«Ως προς το επίπεδο γνώσεων, οι Εσθονοί μαθητές συνεχίζουν να βρίσκονται στην κορυφή της Ευρώπης και ανάμεσα στους καλύτερους του πλανήτη», δήλωνε υπερήφανα η Kristina Kallas, Υπουργός Παιδείας και Έρευνας της χώρας με αφορμή μία ακόμα διάκριση για το εσθονικό εκπαιδευτικό σύστημα.
Αφορμή για αυτή τη δήλωση ήταν η πρώτη θέση που πήρε η Εσθονία στον διαγωνισμό PISA 2022 όσον αφορά την Ευρώπη. Ήταν μάλιστα ανάμεσα στις πρώτες θέσεις σε όλον τον πλανήτη.
Πρόκειται για εξετάσεις στις οποίες μαθητές των τάξεων της ΣΤ’ Δημοτικού και της Γ’ Γυμνασίου διαγωνίζονται στα μαθήματα της Νεοελληνικής Γλώσσας και των Μαθηματικών. Σε αυτόν τον διαγωνισμό, λοιπόν, οι μαθητές της Εσθονίας αρίστευσαν για ακόμα μία φορά.
Δεν χρειαζόταν βέβαια ο PISA 2022 για το πιστοποιήσουμε. Το εσθονικό μοντέλο είναι ανάμεσα στα πρότυπα, όχι μόνο για την Ευρώπη. Κυρίως γιατί εφαρμόζει πολλές από τις παιδαγωγικές αρχές που στην Ελλάδα μοιάζουν παντελώς ανεφάρμοστες.
Τι κάνει το εσθονικό μοντέλο τόσο πετυχημένο
Το σύστημα της Εσθονίας θεωρείται παιδοκεντρικό ως προς τη διαδικασία της μάθησης. Στο επίκεντρο δηλαδή δεν βρίσκεται ο δάσκαλος αλλά οι μαθητές. Και μάλιστα όχι μόνοι οι «καλοί», σύμφωνα με προκαθορισμένα και ιδιαίτερα παρωχημένα κριτήρια. Οι τάξεις της Εσθονίας προσπαθούν να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή όλων μαθητών, οποίες δεξιότητες και αν έχουν. Αυτό από μόνο του είναι σημαντικό.
Σε δεύτερο επίπεδο, το εσθονικό κράτος εμπιστεύεται ιδιαίτερα το εκπαιδευτικό του προσωπικό. Το πρόγραμμα σπουδών είναι μερικώς κανονιστικό. Πράγμα που θα πει ότι οι εκπαιδευτικοί δεν έχουν να ακολουθήσουν μία συγκεκριμένη και πολύ αυστηρή ύλη που «πρέπει» να διδαχθεί. Το ίδιο το Υπουργείο Παιδείας δεν είναι παρεμβατικό αλλά μάλλον παίζει έναν ρυθμιστικό και συμβουλευτικό (όχι εποπτικό) ρόλο.
Υπάρχουν βέβαια και πολλά στοιχεία στη δομή της ίδιας της εσθονικής κοινωνίας που διευκολύνουν την κατάσταση. Οι μητέρες στην Εσθονίας έχουν το δικαίωμα να πάρουν άδεια μητρότητας που διαρκεί ως και 3 χρόνια. Εξ αυτών, το πρώτο 18μηνο παίρνουν τον πλήρη μισθό τους. Έτσι, έχουν τον πρώτο και κύριο λόγο στην ανατροφή του παιδιού τους στα πρώτα χρόνια διαμόρφωσης του εαυτού του και λίγο πριν πάει στο σχολείο.
Από την άλλη, και αυτό είναι πολύ σημαντικό, με τον τρόπο που έχει στηθεί η κοινωνία της μικρή αυτής χώρας, η εκπαίδευση είναι βασικότατο όπλο για την κοινωνική ανέλιξη. Τα πτυχία έχουν ιδιαίτερη σημασία και οι καλές σπουδές αναγνωρίζονται στον εργασιακό τομέα. Οι μαθητές, λοιπόν, δεν θεωρούν πως οι προσπάθειές τους δεν θα αποδειχθούν μάταιες.
Ταυτόχρονα, το εσθονικό κράτος έχει επενδύσει αρκετά χρήματα στη δημόσια εκπαίδευση, ακόμα και αν τον τελευταίο καιρό υπάρχει μία τάση για ιδιωτικοποίηση μέρους της εκπαιδευτική διαδικασίας. Σε κάθε περίπτωση, είναι από τα πρώτα που ενέταξαν τις νέες τεχνολογίες στην εκπαιδευτική διαδικασία αλλά και στο πέρασμα στην ψηφιακή εποχή.
Η άλλη πλευρά του νομίσματος
Όπως κάθε τόσο πολύπλοκο σύστημα στον κόσμο, έτσι και το εκπαιδευτικό σύστημα της Εσθονίας έχει τα προβλήματά του. Για παράδειγμα, οι καθηγητές μπορεί να είναι πολύ ικανοποιημένοι με τις αποδόσεις τον μαθητών τους αλλά σίγουρα όχι από τη μισθολογική τους κλίμακα η οποία είναι μία από τις χαμηλότερες της Ευρώπης (συνεχίζει να είναι πάνω από τον ελληνικό μέσο όρο).
Από την άλλη, τα ρωσόφωνα σχολεία (ένα σημαντικό ποσοστό της Εσθονίας έχει ως μητρική τα ρωσικά) δεν είναι του ίδιου επιπέδου με τα σχολεία που έχουν ως βάση την εσθονική γλώσσα). Ταυτόχρονα, το πλεονέκτημα της αυτονομίας του εκπαιδευτικού έχει πολλά καλά αλλά μπορεί ανά περιπτώσεις να δημιουργήσει προβλήματα.
Όλο αυτό βέβαια δεν αρκεί για να κρύψει την πολύ καλή δουλειά που έχει γίνει από το εσθονικό κράτος στον τομέα της εκπαίδευσης. Ένα καλό παράδειγμα του πώς μία χώρα με χαμηλό προϋπολογισμό μπορεί να πετύχει πράγμα που μοιάζουν στην Ελλάδα με αιώνες φωτός μακριά.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
