Ο Γκάρι Γκίλμορ είναι μια φιγούρα μυθικών διαστάσεων για την αμερικάνικη ποπ κουλτούρα. Υπήρξε δολοφόνος, διαρρήκτης, παρανοϊκός, όπως ο ίδιος αποκάλεσε τον εαυτό του, το τελευταίο του βράδυ πριν εκτελεστεί, σε τηλεφωνική συνομιλία που είχε με την αδελφή του.
Ο Γκίλμορ είναι ο μοναδικός άνθρωπος στην ιστορία του αμερικάνικου σωφρονιστικού συστήματος, και στην ιστορία της θανατικής ποινής γενικότερα, που απαίτησε να του αποδοθεί η θανατική ποινή, ως λύτρωση για τα εγκλήματα του.
Λίγο πριν πεθάνει, μια φράση που βγήκε από τα χείλη του, εξελίχθηκε στο πιο δημοφιλές σλόγκαν στην ιστορία της εταιρείας Nike.
Ο αλκοολικός πατέρας και το εξώγαμο του Χουντίνι
Ο Γκάρι γεννήθηκε το 1940, από τους Φρανκ και Μπέσι Κόφμαν, ως το τρίτο παιδί μιας εξαμελούς οικογένειας, στο Σακραμέντο. Ο πατέρας του ήταν αλκοολικός και επιβίωνε κάνοντας κυρίως απατεωνιές. Όταν ο Γκάρι πήρε το όνομα του, του δόθηκε το ψεύτικο επώνυμο «Γκίλμορ», για να αποφύγουν μπλεξίματα με το νόμο.
Χρόνια αργότερα, η Μπέσι έμαθε πως ο Φρανκ ήταν το εξώγαμο παιδί του ταχυδακτυλουργού Χάρι Χουντίνι(!), αν και αυτή η πληροφορία ελέγχεται για τη γνησιότητα της. Ο Φρανκ ήταν επιθετικός προς τα παιδιά του και συχνά χειροδικούσε.
Το 1952, η οικογένεια Γκίλμορ εγκαταστάθηκε στο Πόρτλαντ. Τα χρόνια που ακολούθησαν, ο Γκάρι, μην αντέχοντας την ενδοοικογενειακή βία, επιβίωνε βασιζόμενος στον εαυτό του, κάνοντας μικροκλοπές. Παρά το γεγονός ότι είχε υψηλό IQ (133), διέκοψε το σχολείο στο γυμνάσιο, φεύγοντας μαζί με φίλους για το Τέξας. Λίγους μήνες αργότερα, επέστρεψε ξανά στο Πόρτλαντ.
«Αντικοινωνική συμπεριφορά»
Ήταν 14-15 ετών, όταν έκλεψε τρεις φορές, τρία διαφορετικά αυτοκίνητα, ως μέλος συμμορίας. Πρώτα δέχτηκε αυστηρή επίπληξη, αλλά στη συνέχεια, διατάχθηκε η εισαγωγή του σε αναμορφωτήριο. Στα 21 του ήταν και πάλι ελεύθερος. Εκείνη τη χρονιά, ο πατέρας του, επίσης προφυλακισμένος, με την κατηγορία της οδήγησης χωρίς δίπλωμα, πέθανε από καρκίνο στους πνεύμονες. Ο Γκάρι το έμαθε από τους φύλακες.
Από τη θλίψη του, αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει, κόβοντας τις φλέβες του. Έγινε εριστικός σε ακραίο βαθμό, ξεκινώντας πια, τις ένοπλες ληστείες. Το 1964 συνελήφθη και καταδικάστηκε σε κάθειρξη 15 ετών, με την κατηγορία της κατ' επανάληψη εγκληματικής δραστηριότητας. Στις φυλακές του Σάλεμ, ο ψυχίατρος που τον επισκέφθηκε, διέγνωσε την περίπτωση του ως «διαταραχή αντικοινωνικής συμπεριφοράς με επεισόδια ψυχωτικών εκρήξεων».
Το 1972 αποφυλακίστηκε υπό όρους. Γράφτηκε σε σχολή Καλών Τεχνών και διέμενε σε κέντρο επανένταξης. Έναν μήνα αργότερα, έκανε ξανά ένοπλη ληστεία.
Έφτασε το 1976, όταν ο Γκίλμορ αποφυλακίστηκε κατόπιν απονομής χάριτος, και ταξίδεψε στο Πρόβο της Γιούτα, για να ζήσει με την ξαδέλφη του, Μπρέντα Νικόλ. Ο Γκίλμορ δούλεψε για λίγο στο τσαγκαράδικο του θείου του, Βερν Ντ' Αμίκο και στη συνέχεια για την εταιρεία σωληνώσεων του Σπένσερ ΜακΓκραθ.
Ήταν πια 36 ετών. Τότε προσπάθησε να έρθει κοντά σε ανθρώπους, να κάνει παρέες, ενώ ερωτεύτηκε κι ένα κορίτσι (δεν είχε κάνει ερωτικές σχέσεις ως τότε), τη 19χρονη Νικόλ Μπέικερ. Η σχέση τους ήταν πλατωνική στην αρχή, έπειτα όμως έγινε απότομα ερωτική και στη συνέχεια βίαιη, λόγω των απειλών από την οικογένεια της Μπέικερ προς τον Γκίλμορ, και τις βίαιες αντιδράσεις του.
Στο πέρασμα των μηνών, ο Γκίλμορ ξεκίνησε πάλι να πίνει, να κάνει ναρκωτικά και να κλέβει.
Η οργή
Το βράδυ της 19ης Ιουλίου 1976, ο Γκίλμορ λήστεψε και δολοφόνησε τον Μαξ Γιένσεν, υπάλληλο βενζινάδικου στο Όρεμ της Γιούτα. Το επόμενο βράδυ, λήστεψε και δολοφόνησε τον Μπένι Μπούσνελ, διευθυντή ενός μοτέλ στο Πρόβο. Παρόλο που και οι δύο άνδρες υποτάχθηκαν στις απαιτήσεις του, τους δολοφόνησε, πυροβολώντας τους στο κεφάλι. Και οι δύο αφήσαν πίσω τους χήρες με βρέφη. Κάπου εκεί, ο Γκίλμορ πρόδωσε το ειδεχθές έγκλημα του.
Καθώς πετούσε το πιστόλι που χρησιμοποίησε στις δύο δολοφονίες, πυροβόλησε τον εαυτό του στο δεξί χέρι, αφήνοντας πίσω ίχνη αίματος. Η αστυνομία της πολιτείας της Γιούτα συνέλαβε τον Γκίλμορ, καθώς προσπαθούσε να εγκαταλείψει το Πρόβο.
Η δίκη
Η δίκη του Γκίλμορ για τη δολοφονία ξεκίνησε στο δικαστήριο του Πρόβο στις 5 Οκτωβρίου 1976 και κράτησε δύο ημέρες. Ο Πίτερ Αρόγιο, ένας πελάτης του μοτέλ, κατέθεσε ότι είδε τον Γκίλμορ στο μοτέλ εκείνο το βράδυ. Αφού πήρε τα χρήματα, ο Γκίλμορ ζήτησε από τον Μπουσνέλ να πέσει στο πάτωμα και στη συνέχεια τον πυροβόλησε.
Ο Γκάρι Γουίλς, ειδικών περί βαλλιστικών εξετάσεων του FBI, απέδειξε πως η σφαίρα που είχε σκοτώσει τον Μπουσνέλ ταίριαζε σε πιστόλι που είχε βρεθεί σε κοντινή περιοχή, ενώ και τα αποτυπώματα από το αίμα του Γκίλμορ κρίθηκαν ενοχοποιητικά για τον ίδιο. Οι δύο δικηγόροι του Γκίλμορ, οι Μάικλ Έσπλιν και Κρέγκ Σνάιντερ, δεν προσπάθησαν να ανακρίνουν μάρτυρες κατηγορίας και αποσύρθηκαν χωρίς να καλέσουν κανέναν μάρτυρα για την υπεράσπιση.
Ο Γκίλμορ διαμαρτυρήθηκε για τη συμπεριφορά των -ορισμένων από το κράτος- δικηγόρων του και ζήτησε να επικαλεστεί ψυχασθένεια, ως αιτία για τα εγκλήματα του. Οι δικηγόροι του παρουσίασαν τα ευρήματα τεσσάρων ξεχωριστών ψυχιάτρων, οι οποίοι είχαν δηλώσει ότι ο Γκίλμορ γνώριζε τι έκανε, καθώς διέπραττε εγκλήματα. Δεν πληρούσε τα νομικά κριτήρια για να επικαλεστεί κακή ψυχική υγεία.
Ο Γκίλμορ τότε απέσυρε το αίτημά του. Σταμάτησε να αγωνίζεται για την αθωότητα του και ζήτησε κάτι απλό: να τελειώσουν όλα με μια μια σφαίρα. Να πεθάνει. Παρά το γεγονός ότι η πολιτεία της Γιούτα είχε επιβάλει μορατόριουμ στις εκτελέσεις, από το 1967, του επέβαλε τη θανατική ποινή.
Στις 17 Ιανουαρίου 1977, ο Γκίλμορ εκτελέστηκε από πέντε φύλακες της φυλακής Ντρέιπερ στη Γιούτα. Προηγουμένως, ο ίδιος είχε προκαλέσει αίσθηση με την ξεκάθαρη θέληση του να τεθεί ενώπιον του σώματος εκτελέσεων, ενώ η πολιτεία ανέβαλε τέσσερις φορές την επιβολή της ποινής του.
Ο Γκίλμορ εκείνη την εποχή είχε αποπειραθεί να αυτοκτονήσει δύο φορές με το σεντόνι του κρεβατιού του. Αξίζει να τονίσουμε πως αν και το πρωτόκολλο της εποχής έλεγε πως εκ των πέντε φυλάκων, ο ένας πάντα πυροβολούσε άσφαιρα, στο σώμα του Γκίλμορ βρέθηκαν τελικά, πέντε σφαίρες.
Λίγο πριν την εκτέλεση του, ο Γκίλμορ φώναξε "let's do it".
H έμπνευση για τη Nike
Xρόνια αργότερα, ο συνιδρυτής της διαφημιστικής εταιρείας Wieden&Kennedy, Νταν Βίντεν, αποκάλυψε πως αυτή η ατάκα έγινε η έμπνευση για το πασίγνωστο σλόγκαν «Just Do It».
Χαρακτηριστικά, είπε: «Το θυμάμαι όταν διάβασα γι' αυτό και μου είχε φανεί φοβερό. Δηλαδή, σε μια τόσο κρίσιμη κατάσταση, πώς ένας άνθρωπος βγάζει τόσο θάρρος; Δεν μου άρεσε το «let's» και το άλλαξα, δεν ήθελα να του δώσω το credit».
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
