Η χρονική περίοδος που έχει ονομαστεί ως Μεσαίωνας καλύπτει μια μεγάλη χρονική περίοδος που αρχίζει με την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και αρχίζει στο 476 μ.Χ. και φτάνει μέχρι την Αναγέννηση και το 1492.
Η ιστορική αυτή περίοδος έχει χαρακτηριστεί και ως οι «Σκοτεινοί Χρόνοι» και κύρια χαρακτηριστικά ήταν ο συντηρητισμός και η θεοκρατία καθώς και η μη κοινωνική και πνευματική ανάπτυξη των ανθρώπων. Η θρησκεία εκείνα τα χρόνια αποτελούσε βασικό παράγοντα του κοινωνικού ιστού και δεν είναι υπερβολή πως ο Μεσαίωνας διακατέχεται από μια θεοκρατική επιβολή.
Ένα από τα πράγματα που είχε ενσωματώσει η θρησκεία εκείνα τα χρόνια ήταν και η μαγεία ως το μεγάλο κακό του χριστιανισμού επικεντρώνοντας την προσοχή τους στην συνεργασία της μάγισσας με τον δαίμονα. Γύρω από αυτή την ιδέα οι θεολόγοι και οι κληρικοί δημιούργησαν φανταστικές ιστορίες όπως το μαγικό sabbath (νυχτερινές οργιαστικές τελετές μαγισσών με την συμμετοχή δαιμονικών στοιχείων), ενώ εκδόθηκαν και εγχειρίδια - το Formicarius και το Malleus Maleficarum, το οποίο ιστορούσε τις εμπειρίες των ιεροεξεταστών της μαγείας.
Πολλοί πολιτισμοί παγκοσμίως, αρχαίοι και σύγχρονοι, αντιδρούσαν στη χρήση μαγείας, ως απόρροια προκαταλήψεων και δοξασιών - όχι απλώς ως μέσo εξαπάτησης - και θανάτωναν όποιον σχετίζονταν με αυτή. Η κλασική εποχή του κυνηγιού μαγισσών ήταν η περίοδος 1480-1700. Ιδιαίτερη ένταση παρατηρήθηκε κατά τη Μεταρρύθμιση και τον Τριακονταετή πόλεμο, συνέπεια αυτών υπήρξαν χιλιάδες εκτελέσεις «μαγισσών» και υπόπτων.
Η μαγεία ως μέρος παγανιστικών αντιλήψεων
Για τον Πάπα και την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία η μαγεία αποτελούσε μέρος των παγανιστικών αντιλήψεων που η ίδια προσπαθούσε να αποβάλει από την συλλογική συνείδηση του κόσμου, ιδιαίτερα σε περιοχές, κυρίως αγροτικές με ελάχιστο μορφωτικό επίπεδο, που ο χριστιανισμός δεν είχε εδραιωθεί τόσο καλά.
Το κυνήγι μαγισσών στην ύπαιθρο πήγαζε από την πίστη των χωρικών στην ύπαρξη απόκρυφων μαγικών δυνάμεων στην φύση και κατ' επέκταση και σε μια υπερφυσική δύναμη ανθρώπων. Όταν οι τελευταίες δεκαετίες του 16ου και οι πρώτες του 17ου αιώνα είδαν μια συρρίκνωση του αγροτικού εισοδήματος, εξαιτίας των συνεχόμενων πολεμικών συγκρούσεων καθώς και άσχημων σοδειών, οι μειονεκτούσες ομάδες δικαιολόγησαν τις καταστροφές αυτές στην μαγεία και στην υπερφυσική δύναμη άλλων συνανθρώπων τους που η σοδειά τους είχε πάει καλύτερα.
Κυνήγι μαγισσών: Οι δίκες του Salem
Έτσι, από μια τέτοια καταγγελία οδήγησε στις περίφημες δίκες του Salem στην αμερικανική ήπειρο. Ο φθόνος και ο φόβος αυτός λειτούργησε κυρίως σε βάρος των γυναικών που η κοινωνική τους υπόσταση ήταν ξεκάθαρα κατώτερη από τον άνδρα της εποχής. Η ανίσχυρη κοινωνικά γυναίκα, ειδικά αν ήταν χήρα ή ανύπαντρη (απουσία του άνδρα-προστάτη), σύμφωνα με τους θεολόγους κατέφευγε στις μαγικές δυνάμεις για να εκδικηθεί.
Σύμφωνα με τους ιστορικούς της εποχής, τουλάχιστον 50.000 γυναίκες οδηγήθηκαν στην πυρά όπου και κάηκαν ζωντανές, ενώ δεν έχει προσδιοριστεί ο αριθμός των γυναικών που βρέθηκαν ενώπιον δικαστηρίου με την κατηγορία της μάγισσας.
Οι γυναίκες στο στόχαστρο
Γιατί όμως η μαγεία ταυτίστηκε με την γυναίκα; Γιατί υπήρχε εκείνο το ιστορικό, κοινωνικό, κοσμικό και εκκλησιαστικό πλαίσιο. Σύμφωνα με τα όσα ανέφεραν οι δαιμονολόγοι της εποχής καθώς και οι ιεροεξεταστές οι γυναίκες ήταν από την φύση τους πιο αδύναμες από τους άνδρες, τόσο σε διανοητικό όσο και σε ψυχικό επίπεδο, κάτι που σήμαινε πως ήταν πιο εύκολο γι αυτές η αμαρτία.
Παράλληλα, απόρροια του χαμηλού επιπέδου οι γυναίκες αποτελούσαν τον εύκολο στόχο του σατανά και να εξαπατηθούν και να αποκηρύξουν την χριστιανική τους πίστη. Τέλος, σύμφωνα με τις πεποιθήσεις της εποχής κάθε μικρής σημασίας αμαρτία όπως η περιέργεια, η πολυλογία, η απληστία και εκδικητικότητα υπήρχαν στις γυναίκες. Για τον λόγο αυτό και στο Malleus Maleficarum υπήρχε ειδικό κεφάλαιο γιατί οι γυναίκες γίνονται μάγισσες.
Το κυνήγι των μαγισσών εξέφρασε την μεταφυσική αγωνία των ευρωπαϊκών κοινωνιών και αναπαρήγαγε παραδοσιακά στερεότυπα, δαιμονοποιώντας το γυναικείο φύλο. Πίσω από την δαιμονοποίηση αυτή υπόβοσκε ο μόνιμος και συλλογικός φόβος του άλλου, του ξένου του διαφορετικού μέσα στην χριστιανική κοινωνία όπου είχε δημιουργηθεί η αίσθηση ως το πιο μεγάλο κι επικίνδυνο πρόβλημα του ανθρώπου.
Με πληροφορίες από: Κοινωνική και Οικονομική Ιστορία της Ευρώπης
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
