Η Ελλάδα μπορεί να μην ακολουθεί την Τουρκία σε παραβατικότητα, τακτικές και τόνους που χρησιμοποιεί σε δημόσιες θέσεις αξιωματούχων, ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει και ότι μπαίνει στο ρόλο του «θύματος» σε μια συνεχιζόμενη προκλητικότητα των γειτόνων με θέμα την αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών. Αντιθέτως, η ελληνική κυβέρνηση έχει περάσει στην αντεπίθεση με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να ακολουθεί το δόγμα της «επικοινωνίας του προβλήματος» σε κάθε διπλωματικό επίπεδο.
Διαβάστε ακόμη: Πρώην Αμερικανίδα διπλωμάτης: «Το ΝΑΤΟ θα πρέπει να σκεφτεί το διαζύγιο με την Τουρκία»
Ο πρωθυπουργός στην τελευταία συνάντηση που είχε με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Τουρκία, ξεκαθάρισε ότι εφόσον συνεχιστεί η ρητορική περί ελληνικής «κυριαρχίας υπό όρους» στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και στα Δωδεκάνησα, καθώς και οι υπερπτήσεις, τότε θα είναι... αδύνατο να υπάρξουν θετικές εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά, όπως μια «θετική ατζέντα», συζητήσεις σε επίπεδο Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), πολιτικών διαβουλεύσεων των γενικών γραμματέων των υπουργείων Εξωτερικών και ιδιαίτερα μία σύγκληση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας που ποτέ δεν συμφωνήθηκε, αλλά υπήρξε ως σενάριο.
Οι Τούρκοι... αγνόησαν τον ελληνικό όρο
Οι Τούρκοι δεν έδωσαν σημασία στον ελληνικό όρο και συνεχίζουν να προκαλούν με αιχμή την υπόθεση της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών. Στο «παιχνίδι» έχουν επανέλθει δυναμικά και πρόσωπα με άμεση σχέση με την προώθηση του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας», όπως ο αποστρατευθείς υποναύαρχος Τζιχάτ Γιαϊτσί, ενώ τη στήριξη των τουρκικών θέσεων προωθούν, πολύ πιο… ελκυστικά, άνθρωποι όπως ο Μπουρχανεντίν Ντουράν (διατηρεί στήλη γνώμης στην εφημερίδα «Sabah»), στενός σύμβουλος του προέδρου Ερντογάν και γενικός συντονιστής της (προσκείμενης στο ΑΚΡ) δεξαμενής σκέψης SETA.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η επιθετική ρητορική εκ μέρους της Τουρκίας σε σχέση με την αποστρατιωτικοποίηση (και όχι μόνο) έχει προκαλέσει συναγερμό στο Μέγαρο Μαξίμου με αρμόδιους επιτελείς του Πενταγώνου να διαβεβαιώνουν ότι η ελληνική πλευρά είναι «έτοιμη διά παν ενδεχόμενο».
Αντεπίθεση από τις Βρυξέλλες μέχρι το ΝΑΤΟ
Ετσι, η ρητορική του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στα περί ελληνικής «κυριαρχίας υπό όρους» στα νησιά με υπερπτήσεις στο Ανατολικό Αιγαίο, έφερε τη διεθνοποίηση του ζητήματος των διεκδικήσεων και αποδόμηση των επιχειρημάτων της Αγκυρας μέσω συντονισμένων κινήσεων της Αθήνας. Η αρχή έγινε στις Βρυξέλλες με τον Ολαφ Σολτς, ο οποίος θα βρεθεί στην Ελλάδα την προσεχή Παρασκευή σε μια αναθέρμανση της ελληνογερμανικής σχέσης.
Ο Ελληνας πρωθυπουργός έκανε την αρχή στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής... εκθέτοντας τον Τούρκο πρόεδρο, όπως και το υπουργείο Εξωτερικών σε αντίστοιχες συναντήσεις με ξένους ηγέτες και αξιωματούχους. Ωστόσο, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα επαναφέρει το θέμα της τουρκικής προκλητικότητας στην τακτική Σύνοδο που θα πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες στις 23 και 24 Ιουνίου, επιδιώκοντας την καταδίκη των ενεργειών της Τουρκίας από το σύνολο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Και έπεται συνέχεια, αφού το τριήμερο 28-29 και 30 Ιουνίου ακολουθεί η Σύνοδος του ΝΑΤΟ, η οποία έχει χαρακτήρα «θρίλερ» με δεδομένη την απροθυμία της Τουρκίας να συναινέσει στη διεύρυνση της Συμμαχίας με την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας. Εκεί θα δώσει το «παρών» και ο Ερντογάν, όπως και ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, με τον πρωθυπουργό να υπογραμμίζει σε όλους τους τόνους ότι δεν γίνεται ένας σύμμαχος του ΝΑΤΟ να υπονομεύει την ενότητα της Συμμαχίας επιτιθέμενος σε έναν άλλον σύμμαχο, τόσο ρητορικά όσο και με προκλήσεις στο πεδίο!
Το Βερολίνο... χάλασε τους Τούρκους
Χαρακτηριστικό όσων έχουν προκαλέσει τον εκνευρισμό των Τούρκων, είναι πως η ελληνική κυβέρνηση κατάφερε μέσα σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα, να προβάλλει τις θέσεις της έναντι εκείνων της Τουρκίας και να πάρει με το μέρος της αρχικά τις ΗΠΑ και στη συνέχεια της Γερμανίας, με τον πρωθυπουργό να δείχνει στον Ολαφ Σολτς τον χάρτη της «Mavi Vatan» (σ.σ «Γαλάζια Πατρίδα»), ο οποίος άφησε στην άκρη τη πολιτική ίσων αποστάσεων που είχε επιχειρήσει λίγο νωρίτερα το γερμανικό υπουργείο εξωτερικών.
Σύμφωνα με πληροφορίες ο κ. Σολτς δεν θα εγκαταλείψει τη στρατηγική σχέση της χώρας του με την Τουρκία, αλλά πλέον διατυπώνει με σαφήνεια την καταδίκη των υπερπτήσεων και τις παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου, κάτι που έφερε άλλωστε και την... έκρηξη του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών που εξέδωσε ανακοίνωση κατά του Βερολίνου!
Ο σύνθετος ρόλος των Βαλκανίων
Το ραντεβού της Θεσσαλονίκης την προσεχή Παρασκευή, πάντως, είναι μείζον και για έναν ακόμη λόγο για το Μέγαρο Μαξίμου. Σε αυτό είναι προσκεκλημένη και η Τουρκία. Σημειώνεται ότι οι Τούρκοι ενημέρωσαν σήμερα ότι αντιπροσωπεία τους θα παραστεί στη Σύνοδο της ΝΑ Ευρώπης την Παρασκευή. Επικεφαλής της αποστολής θα είναι ο υφυπουργός Εξωτερικών Φαρούκ Καϊμακτσί. Πέρυσι, στην αντίστοιχη Σύνοδο που είχε γίνει στην Αττάλεια, τη χώρα μας είχε εκπροσωπήσει ο υφυπουργός Εξωτερικών, Κώστας Φραγκογιάννης, ενώ προ ημερών ο Τούρκος πρόεδρος προειδοποίησε βουλευτές και υπουργούς ότι «κόβονται» όλες οι διμερείς επαφές με τους Ελληνες.
Αντιθέτως, για το Μέγαρο Μαξίμου μεγαλύτερη σημασία έχει η έλευση σειράς ηγετών των Βαλκανίων και της ΝΑ Ευρώπης στη Θεσσαλονίκη, κάτι που αναβαθμίζει το διεθνές στάτους της συμπρωτεύουσας. Η έλευση του κ. Σολτς ανεβάζει το πρεστίζ της συνάντησης, ενώ ανοιχτό είναι να έρθει και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ. Μπορεί λοιπόν, η Τουρκία να διεκδικεί αναβαθμισμένο διεθνή ρόλο λόγω της στάσης της στον πόλεμο στην Ουκρανία, η ένταση, όμως, που επιλέγει με την Ελλάδα δείχνει να την απομονώνει από ένα σημαντικό ραντεβού για την ευρύτερη περιοχή.
Κινήσεις σε πρεσβείες και Μόνιμες Αντιπροσωπείες
Η Αθήνα πάντως δεν αρκείται μόνο στη διεθνοποίηση του ζητήματος των ευρύτερων τουρκικών διεκδικήσεων μέσω «πακέτου» 16 χαρτών που συνέταξε το υπουργείο Εξωτερικών με τη βοήθεια της Υδρογραφικής Υπηρεσίας του Πολεμικού Ναυτικού. Ο γενικός γραμματέας, πρέσβης Θεμιστοκλής Δεμίρης απέστειλε πρόσφατα σε πρεσβείες και Μόνιμες Αντιπροσωπείες της Ελλάδας στο εξωτερικό και δεύτερο έγγραφο, συνοδευόμενο από χάρτες, με τον τίτλο «Η τουρκική εκστρατεία για την αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου: Παραπληροφόρηση έναντι γεγονότων». Ο σκοπός του εγγράφου είναι να αποδομηθεί το τουρκικό επιχείρημα περί «κυριαρχίας υπό όρους» και δομείται σε δύο πυλώνες.
Η διαφορετικότητα των περιπτώσεων
Είναι σαφές ότι υπάρχουν τρεις διακριτές περιπτώσεις. Η πρώτη από αυτές αφορά τα νησιά Λήμνο και Σαμοθράκη, τα οποία με τη Σύμβαση της Λωζάνης του 1923 (διακριτό κείμενο από τη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης) «Περί του Καθεστώτος των Στενών» υπάγονταν σε ολική αποστρατιωτικοποίηση. Ωστόσο, αυτές οι προβλέψεις αντικαταστάθηκαν στην ολότητά τους από τη Σύμβαση του Μοντρέ του 1936 για τα Στενά, παρά την επιμονή της Αγκυρας να πείσει για το αντίθετο. Σημειώνεται δε ότι η Αγκυρα είχε ζητήσει τη συμπαράσταση της Αθήνας για την επαναστρατιωτικοποίηση των Στενών, ενώ ακόμα και της περίφημης ρητής δήλωσης του τότε υπουργού Εξωτερικών Ρουσδή Αράς (για Λήμνο και Σαμοθράκη) στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση (31/6/1936) είχε προηγηθεί ανταλλαγή τηλεγραφημάτων και προσυνεννόηση των δύο αρμόδιων υπουργείων.
Σε ό,τι αφορά τη δεύτερη κατηγορία που αφορά τα νησιά Λέσβο, Χίο, Σάμο, Ικαρία, το πρόσφατο έγγραφο του υπουργείου Εξωτερικών ξεκαθαρίζει ότι συγκεκριμένα άρθρα της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης (6, 12, 15, 16) είναι σαφή ως προς την πλήρη παραίτηση της Τουρκίας έναντι οποιουδήποτε δικαιώματος επί των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, ενώ στη συνθήκη δεν υπάρχει «καμία γενική πρόβλεψη περί αποστρατιωτικοποίησης». Και πράγματι, στο άρθρο 13, η Συνθήκη περιγράφει μια μερική αποστρατιωτικοποίηση, που δεν απαγορεύει π.χ. στην Ελλάδα την εκτέλεση στρατιωτικών έργων (η αναφορά είναι μόνο σε οχυρωματικά), δεν εμποδίζεται η κατασκευή βάσης του Στρατού Ξηράς ή της Πολεμικής Αεροπορίας και ρητή αναφορά υπάρχει μόνο σε ναυτική βάση, ενώ παρέχεται αναμφισβήτητα το δικαίωμα διατήρησης ορισμένων στρατιωτικών δυνάμεων στα νησιά χωρίς ρητή αναφορά στον αριθμό τους – προφανώς ώστε η Ελλάδα να μπορεί να διασφαλίζει την άμυνα των νησιών. Με δεδομένο ότι στις ακτές της Μικράς Ασίας η Τουρκία έχει αναπτύξει μια στρατιωτική δύναμη 22.000 ανδρών (με ισχυρή αποβατική δυνατότητα) και το 60% των επιθετικών αεροσκαφών της Πολεμικής Αεροπορίας (αλλά και UAVs) εντοπίζεται σε βάσεις κοντά στα παράλια (Μπαλίκεσιρ, Ντάλαμαν, Τσανάκαλε), οι σχετικές προβλέψεις έχουν σαφή λογική.
Οι τουρκικές έρευνες σε Δωδεκάνησα και Κρήτη
Ενα άλλο εξίσου προβληματικό σενάριο, θα ήταν η επίσημη προκήρυξη νέων οικοπέδων για έρευνες υδρογονανθράκων κοντά στα Δωδεκάνησα και στην Κρήτη. Υπενθυμίζεται ότι στις 30 Μαΐου 2020 η Αγκυρα δημοσίευσε στην επίσημη Εφημερίδα της Κυβερνήσεως τα αιτήματα της Τουρκικής Κρατικής Εταιρείας Πετρελαίου (ΤΡΑΟ) για άδειες σε περιοχές που βρίσκονται εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και εφάπτονται ουσιαστικά με τα ελληνικά χωρικά ύδατα των 6 ν.μ. νότια και νοτιοανατολικά της Ρόδου, νότια της Καρπάθου και της Κάσου, όσο και νοτιοανατολικά της Κρήτης, με τη χορήγηση των αδειών να εκκρεμεί.
Ειδικά για το ζήτημα των Δωδεκανήσων, περιοχή στην οποία η Αγκυρα έχει εδώ και χρόνια αναπτύξει τη «θεωρία των γκρίζων ζωνών», πέραν της επιμονής της τότε ΕΣΣΔ να αποστρατιωτικοποιηθούν (αφού πρώτα φερόταν να επιθυμούσε την παραχώρησή τους στην Τουρκία), οι σχετικές προβλέψεις της Συνθήκης των Παρισίων έχασαν τον λόγο ύπαρξής τους λίγα χρόνια αργότερα με την ίδρυση του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Επίσης, άλλες περιοχές που αναφέρονταν στην ίδια Συνθήκη (π.χ. τα ιταλικά νησιά Παντελαρία, Λαμπεντούζα, Λαμπιόνε και Λινόζα) επαναστρατιωτικοποιήθηκαν εδώ και δεκαετίες.
Πάντως, ήδη από τη δεκαετία του 1960 και λόγω του Κυπριακού, η Αγκυρα είχε αρχίσει να ανασύρει το «χαρτί της αποστρατιωτικοποίησης». Υπενθυμίζεται σχετικά ότι επί χούντας, και συγκεκριμένα στις διμερείς συνομιλίες Αθηνών (12-15 Μαρτίου 1968) και Αγκυρας (15-27 Απριλίου 1968), ο τούρκος αντιπρόσωπος μεταξύ άλλων διαμαρτυρήθηκε ότι η Ελλάδα παραβιάζει τη Σύμβαση της Λωζάνης υποστηρίζοντας ότι το καθεστώς της αποστρατιωτικοποίησης έχει καταργηθεί μόνο για τα Στενά με τη Συνθήκη του Μοντρέ του 1936 ενώ εξακολουθεί να ισχύει για τη Λήμνο και τη Σαμοθράκη. Το ίδιο περιεχόμενο σχετικά με το καθεστώς των νησιών είχαν και δύο μνημόνια που είχαν επιδοθεί στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών στις 10 Μαΐου 1969 και στις 20 Ιουνίου 1970.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
