Αντιδράσεις έχει προκαλέσει η απόφαση των Ηνωμένων Πολιτειών να προμηθεύσει με όπλα διασποράς την Ουκρανία προκειμένου να χρησιμοποιηθούν στον πόλεμο με τη Ρωσία. Ο ίδιος ο Τζο Μπάιντεν δήλωσε πως η απόφαση αυτή ήταν μια «δύσκολη απόφαση». Τι είναι, όμως, αυτά τα τόσο θανατηφόρα όπλα και πώς λειτουργούν.
Τα πυρομαχικά διασποράς αποτελούνται από έναν φορέα (βόμβα, οβίδα ή πύραυλο) μέσα στον οποίο βρίσκονται τα λεγόμενα «υποπυρομαχικά», που διασκορπίζονται σε μεγάλη έκταση. Από τη φύση τους όπλα κάθε άλλο παρά ακριβείας, ενοχοποιούνται για αναρίθμητους θανάτους αμάχων. Η χρήση και η μεταβίβασή τους θεωρητικά απαγορεύτηκαν με τη σύμβαση του Όσλο (2008), που έχει υπογράψει μεγάλο μέρος των χωρών της Δύσης.
Πρόκειται για ένα όπλο που ανοίγει στον αέρα, απελευθερώνοντας «υποπυρομαχικά» ή «μικρές βόμβες», που διασκορπίζονται σε μια μεγάλη περιοχή, με σκοπό να καταστρέψουν πολλούς στόχους ταυτόχρονα. Οι βόμβες διασποράς μπορούν να πυροδοτηθούν από αεροπλάνα, το πυροβολικό ή πυραύλους, σύμφωνα με τη Διεθνή Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού (ΔΕΕΣ).
Πέρα από την αρχική βλάβη που προκαλείται από κατά την πρόσκρουσή τους στο έδαφος, οι βόμβες αυτές έχουν υψηλό ποσοστό αποτυχίας έκρηξης, έως και 40% σε ορισμένες πρόσφατες συγκρούσεις, σύμφωνα με τη ΔΕΕΣ. Αυτό αφήνει εκτάσεις γης διάσπαρτες με βόμβες που θα μπορούσαν να εκραγούν ανά πάσα στιγμή.
Η επιστροφή στην κανονική ζωή σε αυτές τις περιοχές γίνεται επικίνδυνη, ιδιαίτερα σε πυκνοκατοικημένα μέρη. Ορισμένες πρώην κατεστραμμένες από τον πόλεμο χώρες χρειάζονται χρόνια για να απομακρύνουν τις βόμβες διασποράς που δεν έχουν εκραγεί. Μη εκραγείς μηχανισμοί από βόμβες διασποράς μπορούν να σκοτώσουν ή να ακρωτηριάσουν ανθρώπους χρόνια ή και δεκαετίες μετά την εκτόξευση των πυρομαχικών.
Η ίδια η χρήση βομβών διασποράς δεν παραβιάζει το διεθνές δίκαιο, αλλά η χρήση τους εναντίον αμάχων μπορεί να συνιστά παραβίαση. Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων λένε ότι η χρήση τέτοιων όπλων σε κατοικημένες περιοχές αποτελεί παραβίαση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, καθώς προκαλούν «αδιάκριτες» καταστροφές. Ενδεικτικό πως το 60% των θυμάτων είναι άτομα που τραυματίστηκαν εκ των υστέρων, σύμφωνα με το Reuters, ενώ το ένα τρίτο όλων των καταγεγραμμένων θυμάτων από πυρομαχικά διασποράς είναι παιδιά.
«Απλώς δεν υπάρχει υπεύθυνος τρόπος χρήσης πυρομαχικών διασποράς», ανέφερε στους NYT ο Μπράιαν Κάστνερ, ειδικός όπλων στην Ομάδα Αντιμετώπισης Κρίσεων της Διεθνούς Αμνηστίας. Από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, τα πυρομαχικά διασποράς έχουν σκοτώσει περίπου 56.500 έως 86.500 αμάχους. Έχουν επίσης σκοτώσει και τραυματίσει δεκάδες αμερικανούς στρατιώτες. Άμαχοι, συμπεριλαμβανομένων παιδιών στη Συρία, την Υεμένη, το Αφγανιστάν, το Λίβανο, τα Βαλκάνια και το Λάος, συνεχίζουν να υποφέρουν από τις συνέπειες τέτοιων υπολειμμάτων.
Περισσότερες από 120 χώρες έχουν υπογράψει τη «Σύμβαση για τα Πυρομαχικά Διασποράς», η οποία απαγορεύει τη χρήση, την παραγωγή, τη μεταφορά και την αποθήκευση των όπλων. Βέβαια, η Ρωσία, η Ουκρανία και οι ΗΠΑ αρνήθηκαν να υπογράψουν τη συνθήκη. Από την έγκριση της σύμβασης το 2008, το 99% των παγκόσμιων αποθεμάτων έχουν καταστραφεί, σύμφωνα με τον Συνασπισμό Πυρομαχικών Διασποράς.
Τα όπλα χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τουλάχιστον 15 χώρες τα χρησιμοποίησαν τα επόμενα χρόνια, σύμφωνα με το Reuters, συμπεριλαμβανομένων της Γαλλίας, του Ισραήλ, του Μαρόκου, της Βρετανίας, της Ρωσίας και των ΗΠΑ.
Τα ρωσικά στρατεύματα έχουν χρησιμοποιήσει πυρομαχικά διασποράς σε κατοικημένες περιοχές στην Ουκρανία, σύμφωνα με έρευνα της Guardian, με αποτέλεσμα τον θάνατο πολλών αμάχων. Η Ουκρανία τα έχει χρησιμοποιήσει επίσης στις προσπάθειες να ανακαταλάβει τα κατεχόμενα από τη Ρωσία εδάφη, σύμφωνα με την Human Rights Watch. Ο Συνασπισμός Πυρομαχικών Διασποράς ανέφερε στην ετήσια έκθεσή του το περασμένο καλοκαίρι ότι τα πυρομαχικά διασποράς είχαν σκοτώσει τουλάχιστον 689 ανθρώπους μόνο τους πρώτους έξι μήνες των μαχών.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
