Η «ιντιφάντα» είναι αραβική λέξη που κυριολεκτικά σημαίνει «τίναγμα» ή «ταρακούνημα». Με την πάροδο των χρόνων, ωστόσο, η χρήση της λέξης άλλαξε και πλέον ευρέως έχει καθιερωθεί ως «εξέγερση» ή/και «αντίσταση». O όρος ιντιφάντα έχει χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει ιστορικά γεγονότα όπως την αριστερή εξέγερση εναντίον της βρετανικής αποικιοκρατίας στο Μπαχρέιν το Μάρτη του 1965 (March Intifada), την εξέγερση κατά της ισπανικής αποικιοκρατίας στη Σαχάρα, τον Ιούνιο του 1970 (Zemla Intifada), την εξέγερση στο Μπαχρέιν όπου ο λαός απαιτούσε την επιστροφή στη δημοκρατία (1990s Intifada), τις διαδηλώσεις στις νότιες μαροκινές επαρχίες (First Sahrawi Intifada), τα γεγονότα στο Λίβανο μετά τη δολοφονία του Rafiq Hariri το 2005 (Intifada of Independence), μια σειρά από ταραχές μεταναστών - από αραβικές χώρες - δεύτερης γενιάς στα προάστια του Παρισιού και άλλων γαλλικών πόλεων το 2005 (French Intifada), τις διαδηλώσεις και ταραχές στο νότιο Μαρόκο και τη Δυτική Σαχάρα το Μάιο 2005 (Second Sahrawi Intifada) και μια σειρά από βίαιες πράξεις και επιθέσεις στην Ιερουσαλήμ το 2014 (Silent intifada).
Στην πραγματικότητα, όμως, έχουν υπάρξει μόνο δυο «ιντιφάντα». Η πρώτη τον Δεκέμβρη του 1987 και η δεύτερη που έγινε περίπου επτά χρόνια μετά την πρώτη. Από τότε και έπειτα πολλές φορές έχει επιχειρηθεί να δοθεί αυτός ο χαρακτηρισμός σε εξεγερσιακά ξεσπάσματα του λαού της Παλαιστίνης, ωστόσο, κανένα από αυτά δεν «τιμήθηκε» με τον τίτλο της ιντιφάντα.
Τελευταία προσπάθεια ήταν το φθινόπωρο του 2015 και επίκεντρο την πολύπαθη Λωρίδα της Γάζας όπου οι νεολαίοι ξεσηκώθηκαν μετά από πολλές δολοφονίες συμπατριωτών τους από Ισραηλινούς στρατιώτες. Οι επιθέσεις παλαιστινίων με μαχαίρια και μπαλτάδες έβαλαν «φωτιά» στην περιοχή που για πολλές εβδομάδες θύμιζε πεδίο μάχης. Στο ξέσπασμα αυτό επιχειρήθηκε να δοθεί η ονομασία «ιντιφάντα των μαχαιριών» αλλά τελικά δεν έγινε κάτι τέτοιο. Οι «ιντιφάντα» παραμένουν δυο.
Η πρώτη παλαιστινιακή ιντιφάντα
Η 9η Δεκεμβρίου του 1987 έχει μείνει στην ιστορία ως η ημέρα που ξεκίνησε και επίσημα η πρώτη ιντιφάντα. Μια ημέρα σαν σήμερα, οι Παλαιστίνιοι εξεγείρονται στη Δυτική Όχθη και στη Λωρίδα της Γάζας εναντίον της καταπίεσης των Ισραηλινών, που εκδηλώνεται με φόνους, μαζικές φυλακίσεις, κατεδαφίσεις σπιτιών, βασανισμούς και εκτοπίσεις. Η πρώτη Ιντιφάντα ονομάστηκε και «πετροπόλεμος», επειδή οι νεαροί Παλαιστίνιοι χρησιμοποιούσαν κυρίως πέτρες και άλλα αυτοσχέδια όπλα για να αντιμετωπίσουν τον προηγμένο τεχνολογικά ισραηλινό στρατό.
Προφανώς και μια ιντιφάντα (ή μια εξέγερση ή οτιδήποτε άλλο σχετικό) δεν ξεκινάει από τη μια ημέρα στην άλλη. Χρειάζεται μπόλικος χρόνος και κυρίως... ένας καταπιεστής και ένας καταπιεζόμενος. Στη χρονική περίοδο που αναφερόμαστε, η εντατικοποίηση της απαλλοτρίωσης του εδάφους και η κατασκευή ισραηλινών οικισμών στη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας μετά την εκλογική νίκη του δεξιού κόμματος Likud το 1977, ξεσήκωσαν αντιδράσεις εκ μέρους του παλαιστινιακού λαού. Επιπλέον, αναγκάζονταν να πληρώνουν βαριά φορολογία στο Ισραηλινό κράτος και δεν απολάμβαναν τα ίδια δικαιώματα με τους Ισραηλινούς πολίτες.
Το πιο σύνηθες, ωστόσο, είναι πως χρειάζεται και ένα γεγονός που θα λειτουργήσει ως πυροδοτικός μηχανισμός. Στην περίπτωση της πρώτης ιντιφάντας αυτό το γεγονός έγινε την προηγούμενη ημέρα. Στις 8 Δεκεμβρίου 1987 ένα φορτηγό, που οδηγούσε ένας Ισραηλινός έπεσε πάνω σε δύο οχήματα, στα οποία επέβαιναν Παλαιστίνιοι εργάτες, κοντά στον προσφυγικό καταυλισμό της Τζαμπαλίγια, στη Λωρίδα της Γάζας. Τέσσερις Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν και πολλοί τραυματίστηκαν.
Την επομένη, μετά από τις κηδείες των θυμάτων, ακολούθησαν βίαιες συγκρούσεις μεταξύ του στρατού και διαδηλωτών. Επικράτησε αναβρασμός στους οκτώ προσφυγικούς καταυλισμούς στη Λωρίδα της Γάζας. Οι δρόμοι αποτέλεσαν το πεδίο μάχης για τους χιλιάδες «σαμπάμπ», τους νέους δηλαδή ηλικίας 10 με 25 ετών, που έδωσαν μάχη εναντίον των Ισραηλινών στρατιωτών. Οι Ισραηλινοί στρατιώτες απαντούσαν στις ρίψεις πετρών και βομβών μολότοφ, με πραγματικά πυρά. Η καταπίεση και ο πόνος περίπου 21 ετών, έδωσαν τη θέση τους στην οργή και το μίσος. Στη «γέννησή» της η ιντιφάντα ήταν ένα αυθόρμητο φαινόμενο παρά το γεγονός ότι το Ισραήλ κατηγορούσε τη Συρία και το Ιράν πως κρύβονταν πίσω από το λαϊκό ξέσπασμα. Στη συνέχεια, ωστόσο, PLO και Χαμάς (η οποία, αξίζει, να σημειωθεί πως ιδρύθηκε από τον Αχμέτ Γιασίν στη διάρκεια της εξέγερσης) έδωσαν σκληρή μάχη για να την οικειοποιηθούν και να τη χρησιμοποιήσουν, η κάθε μία για λογαριασμό της.
Η πρώτη Ιντιφάντα τερματίστηκε επισήμως στις 20 Αυγούστου 1993 με τη συμφωνία του Όσλο, μεταξύ Γιτζάκ Ράμπιν και Γιάσερ Αραφάτ, που άνοιξε το δρόμο για τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους. Στις 24 του ίδιου μήνα, οι υποστηρικτές της PLO έλαβαν εντολή να σταματήσουν κάθε στρατιωτική δραστηριότητα εναντίον του ισραηλινού στρατού. Υπολογίζεται ότι από το 1987 που ξέσπασε, έως το 2000 οπότε εκδηλώθηκε η δεύτερη Ιντιφάντα, έχασαν τη ζωή τους 1.500 Παλαιστίνιοι και 400 Ισραηλινοί, ενώ περίπου 1.000 Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν από ομοεθνείς τους ως συνεργάτες των Ισραηλινών. «Περίπου 120.000 με 140.000 Παλαιστίνιοι πέρασαν από τις φυλακές μας στη διάρκεια της Ιντιφάντα», δήλωσε το 1994 ο Ράμπιν, ο οποίος δολοφονήθηκε έναν χρόνο αργότερα από έναν ακροδεξιό ισραηλινό, που ήταν αντίθετος στη διαδικασία ειρήνευσης με τους Παλαιστίνιους.
Η δεύτερη παλαιστινιακή ιντιφάντα
Μέχρι το ξέσπασμα της δεύτερης ιντιφάντα χρειάστηκε να μεσολαβήσουν ακριβώς επτά χρόνια. Στο μεσοδιάστημα, βέβαια, μόνο ήρεμη δεν ήταν η κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή. Η δεύτερη Ιντιφάντα, που ξεκίνησε και επίσημα μια ημέρα σαν σήμερα, στις 29 Σεπτεμβρίου του 2000, έμεινε επίσης στην ιστορία ως «Αλ-Ακσά Ιντιφάντα» επειδή η σπίθα που έβαλε φωτιά στο φυτίλι της εξέγερσης ήταν η επίσκεψη του Αριέλ Σαρόν ο οποίος «συνοδευόταν» από τουλάχιστον 1.000 πάνοπλους αστυνομικούς στο Όρος του Ναού, που θεωρήθηκε από τους Παλαιστίνιους ως εξαιρετικά προκλητική. Ας σημειωθεί πως ο Σαρόν ήταν «κόκκινο πανί» για τους Παλαιστίνιους οι οποίοι τον αποκαλούν «χασάπη της Βηρυτού» για τις σφαγές στους καταυλισμούς της Σάμπρα και της Σατίλα το 1982.
Αποτέλεσμα της επίσκεψης ήταν να ξεσηκωθούν οι Παλαιστίνιοι διαδηλωτές πετώντας πέτρες στην αστυνομία. Οι διαδηλωτές διασκορπίστηκαν από τον ισραηλινό στρατό που χρησιμοποίησε δακρυγόνα και σφαίρες από καουτσούκ αλλά και αληθινά πυρά. Οι συγκρούσεις έγιναν την ημέρα προσευχής των μουσουλμάνων και είχαν σαν αποτέλεσμα επτά άτομα να σκοτωθούν και περίπου 200 να τραυματιστούν.
Τα χαρακτηριστικά, ωστόσο, της δεύτερης ιντιφάντα διαφέρουν αρκετά από αυτά της πρώτης. Πλέον, ο χαρακτήρας του γενικευμένου και αυθόρμητου λαϊκού ξεσηκωμού έχει υποχωρήσει αισθητά και έχει δώσει τη θέση του στην ανάδειξη μιας πυγμής, με μπροστάρη τη Χαμάς, που οργανώνεται σε πυρήνες ένοπλης αντίστασης – άμυνας στην Ισραηλινή επιθετικότητα και αποστέλλει όλο και περισσότερους «μάρτυρες» να ανατιναχθούν εντός Ισραηλινού εδάφους με στόχο άμαχους Εβραίους.
Τότε και εν μέσω της κρίσης ο Γιάσερ Αραφάτ πρότεινε τη λύση των δύο κρατών: οι Παλαιστίνιοι θα αναγνώριζαν το Ισραήλ, με αντάλλαγμα τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους στα εδάφη που είχαν καταληφθεί το 1967 από το Ισραήλ. Ο Τζορτζ Μπους χαρακτήρισε τον Γιάσερ Αραφάτ «αποτυχημένο ηγέτη»… Η πρωτοβουλία του ηγέτη των παλαιστίνιων ήταν η αφορμή για να παραμείνει αποκλεισμένος, περικυκλωμένος από ισραηλινά στρατεύματα, στο αρχηγείο του στη Ραμάλα από τον Δεκέμβριο του 2001! Τελικά και έπειτα από αμερικανικές πιέσεις, απελευθερώθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου του 2002.
Μελετητές θεωρούν τη σύνοδο κορυφής του Σαρμ ελ-Σέιχ στις 8 Φεβρουαρίου του 2005, το τέλος της δεύτερης Ιντιφάντα. Τότε ο πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς και ο πρωθυπουργός Αριέλ Σαρόν συμφώνησε να σταματήσουν όλες οι πράξεις βίας κατά των Ισραηλινών και των Παλαιστινίων και επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους για τον οδικό χάρτη για την ειρήνη. Και οι δυο πλευρές είχαν μεγάλο αριθμό θυμάτων. Ο αριθμός των νεκρών εκτιμάται ότι ήταν περίπου 3.000 Παλαιστίνιοι και 1.000 Ισραηλινοί, καθώς και 64 αλλοδαποί.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
