Σε αυτή λοιπόν την τελική παρτίδα, η Ευρώπη είναι πλέον έτοιμη να κάνει ένα τολμηρό «άνοιγμα» ελπίδας, με προοπτική να επιτύχει καλύτερη ανάπτυξη στο μέσο της οικονομικής σκακιέρας… μια τολμηρή κίνηση χωρίς προηγούμενο στα ευρωπαϊκά χρονικά, αξίας 750 δις εκατ. ευρώ. Το γκαμπί της Ευρώπης λοιπόν, το σχέδιο για την ανοικοδόμηση της Ένωσης #NextGenerationEU, με προμετωπίδα το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αποτελεί την πρώτη κίνηση της Ευρώπης στην τελική σκακιστική παρτίδα με τον ιό και την πανδημία και στοχεύει, όχι σε μία μοναχική επικράτηση, αλλά στην ολική επαναφορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο οικονομικό, επενδυτικό, περιβαλλοντικό και ψηφιακό προσκήνιο της επόμενης μέρας.
Δυσάρεστες οι αναμνήσεις της απαρχής της κρίσης η οποία, σε μερικούς μόνο μήνες, κατάφερε να ρίξει βαριά τη σκιά της στις κοινωνίες και τις οικονομίες του πλανήτη και να βάλει την Ευρώπη σε μία πρωτοφανή δοκιμασία. Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας μετετράπη ταχύτατα στην πιο δραματική οικονομική κρίση στην ιστορία της ΕΕ, πέραν των ανυπολόγιστων συνεπειών στην κοινωνική συνοχή, πολιτική αντοχή και ψυχολογική ισορροπία μας. Το κόστος ωστόσο, το οποίο διστάζω και να εκτιμήσω ακόμα σε μέγεθος και έκταση, θα ήταν πολλαπλάσιο του υφισταμένου εάν η ΕΕ δεν είχε αναλάβει, από τις πρώτες κιόλας εβδομάδες της πανδημίας, ισχυρές πρωτοβουλίες για την ελαχιστοποίηση του.
Με την άμεση κινητοποίηση διαθεσίμων κεφαλαίων από όλα τα χρηματοδοτικά μέσα που διαθέτει, καθώς και την ευελιξία ως προς την εφαρμογή των δημοσιονομικών κανόνων και των κρατικών ενισχύσεων, η ΕΕ πολλαπλασίασε τη θετική επίδραση της ανεπανάληπτης νομισματικής επέκτασης από την ΕΚΤ και κατάφερε να περιορίσει την οικονομική ζημιά στα κράτη μέλη και την ευρωπαϊκή οικονομία.
Ζημιά όμως έγινε - μικρότερη απ’ όσο εκτιμούσαμε αλλά… ζημιά και μάλιστα, μεγάλη.
Ήταν λοιπόν σαφές πως για να αντιμετωπίσουμε τις πρωτοφανείς οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της πανδημίας χρειαζόμασταν νέες, πρωτότυπες, ισχυρές και άμεσες κινήσεις. Πρωτοβουλίες καινοτόμες για τα ευρωπαϊκά πράγματα, αποφάσεις γενναίες και γρήγορες, βήματα μεγάλα και εντυπωσιακά… μέτρα που θα μπορούσαν να κάνουν τη διαφορά και να δώσουν το πλεονέκτημα στη σκακιέρα.
Έτσι, μετά από πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι ηγέτες των 27 μελών της Ένωσης συμφώνησαν το περασμένο καλοκαίρι στη δημιουργία ενός οικονομικού πακέτου-μαμούθ ύψους 750 δις ευρώ, το οποίο αποτελεί πλέον το σιλό εκτόξευσης χρηματοδοτικών μέσων, απαραίτητων για την επένδυση στην ανοικοδόμηση και την επανεκκίνηση της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Η εκρηκτική γόμωση των μέσων αυτών, αφορά στα κεφάλαια του λεγομένου Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ο οποίος, ως μέρος του συνολικού σχεδίου, και με δύναμη πυρός 672,5 δις ευρώ, θα παρέχει επιδοτήσεις αλλά και δάνεια στα κράτη μέλη, προκειμένου να χρηματοδοτήσει, μοχλεύσει και τελικά υποστηρίξει τις απαραίτητες επενδύσεις, ακόμη και μέσα από την πυροδότηση ιδιωτικών διαθεσίμων κεφαλαίων, σε πράσινους, μεταρρυθμιστικούς, καινοτόμους και ψηφιακούς τομείς της οικονομίας.
Η δημιουργία του Next Generation EU και του Μηχανισμού Ανάκαμψης είναι μια τολμηρή κίνηση για την τελευταία παρτίδα και τελικά μία θεσμική παρακαταθήκη για το μέλλον της ΕΕ καθώς δημιουργεί ισχυρό πολιτικό και θεσμικό προηγούμενο για το σχεδιασμό και την υλοποίηση της οικονομικής διακυβέρνησης στην Ένωση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με εξουσιοδότηση των κρατών μελών και για λογαριασμό τους, θα προβεί σε μία ιστορική έξοδο της στις αγορές ως μοναδικός και ενιαίος φορέας εξ ονόματος 27 κρατών μελών, προκειμένου να δανειστεί τα απαραίτητα κεφάλαια. Μία ιστορική κίνηση σε μια ιστορική συγκυρία, που όμοια της θα μπορούσε μόνο να ονειρευτεί κανείς, πριν από μερικά χρόνια ωστόσο, σήμερα, οι συνθήκες την απαίτησαν και οι Συνθήκες προσαρμόστηκαν.
Τα κεφάλαια αυτά θα καταστούν διαθέσιμα προς αξιοποίηση από τα κράτη μέλη, στη βάση υιοθέτησης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τους λοιπούς Ευρωπαϊκούς θεσμούς, ενός συνεκτικού, λειτουργικού, αποτελεσματικού και υλοποιήσιμου επενδυτικού και μεταρρυθμιστικού προγράμματος… του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης ενός εκάστου.
Στο Σχέδιο τους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αναλύουν λεπτομερώς πώς θα διαχειριστούν και πώς θα αξιοποιήσουν τα κεφάλαια που τους αναλογούν, με γνώμονα την οικονομική τους αποτελεσματικότητα, τις κοινωνικές επιπτώσεις, τη συζυγία τους με τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις όπως αυτές προτείνονται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και βέβαια, τη συμφωνία τους με τους μακροπρόθεσμους στόχους του Ταμείου και εν γένει της ΕΕ, και πιο συγκεκριμένα:
- τη μετάβαση στην πράσινη οικονομία
- τον ψηφιακό μετασχηματισμό
- την έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη και απασχόληση
- την κοινωνική και εδαφική συνοχή
- την υγεία
- πολιτικές για την επόμενη γενιά, τα παιδιά και τους νέους, όπως η εκπαίδευση και οι δεξιότητες
Έως το τέλος Απριλίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένει την υποβολή των προτεινομένων από τα κράτη μέλη, εθνικών σχεδίων ανάκαμψης, στα οποία θα περιγράφουν ως ανωτέρω, την επενδυτική και μεταρρυθμιστική τους πρόταση για την περίοδο 2021 έως το 2026. Ο παράγοντας χρόνος είναι κρίσιμος και τα κεφάλαια αμέσως απαραίτητα. Ως εκ τούτου, η ταχεία έγκριση των εθνικών προτάσεων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία βέβαια εξαρτάται από την ποιότητα και το περιεχόμενο αυτής καθαυτής της εθνικής πρότασης, θα οδηγήσει σε ταχεία αποδέσμευση των σχετικών κονδυλίων. Για τα σχέδια που θα εγκριθούν το 2021, τα κράτη μέλη θα μπορούν να λάβουν προχρηματοδότηση, άμεσα, έως 13% του συνόλου των αναλογούντων κεφαλαίων. Τα εναπομείναντα κεφάλαια θα αποδεσμεύονται σε τακτά διαστήματα, ανάλογα με την πρόοδο υλοποίησης του εθνικού σχεδίου.
Η Ελλάδα, στην οποία αναλογούν άνω των 30 δις ευρώ από το Next Generation EU, σαν έτοιμη από καιρό, έχει ήδη έτοιμο το εθνικό της Σχέδιο Ανάκαμψης το οποίο μάλιστα φέρει και την επίσημη «βούλα» του Υπουργικού Συμβουλίου. Κι ενώ δε φαίνεται να μας κάνει ιδιαίτερη εντύπωση η παραπάνω διαπίστωση, θα πρέπει να σημειώσω, αν όχι να υπογραμμίσω, ότι δεν είναι πολλά τα κράτη μέλη που βρίσκονται στην τελική ευθεία για την υποβολή του Εθνικού τους Σχεδίου Ανάκαμψης στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Και όχι μόνον αυτό!
Το ελληνικό σχέδιο στη σημερινή του μορφή, είναι αποτέλεσμα μίας κοπιώδους και μαραθώνιας, πλην όμως εξαιρετικά ταχείας, οργανωμένης δουλειάς πολλών μηνών στην οποία οι ελληνικές υπηρεσίες αφιέρωσαν πόρους, ενέργεια και φαντασία για να ολοκληρώσουν. Ενώ σε πολλά κράτη μέλη παρατηρούνται καθυστερήσεις στη σύνταξη των εθνικών τους σχεδίων, η χώρα μας κινήθηκε ταχύτατα και συντεταγμένα και έτσι, όπως δείχνουν τα πράγματα, η Ελλάδα θα είναι μια από τις πρώτες χώρες που θα υποβάλει το Σχέδιό της, πολύ νωρίτερα από την καταληκτική ημερομηνία, προκειμένου, αφού εγκριθεί, να αρχίσει να «εισπράττει» προκαταβολές μέσα στο καλοκαίρι. Το μεγάλο άνοιγμα της Ελλάδας στη νέα εποχή της Ευρώπης, είναι προ των πυλών αφού το σχέδιο αναμένεται να κατατεθεί στα μέσα του τρέχοντος μηνός.
Πώς κατάφερε η Ελλάδα να οδηγεί την «κούρσα» των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και να αποτελεί μία από τις πρώτες κινήσεις στην Ευρωπαϊκή σκακιέρα; Το κλειδί και ο καταλύτης για αυτή την ταχύτητα ήταν η αγαστή, συνεχής και εποικοδομητική συνεργασία με τις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – ένα από τα θετικά «κατάλοιπα» της μεταρρυθμιστικής κουλτούρας της περασμένης δεκαετίας και των προγραμμάτων οικονομικής στήριξης, όταν τα ελληνικά υπουργεία και οι υπηρεσίες αναγκάστηκαν να κάνουν ταχύρρυθμα μαθήματα στον τρόπο λειτουργίας, σκέψης αλλά και μεθόδων των κοινοτικών θεσμών. Δεν ήταν μόνο οι υπηρεσίες της Κομισιόν που κατάλαβαν πώς σκέφτονται και πώς λειτουργούν οι Έλληνες συνάδελφοι τους.
Ήταν και οι Έλληνες πολιτικοί και υπηρεσιακοί παράγοντες που έμαθαν πώς σκεφτόμαστε και πώς λειτουργούμε εμείς οι «γραφειοκράτες» των Βρυξελλών. Και τελικά, κάναμε την απόσταση αντίληψης και μεθόδων εργασίας, από Βρυξέλλες-Αθήνα…Παγκράτι–Κολιάτσου! Τα αποτελέσματα αυτής της τριβής ήταν εμφανή στις δεκάδες συσκέψεις που έγιναν για την προετοιμασία και σύνταξη του εθνικού σχεδίου.. ενός εξαιρετικά καλομελετημένου σχεδίου το οποίο έχουμε κάθε λόγο να αναμένουμε ότι θα εγκριθεί σύντομα. Και αφού εγκριθεί, τρεις λέξεις αποτελούν τον κωδικό ενεργοποίησης των πόρων για την υλοποίηση του… δουλειά, δουλειά, δουλειά.
*Ο Γιώργος Μοσχόβης είναι Επικεφαλής (ε.χ.) της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
