Την βεβαιότητά του πως το νέο κεφαλαιοποιητικό σύστημα επικουρικής ασφάλισης θα δίνει καλύτερες συντάξεις στους μελλοντικούς συνταξιούχους εκφράζει ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Πάνος Τσακλόγλου, σε συνέντευξή του στο reader.gr. O κ. Τσακλόγλου υποστηρίζει πως η εμπειρία χωρών όπως η Δανία, η Ολλανδία η Σουηδία, ο Καναδάς και η Αυστραλία που έχουν κεφαλαιοποιητικά συστήματα ασφάλισης δείχνει πως στη μεγάλη πλειονότητά τους αυτά τα συστήματα επιτυγχάνουν ιδιαίτερα ικανοποιητικές αποδόσεις. Σε ό,τι αφορά τις κατηγορίες της αντιπολίτευσης για «ιδιωτικοποίηση» του ασφαλιστικού συστήματος, ο κ. Τσακλόγλου απαντά πως το κράτος εγγυάται στους νέους ασφαλισμένους πως θα πάρουν πίσω τουλάχιστον τις εισφορές που κατέβαλλαν, ό,τι και αν συμβεί με τις αποδόσεις των επενδύσεων, συμπληρώνοντας πως ο ίδιος δεν γνωρίζει «κανένα ιδιωτικό ασφαλιστικό προϊόν που να λειτουργεί με αυτό τον τρόπο».
1/ Ποια είναι η βασική αλλαγή που προτείνετε στην επικουρική ασφάλιση και ποιους ακριβώς αφορά;
Ο βασικός στόχος της μεταρρύθμισης της επικουρικής ασφάλισης είναι ο περιορισμός του κινδύνου που προκύπτει στο ασφαλιστικό μας από τη δημογραφική γήρανση. Σε όλες τις αναπτυγμένες δυτικές χώρες όλο και λιγότερο εργαζόμενοι καλούνται να πληρώσουν τις συντάξεις όλο και περισσότερων συνταξιούχων. Για να μπορέσουμε να αναχαιτίσουμε τις συνέπειες αυτής της συνθήκης οφείλουμε να δράσουμε εγκαίρως, όπως άλλωστε έχουν ήδη κάνει εδώ και πολλά χρόνια άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Πως θα το πετύχουμε αυτό; Με το σχεδιασμό μιας κεφαλαιοποιητικής επικουρικής ασφάλισης για τη νέα γενιά. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας θα χρηματοδοτούν με τις εισφορές τους τις δικές τους επικουρικές συντάξεις και όχι των σημερινών συνταξιούχων. Στο νέο αυτό σύστημα θα υπαχθούν υποχρεωτικά όλοι οι νέοι ασφαλισμένοι από 01/01/2022 που έχουν υποχρέωση επικουρικής ασφάλισης (μισθωτοί ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, δικηγόροι και μηχανικοί) και προαιρετικά όλοι οι ασφαλισμένοι κάτω των 35 ετών, ανεξαρτήτως υποχρέωσης επικουρικής ασφάλισης. Οι εισφορές των νέων εργαζόμενων, θα τοποθετούνται σε ατομικούς λογαριασμούς και θα επενδύονται από ένα νέο δημόσιο Ταμείο που θα δημιουργηθεί για αυτόν ακριβώς το σκοπό. Η επικουρική σύνταξη του κάθε ασφαλισμένου θα προκύπτει από τις εισφορές που έχει καταβάλει και τις αποδόσεις των επενδύσεών του.
2/ Πείτε έναν λόγο σε έναν εργαζόμενο που είναι σήμερα 30 χρονών για να επιλέξει το νέο κεφαλαιοποιητικό σύστημα, αντί του σημερινού.
Σε πολλές χώρες κεφαλαιοποιητικά συνταξιοδοτικά συστήματα λειτουργούν εδώ και δεκαετίες. Η εμπειρία αυτών των χωρών δείχνει ότι στη μεγάλη πλειονότητά τους αυτά τα συστήματα επιτυγχάνουν ιδιαίτερα ικανοποιητικές αποδόσεις. Αυτό μας κάνει να πιστεύουμε ότι η σχεδιαζόμενη μεταρρύθμιση δίνει τη δυνατότητα στους σημερινούς ασφαλισμένους να επιτύχουν υψηλότερες συντάξεις από αυτές που θα ελάμβαναν με βάση το τωρινό σύστημα, ενώ την ίδια στιγμή οι υφιστάμενες συντάξεις παραμένουν ανέγγιχτες. Η γενιά των τωρινών συνταξιούχων δεν έχει κανένα λόγο να ανησυχεί για τις συντάξεις της, ωστόσο στα πλαίσια μιας προνοητικής μεταρρύθμισης οφείλουμε να έχουμε στραμμένο το βλέμμα προς το μέλλον. Άρα θα πρέπει να φροντίσουμε και για τις συντάξεις της νέας γενιάς. Όχι απλά όμως να πάρουν οι τωρινοί εργαζόμενοι σύνταξη, αλλά να πάρουν καλύτερη σύνταξη. Με το νέο σύστημα απαγκιστρώνουμε τις επικουρικές συντάξεις από το δημογραφικό και το δημοσιονομικό κίνδυνο. Συνεπώς, το νέο κεφαλαιοποιητικό σύστημα προσφέρει ξεκάθαρα κίνητρα για να ενταχθούν οι νέοι εργαζόμενοι σε αυτό. Η νέα γενιά μπορεί και πρέπει να αγκαλιάσει το νέο σύστημα και να αρπάξει την ευκαιρία που δίνεται για να διαμορφωθούν όχι απλά καλύτερες συντάξεις στο μέλλον, αλλά και μια καλύτερη οικονομική συνθήκη για τη χώρα με περισσότερες επενδύσεις, περισσότερες και καλύτερες δουλειές.
3/ Γιατί βάζετε όριο στους εργαζομένους που είναι σήμερα 35 χρονών; Δεν θα μπορούσα εγώ που είμαι λίγο πριν τη μέση του εργασιακού μου βίου να ενταχθώ στο νέο σύστημα;
Ο λόγος που μας οδηγεί να βάλουμε ηλικιακό όριο για την προαιρετική υπαγωγή στο νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης σχετίζεται με το γεγονός ότι οι επενδύσεις μακροπρόθεσμου ορίζοντα εξασφαλίζουν υψηλότερες αποδόσεις και συνεπώς υψηλότερες συντάξεις, απορροφώντας τις όποιες βραχυπρόθεσμες αρνητικές διακυμάνσεις των αγορών. Με πιο απλά λόγια ένας τριανταπεντάρης έχει χρονικό ορίζοντα 30 ετών μπροστά του προκειμένου να κτίσει σωρευμένο κεφάλαιο με θετικές αποδόσεις, σε αντίθεση με έναν πενηνταπεντάρη, που αν τύχει και μπει στο σύστημα σε αρνητική οικονομική συγκυρία έχει μόλις δέκα χρόνια έως τη συνταξιοδότησή του προκειμένου να επανακάμψει. Με δεδομένο, μάλιστα, πως το κράτος εγγυάται μη αρνητικές αποδόσεις, η θέσπιση ηλικιακού ορίου προστατεύει και το ίδιο το δημόσιο από τυχόν βραχυπρόθεσμες αρνητικές αποδόσεις τις οποίες θα πρέπει να καλύψει. Σε κάθε περίπτωση, το ηλικιακό όριο των 35 ετών που έχουμε θέσει θα μπορούσε να τροποποιηθεί λελογισμένα προς τα επάνω, εάν δούμε από τα σχόλια της διαβούλευσης ότι υπάρχει ενδιαφέρον.
4/ Και πώς προστατεύεται η επικουρική ασφάλιση από τα σκαμπανεβάσματα των διεθνών αγορών αλλά και μια αρνητική συγκυρία στα οικονομικά μεγέθη αντίστοιχη με αυτή του 2008;
Η μεταρρύθμιση που εισάγουμε στο ασφαλιστικό σύστημα είναι προϊόν μακράς και σε βάθος μελέτης της εμπειρίας άλλων χωρών που εισήγαγαν κεφαλαιοποιητικά στοιχεία στο ασφαλιστικό τους σύστημα. Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι οι μακροχρόνιες αποδόσεις των κεφαλαιοποιητικών συστημάτων είναι όχι απλά θετικές, αλλά υψηλότερες και από αυτές των διανεμητικών συστημάτων – ιδιαίτερα αυτών γερασμένων κοινωνιών - προσφέροντας ουσιαστικά υψηλότερες συντάξεις. Επιπλέον, υπάρχει και η αντίστοιχη εμπειρία της Ελλάδας την οποία λίγοι γνωρίζουν. Συγκεκριμένα, η ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών και η ΕΔΕΚΤ ΑΕΠΕΥ, οι οποίες διαχειρίζονται κεφάλια των ασφαλιστικών ταμείων, έχουν πετύχει ιδιαίτερα ικανοποιητικές αποδόσεις τα τελευταία 20 χρόνια, παρά τις διακυμάνσεις του ελληνικού χρηματιστηρίου, την οικονομική κρίση και το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων. Άρα, η εμπειρία – τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδας – μας δείχνει ότι η επαγγελματική διαχείριση μπορεί να είναι ιδιαίτερα πετυχημένη. Σε κάθε περίπτωση, όμως, ακόμα και στην περίπτωση που οι αποδόσεις των επενδύσεων ενός ασφαλισμένου δεν είναι θετικές κατά τη στιγμή της συνταξιοδότησής του, το κράτος εγγυάται την παροχή σύνταξης που θα αντιστοιχεί στο ποσό των εισφορών που κατέβαλλε ο ασφαλισμένος σε πραγματικούς όρους. Αυτό είναι μια μεγάλη καινοτομία του νέου συστήματος. Κατ’ ουσία, με αυτό τον τρόπο, η μεταρρύθμιση αποσυνδέει την επικουρική σύνταξη όχι μόνο από τον δημογραφικό κίνδυνο, αλλά και από τον κίνδυνο των ακραίων αρνητικών διακυμάνσεων των αγορών.
5/ Ποιες χώρες έχουν εφαρμόσει μέχρι στιγμής με επιτυχία αυτό το σύστημα; Υπάρχουν κάποια διδάγματα από την εμπειρία τους;
Όλες σχεδόν οι χώρες του ΟΟΣΑ έχουν κεφαλαιοποιητικά συστήματα ασφάλισης. Μεταξύ των πιο αναπτυγμένων είναι της Δανίας, της Ολλανδίας, της Σουηδίας, του Καναδά και της Αυστραλίας. Η εμπειρία δείχνει ότι οι αρχές καλής διακυβέρνησης, το αυστηρό πλαίσιο εποπτείας και η στελέχωση του διαχειριστή του συστήματος με προσωπικό υψηλών επαγγελματικών προσόντων μέσα από ανοικτές διαδικασίες αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την επιτυχία του εγχειρήματος. Τα ανωτέρω έχουν ενσωματωθεί στο νομοσχέδιο που φέραμε στη διαβούλευση. Τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου προεπιλέγονται από ανεξάρτητο Συμβούλιο Επιλογής, κατόπιν ανοικτής δημόσιας πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος, ενώ ο Διευθύνων Σύμβουλος από το Διοικητικό Συμβούλιο, επίσης κατόπιν ανοικτής δημόσιας πρόσκλησης, βάσει επαγγελματικών δεξιοτήτων και γνώσεων. Ταυτόχρονα, προβλέπεται και αυστηρό πλαίσιο εποπτείας. Διδάγματα όμως δεν αντλήσαμε μόνο από τις χώρες που πέτυχαν, αλλά και από τις χώρες που αντιμετώπισαν προβλήματα όπως της Λατινικής Αμερικής και της Ανατολικής Ευρώπης. Σε αυτές τις περιπτώσεις, κατά περίπτωση ή σωρευτικά, είτε έγινε κεφαλαιοποιητικό το σύνολο της κοινωνικής ασφάλισης και όχι μόνο μέρος της οδηγώντας σε μεγάλη έκθεση στον κίνδυνο των αγορών, είτε δόθηκε στον ασφαλισμένο ελεύθερη επιλογή μεταξύ ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιριών χωρίς ισχυρή εποπτεία, με αποτέλεσμα να αυξηθεί ο ανταγωνισμός μεταξύ τους και να δοθούν προϊόντα υψηλού ρίσκου με υψηλά διαχειριστικά κόστη σε ασφαλισμένους που δεν διέθεταν τις κατάλληλες γνώσεις. Εμείς κάνουμε ακριβώς το αντίθετο. Ιδρύουμε νέο Δημόσιο Ταμείο το οποίο θα έχει την αποκλειστική και πλήρη ευθύνη των επενδύσεων.
6/ Η αντιπολίτευση μιλά για «ιδιωτικοποίηση της δημόσιας ασφάλισης». Τι τους απαντάτε;
Κύριε Μαγγηριάδη, η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι κατηγορηματικά αρνητική. Όπως έχω εξηγήσει πολλές φορές, η διαχείριση και η επένδυση των εισφορών θα γίνεται από ένα δημόσιο Ταμείο, που θα δημιουργηθεί για αυτόν ακριβώς το σκοπό. Επιπλέον, σας υπενθυμίζω ότι το νομοσχέδιο προβλέπει διπλή κρατική εγγύηση. Από τη μια το κράτος εγγυάται ότι δεν θα θιγούν οι υφιστάμενες συντάξεις και από την άλλη εγγυάται στους νέους ασφαλισμένους ότι θα πάρουν πίσω τουλάχιστον τις εισφορές που κατέβαλλαν, ό,τι και αν συμβεί με τις αποδόσεις των επενδύσεων. Δεν γνωρίζω κανένα ιδιωτικό ασφαλιστικό προϊόν που να λειτουργεί με αυτό τον τρόπο. Κεφαλαιοποίηση δεν σημαίνει ιδιωτικοποίηση. Ας σταματήσουμε επιτέλους να κάνουμε πολιτική με συνθήματα και ας ασχοληθούμε με τα σοβαρά ζητήματα, όπως είναι το ασφαλιστικό με τον τρόπο που τους αρμόζει - δηλαδή, με σοβαρότητα και υπευθυνότητα.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
