνουμε και λίγο πλάκα… Όχι ότι είμαστε βλαμμένοι και δεν ξέρουμε τι μας συμβαίνει αλλά για να πάρουμε δύναμη και να αντέξουμε το δεύτερο μέρος, αυτό της πραγματικής ζωής”. Και το κοινό, από τους χορούς και το “Ω να σου” άρχισε να σκέφτεται αν πρέπει να καεί η πόλη.
Αυτός είναι ο Σπύρος Γραμμένος, ένας τραγουδοποιός που θα σε διασκεδάσει μα παράλληλα θα σου περάσει και το σωστό μήνυμα. Αν είσαι υγιής και πνευματικά σκεπτόμενος άνθρωπος. Που βέβαια, αν δεν είσαι, δεν υπάρχει και λόγος να τον ακούσεις. Άσε τους άλλους να κατακλύζουν τα live του. Άσε τους άλλους να πάμε, ανήμερα του Αγίου Βαλεντίνου στον Σταυρό του Νότου να τον θαυμάσουν. Μέχρι όμως την 14η Φεβρουαρίου, ο Σπύρος κάνει (κάποιες) πρόβες στο stage του Reader, όταν δεν πάει γυμναστήριο!
Τραγουδοποιός, ηθοποιός, συγγραφέας παιδικών παραστάσεων, ραδιοφωνικός παραγωγός, κομμωτής. Τι απ’ όλα είσαι; Ο κόσμος πώς θες να σε ξέρει;
Δεν μπορώ να αποφασίσω τι θα ήθελα πραγματικά να κάνω στη ζωή μου. Δεν σκέφτηκα τι δουλειά θα ήθελα να κάνω ή τι είδος μουσικής θέλω να παίξω. Ούτε καν τι θέλω να γράφω. Καταπιάνομαι με ό,τι μου αρέσει εκείνη τη χρονική στιγμή, το φτάνω μέχρι ένα σημείο και μετά το αφήνω ελεύθερο. Το πώς θα ήθελα να με ξέρει κάποιος, πραγματικά δεν με ενδιαφέρει. Με ενδιαφέρει όμως, αν αυτό που κάνω αγγίζει τους ανθρώπους. Λίγους ή πολλούς, δεν έχει σημασία. Φτάνει να βάζει ένα λιθαράκι στην ψυχούλα του καθενός.
Αποφασίζεις να κάνεις συναυλία. Η προπώληση έχει ξεκινήσει αρκετό καιρό πριν, ο κόσμος έχει δείξει έμπρακτα πως σε αγαπάει και γεμίζει τον χώρο για να περάσει καλά δύο και τρεις ώρες. Εσύ, από την μεριά σου, πώς την οραματίζεσαι; Ποια είναι τα συστατικά που θα την κάνουν «τέλεια»;
Εγώ είμαι ορθολογιστής στο 100%. Δεν μπορώ να πιστέψω σε τίποτε άλλο στη ζωή μου. Είναι όμως κανά δυο πραγματικά όσον αφορά την τέχνη, που δεν μπορώ να εξηγήσω ακριβώς πώς συμβαίνουνε, εκεί σπάω λίγο. Ένα απ’ αυτά είναι… Είναι μία στιγμή, σε κάποιες συναυλίες που, δεν ξέρω αν έχετε δει καπνό σε κλειστό μέρος. Καπνό τσιγάρου, παλιά που καπνίζαμε. Καπνό τσιγάρου σε κλειστό χώρο χωρίς κανένα ρεύμα, να είναι ο καπνός ακίνητος και να τον βλέπεις αποσβολωμένος. Κάποιες φορές συμβαίνει αυτό μέσα στον χώρο της συναυλίας που βλέπω αυτό το πράγμα. Όταν συμβαίνει αυτό, είναι η τέλεια συναυλία. Δεν μπορώ να το εξηγήσω αλλιώς.
Πριν κάνεις τον #Grammentinos, το live που θα κάνεις σις 14/2, είχεις δώσει στην Τεχνοπόλη την “Τελευταία Συναυλία”. Γιατί “Τελευταία”;
Έχετε πάθει κάτι με τα υπαρξιακά μου; Γιατί το ένα; Γιατί το άλλο; Η “Τελευταία Συναυλία” ήταν ένα αστείο που ξεκίνησε γιατί, είχε ακουστεί στον χώρο πως την ίδια μέρα που θα έπαιζα εγώ στην Τεχνόπολη, θα έπαιζαν οι Πυξ Λαξ κάπου αλλού. Οπότε, όταν το άκουσα εγώ, ήθελα να τρέξω και να προλάβω εγώ να κάνω την “Τελευταία Συναυλία”. Μετά άλλαξαν τρεις χώρους οι Πυξ Λαξ, έκαναν δύο συναυλίες στον Λυκαβηττό, υπερ-συναυλιάρες που πήραν τρομερά καλά και δεν της έκαναν "Τελευταία”.
Υπάρχει κάποιο τραγούδι απ’ όλα αυτά που έγραψες που είναι αποκλειστικά για συναυλίες; Δηλαδή που ξεσηκώνει τον κόσμο, τον κάνει να τραγουδάει και να λικνίζεται περισσότερο από κάποιο άλλο;
Δεν ξέρω. Υπάρχουν κάποια κομμάτια όπου ο κόσμος συμμετέχει περισσότερο όπως είναι το “Ω να σου” που έχει την ευκαιρία ο κόσμος να λέει σε μένα “ω να σου”.
Τι έμπνευση είχες και το έγραψες; Είναι Νο1 τραγούδι σε plays στο Spotify...
Το έγραψα σκεπτόμενος τη σύντροφό μου. Το λέω τώρα αυτό επειδή είστε κι εσείς που ασχολείστε με τις showbiz. Έχω πει πως αυτό το κομμάτι το έγραψα γιατί είχα χτυπήσει το δάχτυλο μου. Έφευγα για μια περιοδεία και 07:00 χτύπησα το δάχτυλο του ποδιού μου στο τραπεζάκι του σαλονιού. Αλλά όταν έγραφα το κομμάτι, το κορίτσι μου σκεφτόμουν.
Ας ξαναπάμε πάνω στο stage. Ξεκινούν τα όργανα, πιάνεις το μικρόφωνο κι ο κόσμος ξεσηκώνεται. Τραγουδάει μαζί σου και περνάει καλά γιατί όλοι τους γίνονται… κουκουλοφόροι! Αισθάνεσαι κουκουλοφόρος;
Νομίζω πως αυτό που μας δένει όλους όσους τραγουδάμε τον “Κουκουλοφόρο” είναι αυτό το “γαμώτο”. Λέει διάφορα πράγματα αυτό το κομμάτι όπως ότι, δεν τα έσπασα εγώ, ή ότι ψάχνουμε να βρούμε τελικά ποιος έχει την ευθύνη ή ακόμα και ποιος έχει το κουτί με τα maalox… Ακόμα και γι’ αυτόν που γυρνάει και λέει στην μάνα του και τον πατέρα του «καλά εσύ έβριζες τις τράπεζες μια ζωή»… Νομίζω πως κάπου μέσα σε αυτό το σύνολο, βρισκόμαστε όλοι μαζί και το τραγουδάμε. Και νομίζω πως όλοι μας, ακόμα κι αυτοί που το παίζουν δύσκολοι και δεν θέλουν να το παραδεχθούν, έχουμε κάπως έτσι, δηλαδή “Κουκουλοφόροι”. Επίσης, αυτό που μου αρέσει είναι πως, ότι και να είναι ο άλλος, ότι και να πιστεύει πολιτικά, το παιδί του θα πει πρώτα τους στίχους από το τραγούδι μου. Θα πει πρώτα «μαμά, μπαμπά».
Πως αισθάνεσαι που οι στίχοι του βρίσκονται στα πρακτικά της Βουλής;
Απ’ όσο γνωρίζω, είναι το δεύτερο τραγούδι, ο “Κουκουλοφόρος” που έχει γραφτεί στα πρακτικά της Βουλής. Το πρώτο είναι ένα κομμάτι του Λουκιανού Κελαηδόνη το οποίο είχε περάσει στα πρακτικά επί Ράλλη. Είμαι πάρα πολύ χαρούμενος γι’ αυτό. Και θα σας δώσω τώρα μια πληροφορία, χωρίς χρέωση και χωρίς λόγο, απλά για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι.
Ρωτάω τον εαυτό μου, ψάχνω κι εγώ να δω πού είναι ο Σπύρος
Παλιά, στα 90s, για να επικυρώσεις κάτι, ένα τραγούδι για παράδειγμα, έγραφες γράμμα και έπρεπε να το στείλεις συστημένο στον εαυτό σου και δεν έπρεπε να το ανοίξεις. Οπότε, αν συνέβαινε και στο έκλεβε κάποιος, πήγαινες εσύ στο δικαστήριο κρατώντας το γράμμα, άνοιγαν τον φάκελο κι όλα καλά μετά. Τώρα βέβαια, είναι ακόμα καλύτερα διότι αν πάει κάποιος να μου κλέψει τον “Κουκουλοφόρο”, θα πάω στα Πρακτικά της Βουλής θα το βρω και θα τους δείξω. Δεν ξέρω για το 2008 που το έγραψα αλλά το 2021 ή 22, πόσο ήταν, το κομμάτι αυτό ήταν δικό μου. Το είπαν και στη Βουλή.
Μιας και είμαστε σε mood «πέτρες, πολλή μπογιά με κράταγαν ασπίδες… δυστυχώς», πότε οι μπάτσοι πίστεψαν την αλήθεια;
Μιλάς για το τραγούδι “Η Αλίκη”. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, δεν ξέρω αν οι μπάτσοι πίστεψαν ποτέ την αλήθεια. Νομίζω όμως πως κάποια στιγμή, ανακάλυψαν το λάθος που είχανε κάνει; Δεν ξέρω πως συνέβη. Δεν ξέρω αν το πίστεψαν καν. Δεν ξέρω αν ασχολήθηκαν καν. Ήταν μία υπόθεση μ’ ένα 18χρονο παιδί που έκανε σχεδόν ένα μήνα φυλακή λόγω του χρώματος των παπουτσιών του. Από κει και πέρα, ποιος πίστεψε τι… Είναι βλακείες.
«Λίγο πριν βγούνε τα CD, τότε ακούγαμε κασέτες. Τότε η ζωή ήταν comedy». Πότε έπαψε να είναι comedy;
Παύει να είναι comedy.. Παύει; Δεν παύει ποτέ. Μία ζωή comedy είναι η ζωή μας. Απλά, αρχίζεις να βλέπεις τα πράγματα λίγο πιο σοβαρά όταν αναγκάζεσαι να ενηλικιωθείς. Να ενηλικιωθείς με την έννοια του να εργαστείς, να αναλάβεις τις ευθύνες σου το οποίο αυτό, για κάποιον μπορεί να συμβεί όταν είναι ακόμα παιδί, στην ηλικία των 12 χρονών. Μπορεί να συμβεί στα 15.
Όταν μπαίνεις σ’ αυτή τη διαδικασία, μπαίνεις σ’ αυτό το κομμάτι της εργασίας, αρχίζεις να βιώνεις την αδικία. Είναι εκεί που τα “παίρνεις” με τον πρώτο “συνάδελφό” σου στα 13 σου που δουλεύεις service και λες «θα φύγω από τη δουλειά» και σου λένε οι γονείς σου πως «δεν κάνει να φύγεις, έτσι είναι η κοινωνία. Πως θα μάθεις; Έτσι πρέπει να μάθεις. Πάντα θα υπάρχει κάποιος να σε βρίζει». Κι εκεί είναι που κάνεις τη χειρονομία δείχνοντας τα γεννητικά σου όργανα και λες ξεκάθαρα και δυνατά: Όχι! Εκεί είναι που σταματάει πια η ζωή να είναι comedy και αρχίζεις να σκέφτεσαι πώς θέλεις να ζήσεις.
Παραμονές της 12ης Σεπτεμβρίου, της συναυλίας σου στην Τεχνόπολη, βγαίνει στο αέρα ο “Γύρος”. Κομματάρα, ραπάρεις απίστευτα, έχει τρομερές ρίμες (μιας και μιλάμε για ραπ) ωστόσο, εγώ θέλω να σταθώ στο «λένε οι φίλοι μου πού είναι ο Σπύρος, πού έχει χαθεί τόσα χρόνια». Δεν είναι λίγο οξύμωρο γιατί, τον βλέπουμε τον Σπύρο, τον ακούμε, είναι ενεργός στα social, κάνει ραδιόφωνο (άσχετα αν είναι σε κακή ποιότητα)…. Γιατί το «που’ χει χαθεί τόσα χρόνια»;
Μου αρέσει πάρα πολύ η rap μουσική. Μπορεί στον “Γύρο” να με ακούς για πρώτη φορά να ραπάρω αλλά εγώ ένοιωθα πως και σε άλλα κομμάτια μου υπήρχε αυτό το στοιχείο. Εδώ είναι και η παραγωγή του Cenobite που έδωσε αυτή την ομορφιά σε αυτό το κομμάτι. Όσον αφορά τώρα το “πού είναι ο Σπύρος”, αυτό μάλλον είναι μία προσωπική ερώτηση. Ρωτάω τον εαυτό μου, ψάχνω κι εγώ να δω πού είναι ο Σπύρος.
Σχεδιάζεις τη συναυλία σου, ποια κομμάτια θα πεις και φτάνεις στο τέλος του πρώτου μέρους και σκέφτεσαι το δεύτερο. Άλλο ύφος τραγουδιών, επαναστατικά, αντιρατσιστικά, στίχοι που εναντιώνονται στην πολιτεία, το σύστημα και τους πολιτικούς. Όσο όμορφα και αν είναι αυτά τα τραγούδια, σε εκνευρίζει που έπρεπε να τα γράψεις γιατί συνέβη ένα τραγικό περιστατικό;
Με πειράζει πάρα πολύ που έχει υπάρξει λόγος για να γραφτούν αυτά τα τραγούδια. Αν και πιστεύω πως τα τραγούδια, δεν τα γράφουμε εμείς. Ο καλλιτέχνης που βγαίνει και λέει «αυτό το τραγούδι είναι δικό μου» είναι πολύ προβληματικός άνθρωπος. Δεν υπάρχει «δικό μου τραγούδι». Ζούμε στον καπιταλισμό, πληρωνόμαστε από αυτό αλλά δεν υπάρχει δικό μου τραγούδι και δικό σου τραγούδι.
Η τέχνη δεν ανήκει σε κάποιον. Μία ιστορία μίας γυναικοκτονίας, μία ιστορία αγάπης, υπάρχει γύρω μας. Αν τυχαίνει, αυτό να μπορέσεις εσύ και να το κάνεις ομοιοκαταληξία και να το φτιάξεις, δεν σημαίνει πως είσαι ο γαμάτος κι ο υπέροχος ούτε πως αυτό το πράγμα σου ανήκει. Είναι προβληματικοί αυτοί οι άνθρωποι που λένε «αυτό είναι δικό μου» ή «αυτό δεν θα το αγγίξει κανείς».
Θα σου δημιουργήσω μία εικόνα. Είσαι στο σπίτι σου, η μέρα σου δεν έχει κυλήσει ωραία, βάζεις ραδιόφωνο κι ακούς το “Ψυχή” ένα πολύ όμορφο τραγούδι, με τρομερή ενορχήστρωση. Κλείνεις τα μάτια, τι σκέφτεσαι;
Να σου πω κάτι, αν δεν είμαι ο Σπύρος Γραμμένος και γυρίσω στο σπίτι μετά από μία δύσκολη μέρα κι ανοίξω το ραδιόφωνο και παίζει ένα απ’ αυτά τα τραγούδια του Σπύρου Γραμμένου, θα το κλείσω. Θα αλλάξω σταθμό. Δεν θέλω εγώ να ακούω τέτοια τραγούδια όταν δεν είμαι καλά. Είναι μια συζήτηση που κάνουμε πολύ συχνά με φίλους που παίζουμε παρόμοιο είδος, όσον αφορά στιχουργικά κι έχουμε καταλήξει πως, αυτού του είδους τα τραγούδια δεν είναι για να τα βάλεις σε μία playlist και να τ΄ακους στον δρόμο για τις διακοπές σου.
Η μάνα μου έχει ένα παράπονο, πολύ μεγάλο. Μου λέει πως δεν γίνεται να έχει ένα εκατομμύριο προβολές το “Ω να σου” και να έχει 300.000 προβολές το “Τι με κοιτάς”. Μα το “Ω να σου” ο άλλος θα το βάλει και θα το ξανά βάλει γιατί θα τον κάνει να ξεχαστεί. Το “Τι με κοιτάς” θα τον κάνει να θυμηθεί. Είναι πόνος, θα πονέσει. Πόσες φορές μπορεί κάποιος να πονέσει; Υπάρχει πολύ σημαντικός λόγος να γράφονται αυτά τα τραγούδια. Από την άλλη, είναι και πως θέλει να νοιώσει ο καθένας. Μπορεί κάποιος να γυρνάει στο σπίτι του πολύ χάλια, πολύ πιεσμένος και να θέλει να στεναχωρηθεί ακόμα περισσότερο. Ας το κάνει. Θα χαρεί η μάνα μου. Θα πάρουμε ένα view παραπάνω.
Σπύρο, γιατί δεν έχει καεί ακόμα η πόλη;
Παιδιά, δεν ξέρω. Δεν είμαι ειδικός. Γιατί δεν έχει καεί η πόλη. Γιατί δεν καίγεται η πόλη. Γιατί συμβαίνει ακόμα, κάποιοι άνθρωποι να μην γυρνούν στο σπίτι τους. Δεν ξέρω γιατί το ανεχόμαστε. Ίσως να μην θέλει ο κόσμος να καεί η πόλη. Ίσως να βολεύεται… Του αρέσει να έχει από πάνω του νταβατζήδες, πλούσιους να τον κυβερνάνε… Εμφανίζεις έναν τύπο, έναν αστό και ξαφνικά όλη η κοινωνία τον προσκυνάει. Ή εμφανίζεις έναν τσαμπουκά ο οποίος τους πλακώνει όλους στα χαστούκια κι ο κόσμος τον προσκυνάει. Αυτό είναι η κοινωνία μας. Και δεν είναι ελληνικό φαινόμενο. Είναι παγκόσμιο.
Δεν το δέχομαι όταν μου λένε πως «έτσι είναι στην Ελλάδα». Παντού έτσι είναι. Η εξουσία έχει μάθει τον άνθρωπο να ζει με τον φόβο. Αυτό είναι το θέμα. Όταν ο άλλος σε τρομοκρατεί, εσύ θα τον ακούσεις και θα τον πιστέψεις. Είναι φοβερό, όταν μαθαίνεις πως ένας άνθρωπος είναι gay, το πρώτο πράγμα που σκέφτεσαι είναι το κρεβάτι του. Το πρώτο πράγμα που σκέφτεσαι είναι ο κώλος του. Είναι το πώς κάνει σεξ. Το ότι αυτός ο άνθρωπος αγαπάει, έχει καθημερινότητα, το ότι ερωτεύεται, τα προσπερνάμε. Δεν μας αξίζει τίποτα.
Αξίζει μόνο, στον καθένα από μας το τετραγωνικό που φτιάχνει, ακριβώς όπως το θέλει και να βάλει μέσα σε αυτό, τους δικού του ανθρώπους. Ο μοναδικός τρόπος για να αλλάξει αυτός ο τόπος, αυτός ο κόσμος και να γίνει πιο όμορφος, είναι να φτιαχτούν μικρές μικρές κοινότητες. Εγώ σ’ αυτό πιστεύω. Πιστεύω στην παρέα μου, στις παρέες μου, στους φίλους μου. Δεν μπορώ να πιστέψω σε κάτι άλλο. Όλα τα άλλα έχουν να κάνουν με τραμπούκους, με εφοπλιστές, με «μπραβιλίκια» κι άλλα τέτοια πολλά.
Πόση χρονική διάρκεια έχει η ντροπή μας; Τόση όση θέλουν τα δελτία ειδήσεων;
Προσωπικά, δεν θα ντραπώ για κανέναν. Δεν μπορώ να ντραπώ για τίποτα απ’ όλα αυτά που συμβαίνουν. Εγώ, προσωπικά. Να ντραπούν αυτοί που έχουν ευθύνες. Υπάρχει κόσμος που έχει ευθύνες για τις δολοφονίες, για τις πλημμύρες… Για όλα αυτά που συμβαίνουν. Εγώ δεν ντρέπομαι και δεν θα ντραπώ για χάρη τους. Είναι πρόβλημα τους, το ίδιο και η ντροπή τους. Δεν υπάρχει μισή και μισή. Σίγουρα, τα γεγονότα κρατάνε όσο θέλουν οι ειδήσεις αλλά γι’ αυτό είμαστε εμείς εδώ, για να θυμίζουμε και να μην ξεχνιούνται.
Τέλος, γιατί δεν ακούμε του λύκου την κραυγή;
Υπάρχουν οι κραυγές των λύκων. Υπάρχουν οι άνθρωποι που φωνάζουν. Υπάρχουν οι άνθρωποι που δεν ανήκουν πουθενά και που στηρίζουν τους συνανθρώπους τους… Υπάρχουν λύκοι αλλά δεν τους αφήνουν να ακουστούν. Δεν θέλουν να ακουστούν. Δεν θέλουν να ακουστούν ότι υπάρχει αλληλεγγύη γιατί ζούμε σ’ ένα σάπιο σύστημα. Αλλά σίγουρα υπάρχουν οι Λύκοι και σίγουρα, άμα ψαχτείς, θα ακούσεις τις κραυγές τους”.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
