Παραμονή Πρωτοχρονιάς η Κομισιόν απέστειλε προς τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) ένα προσχέδιο Κανονισμού με το οποίο κηρύσσει την πυρηνική ενέργεια και το φυσικό αέριο ως «πράσινες» μορφές ενέργειας. Για παράδειγμα, η κατασκευή νέων πυρηνικών σταθμών, νεών υποδομών και μονάδων φυσικού αερίου αναγνωρίζονται υπό ορισμένες συνθήκες και όρους ως βιώσιμες επενδύσεις, σύμφωνα με τη λεγόμενη ταξινομία. Η ταξινομία πρόκειται να καταστεί ένας από τους κεντρικούς πυλώνες της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής από την Ε.Ε. στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής «Πράσινης» Συμφωνίας και θα σηματοδοτεί - μέσα από κριτήρια - ποιες οικονομικές δραστηριότητες είναι φιλικές προς το κλίμα και το περιβάλλον και ποιες όχι. Αυτός ο κατάλογος κριτηρίων είναι ιδιαίτερα σημαντικός, διότι καθορίζει την πορεία μεγάλων χρηματοοικονομικών ροών. Πολίτες και επενδυτές θα λαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με βιώσιμα και φιλικά προς το περιβάλλον χρηματοπιστωτικά προϊόντα και έργα προκειμένου να τοποθετήσουν κεφάλαια και έτσι κατ’ επέκταση η ταξινομία θα καθοδηγήσει την κατεύθυνση πολλών δισεκατομμυρίων.
Ήδη έχει ανοίξει μια ευρύτατη πανευρωπαϊκή συζήτηση τόσο για το timing του συγκεκριμένου προσχεδίου (εν μέσω ενεργειακής κρίσης και ακρίβειας), όσο και για την σκοπιμότητα και το που θα οδηγήσουν αυτές οι αλλαγές. Τα κράτη μέλη της Ε.Ε. έχουν πλέον προθεσμία μέχρι τις 12 Ιανουαρίου για να αποστείλουν τον σχολιασμό τους επί του προσχεδίου του Κανονισμού. Η εφαρμογή του μπορεί να αποτραπεί μόνο εάν η λεγόμενη ενισχυμένη ειδική πλειοψηφία των κρατών μελών ή η πλειοψηφία του Ευρωκοινοβουλίου αντιταχθεί σε αυτήν. Δηλαδή, αν συνασπισθούν και αντιταχθούν τουλάχιστον 20 κράτη μέλη που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 65% του συνολικού πληθυσμού της Ε.Ε. ή τουλάχιστον 353 βουλευτές του Ευρωκοινοβουλίου. Κάτι τέτοιο στις παρούσες συνθήκες δείχνει απίθανο να συμβεί, δεδομένου ότι εκτός από τη Γερμανία, μόνο λίγες και μικρές χώρες όπως η Αυστρία, το Λουξεμβούργο, η Δανία και η Πορτογαλία είναι σαφώς κατά της συμπερίληψης της πυρηνικής ενέργειας. Για το δε φυσικό αέριο είναι λιγότερες έως χλιαρές οι αντιδράσεις καθώς θεωρείται ως καύσιμο «γέφυρα» μέχρι το 2030. Οι δε υποδομές του φυσικού αερίου, οι οποίες θα χρηματοδοτηθούν τώρα, θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και από το καύσιμο της επόμενης εποχής, το υδρογόνο.
Όσο προχωρά όμως η διαδικασία υιοθέτησης του νέου Κανονισμού, τα ερωτήματα θα πληθαίνουν και θα γίνονται πολυδιάστατα και όχι μόνο ενεργειακά αλλά και οικονομικά, γεωστρατηγικά κ.α. Ποια η επίσημη τοποθέτηση της Ελλάδας, όπου έχουμε μείνει πίσω σε υποδομές φυσικού αερίου και μεγαλώνουμε διαρκώς την ενεργειακή μας εξάρτηση από αυτό; Συμφωνούμε σε όλα με τον προσχέδιο ή θα προβάλλουμε ενστάσεις για την πυρηνική ενέργεια, δυσαρεστώντας την σύμμαχο Γαλλία; Η πυρηνική ενέργεια είναι στο τραπέζι για την Ελλάδα; Και αν δεν είναι και αν δεν αντιδράσουμε τώρα, μήπως αύριο μεθαύριο θα είναι αργά για να διαμαρτυρόμαστε που η Τουρκία απέναντί μας θα έχει αποκτήσει 4 νέους πυρηνικούς σταθμούς; Ο Αν. Καθηγητής του ΕΜΠ Χάρης Δούκας σε πρόσφατο άρθρο του έθεσε επίσης το ερώτημα «Μπορεί κανείς να φανταστεί ποιο θα είναι το αποτέλεσμα αν τελικά οι νέες επενδύσεις για πυρηνικά και φυσικό αέριο θεωρούνται «πράσινες» και εξαιρούνται από τους δημοσιονομικούς δείκτες των χωρών;»
Η απάντηση είναι απλή και σαφής: Θα χαθεί μια ακόμα ευκαιρία για την πιο έντονη προώθηση των ΑΠΕ. Δισεκατομμύρια που θα μπορούσαν να κατευθυνθούν σε πραγματικά βιώσιμες και «πράσινες» πηγές ενέργειες θα πάνε σε business as usual. Το δε «παράθυρο» για εξαίρεση από τους δημοσιονομικούς δείκτες, από κίνητρο για επιτάχυνση «πράσινων» επενδύσεων προς ανακοπή της κλιματικής αλλαγής μπορεί να καταστεί χειρόφρενο, αν η αναλογία των ποσών που θα διατεθούν σε νέες επενδύσεις για πυρηνικά και φυσικό αέριο είναι εις βάρος των ΑΠΕ.
Η Julia Verlinden, αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας των Πρασίνων στην Γερμανία, δήλωσε στην Tagesspiegel ότι «Κάθε ευρώ που επενδύεται σε αιολικές, ηλιακές και άλλες βιώσιμες πηγές ενέργειας επενδύεται καλύτερα από ό,τι στην πυρηνική ενέργεια, και γι' αυτό έχουμε αποκλείσει την πυρηνική ενέργεια ως πηγή ενέργειας στη Συμφωνία Συνασπισμού» (σ.σ. μεταξύ των γερμανικών κομμάτων συγκυβέρνησης SPD, Πράσινοι και FDP). Στην Ελλάδα, ενόψει κλιματικού νόμου, δεν έχουμε ξεκαθαρίσει ακόμα τι ορίζουμε ως πράσινη ενεργειακή μετάβαση και με τι ενεργειακό μείγμα θα φθάσουμε στην κλιματικά ουδέτερη οικονομία το 2050. Ενόψει μάλιστα των πρώτων χρηματοδοτήσεων από το Ταμείο Ανάκαμψης και της συζήτησης που θα ανοίξει το 2022 για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες, έχουμε πολλαπλό όφελος ως χώρα να συμμετάσχουμε ενεργητικά στην διαμόρφωση του νέου τοπίου, προωθώντας πόρους σε έργα και ουσιαστικές «πράσινες» πολιτικές καταπολέμησης της ενεργειακής φτώχειας, εξοικονόμησης ενέργειας, επέκτασης δικτύων και διασυνδέσεων, υποδομών αποθήκευσης από ΑΠΕ ακόμα και ενεργειακής αυτονομίας νοικοκυριών και επιχειρήσεων, που με ρήτρα απαλλαγής δεν θα λογίζονται ως επιβάρυνση του δημοσιονομικού ελλείματος. Θα ήταν χρήσιμο λοιπόν να ξεκινήσει και στην Ελλάδα η επεξεργασία και τεκμηρίωση μιας τέτοιας θέσης για την διαπραγμάτευση, η οποία θα ακολουθήσει και θα κορυφωθεί το 2022, τόσο για τον Κανονισμό της ταξινομίας, όσο και για τις αλλαγές των δημοσιονομικών κανόνων της Ε.Ε. Αυτή θα ήταν μια πρόταση, η οποία εφόσον πέρναγε, έστω και περιορισμένη, θα άλλαζε - υπό προϋποθέσεις - τις προοπτικές της χώρας και της οικονομίας της προς μια πραγματικά «πράσινη» και βιώσιμη ανάπτυξη.
* Ο Βασίλειος Π. Μπόκος είναι δικηγόρος και Μ.Α. Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
