Σοβιετική Ένωση: Οι μεγάλες διαφορές ανάμεσα σε Τρότσκι και Στάλιν

Όταν ο Βλαντιμίρ Λένιν αρρώστησε βαριά, στα πρώτα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης, άρχισε ένα άτυπο μπρα ντε φερ στους κόλπους του κομμουνιστικού κόμματος, ανάμεσα σε Ιωσήφ Στάλιν και Λέων Τρότσκι για την ανάληψη της εξουσίας.

Τελικά ο Στάλιν ήταν ο νικητής της μάχης και χρίστηκε διάδοχος του Λένιν, ενώ ο Τρότσκι εκδιώχθηκε από τη χώρα και στη συνέχεια δολοφονήθηκε στο Μεξικό.

Η σύγκρουση ανάμεσα στις δύο ιστορικές φιγούρες ήταν σε μεγάλο βαθμό μια μονομαχία για την εξουσία.

Παράλληλα, ωστόσο, ήταν μια βαθιά πολιτική σύγκρουση, καθώς οι δύο άνδρες είχαν διαφορετικές απόψεις για μια σειρά από σημαντικά ζητήματα, που έμελλε να διαμορφώσουν το μέλλον, όχι μόνο της χώρας, αλλά και ολόκληρου του πλανήτη.

Ποιες ήταν όμως οι βασικές τους διαφορές;

Γραφειοκρατία

Κεντρικό μέλημα του Τρότσκι από τις πρώτες μέρες της Σοβιετικής Ένωσης ήταν να αλλάξει το μοντέλο της γραφειοκρατίας στην αχανή χώρα, υπό τη νέα κομμουνιστική κυβέρνηση.

Οι επαναστάτες ήλπιζαν ότι θα έμπαινε τέλος στη γραφειοκρατία του παρελθόντος και ο Τρότσκι δεν ξεπέρασε ποτέ το γεγονός ότι δεν τα κατάφερε. Ο Στάλιν, από την άλλη, ήταν «μάστερ» της γραφειοκρατίας. Όχι μόνο την αποδέχθηκε, αλλά σύμφωνα με ιστορικές μαρτυρίες, τη χειραγωγούσε με επιδέξιο τρόπο.

Σύμφωνα με αναλυτές, άλλωστε, η σχέση του Στάλιν με τη γραφειοκρατία ήταν ένας από τους βασικούς παράγοντες που οδήγησαν τελικά στη νίκη του επί του Τρότσκι.

Οικονομική πολιτική

Ο ριζοσπαστικός κρατικός σοσιαλισμός που θεσπίστηκε στην αρχή της Επανάστασης απαιτούσε τον κυβερνητικό έλεγχο όλης της βιομηχανίας και ανάγκασε τους αγρότες να παραδώσουν την παραγωγή τους στην κυβέρνηση για αναδιανομή.

Αυτή η πολιτική δεν ήταν δημοφιλής μεταξύ των αγροτών και των εργατών, και μετά την οικονομική κατάρρευση της Ρωσίας, ο Λένιν εφάρμοσε τη Νέα Οικονομική Πολιτική.

Οι σοβιετικές αρχές ανακάλεσαν εν μέρει την πλήρη κρατικοποίηση της βιομηχανίας και εισήγαγαν μια μικτή οικονομία που επέτρεπε σε ιδιώτες να κατέχουν μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, ενώ το κράτος συνέχισε να ελέγχει τις μεγάλες βιομηχανίες, τις τράπεζες και τις εξαγωγές.

Επιπλέον, καταργήθηκε η αναγκαστική επίταξη σιτηρών και εισήχθη φόρος στους αγρότες, καταβλητέος με τη μορφή ακατέργαστου γεωργικού προϊόντος.

Ο Στάλιν υποστήριξε αυτή την πολιτική και θεώρησε ότι ήταν απαραίτητη για να ενισχυθεί η Σοβιετική Ένωση και να προστατευθεί η Επανάσταση.

Ο Τρότσκι, αν και ήταν στενός φίλος του Λένιν, ήταν μέρος της μειοψηφίας που αντιτάχθηκε σε αυτή την οικονομική πολιτική, καθώς ένιωθε ότι ήταν ένα βήμα πίσω από τους σοσιαλιστικούς στόχους της επανάστασης.

Άλλωστε, ο Τρότσκι υποστήριξε ότι αντ' αυτού χρειαζόταν ταχεία εκβιομηχάνιση υπό την ηγεσία του κράτους.

Παγκόσμια Επανάσταση

Οι κομμουνιστές επαναστάτες της Ρωσίας ήταν μέρος ενός παγκόσμιου μαρξιστικού κινήματος, που συμμάχησε με τα κομμουνιστικά κόμματα σε πολλές χώρες με στόχο να καθιερώσουν τον παγκόσμιο σοσιαλισμό.

Μια από τις πιο σοβαρές διαφωνίες μεταξύ Στάλιν και Τρότσκι ήταν για αυτό το θέμα. Ο Στάλιν υποστήριξε τον «σοσιαλισμό σε μια χώρα» και προσπάθησε να ενισχύσει τη Σοβιετική Ένωση έτσι ώστε ο κομμουνισμός να επιβιώσει εκεί ακόμα κι αν «πέθαινε» σε άλλες χώρες.

Ο Τρότσκι πίστευε ότι έπρεπε να παραμείνει ο στόχος για παγκόσμια επανάσταση και ότι από τη στιγμή που οι πλούσιες χώρες του κόσμου είχαν επίσης στραφεί στον κομμουνισμό, θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της οικονομίας της Σοβιετικής Ένωσης χωρίς την καπιταλιστική οπισθοδρόμηση.

Δημοκρατία

Αφού εκδιώχθηκε από τη Ρωσία, ο Τρότσκι έγινε σφοδρός πολέμιος της Σοβιετικής Ένωσης του Στάλιν.

Οι κομμουνιστές σε άλλες χώρες έχουν υποστηρίξει συχνά ότι αν ο Τρότσκι είχε έρθει στην εξουσία αντί για τον Στάλιν, ο κρατικός κομμουνισμός θα είχε περισσότερες πιθανότητες να αναπτυχθεί με λιγότερο γραφειοκρατικό και δικτατορικό τρόπο.

Ο ίδιος ο Τρότσκι υποστήριξε αυτή την ιδέα, και καυτηρίασε όχι μόνο τις στρατηγικές γκάφες του Στάλιν, αλλά και τον τρόπο που είχε εδραιώσει την εξουσία και κατήργησε κάθε δημοκρατία μέσα στο Κομμουνιστικό Κόμμα.

Πάντως, ο ίδιος ο Τρότσκι είχε υποστηρίξει ότι για την ενότητα του κόμματος χρειαζόταν η καταστολή των διαφωνούντων, κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Ρωσία.