Οι καταστροφικοί σεισμοί στην Τουρκία εκτός του ανείπωτου πόνου της πρωτοφανούς ανθρωπιστικής κρίσης ανέδειξαν και το μέγεθος του προβλήματος, που συνιστά για τη διεθνή κοινότητα ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος οδήγησε στα άκρα τις σχέσεις της χώρας του με τους γείτονες της και όχι μόνο. Στο πλαίσιο αυτό, η «διπλωματία των σεισμών» θεωρείται από πολλές πλευρές ότι ανοίγει ένα παράθυρο ευκαιρίας για την αποκατάσταση στοιχειωδών διαύλων επικοινωνίας μεταξύ Αγκυρας και πολλών χωρών, οι οποίες βρέθηκαν στο στόχαστρο της αναθεωρητικής τουρκικής πολιτικής. Η εξέλιξη αυτή μπορεί να δημιουργεί σημαντικές προσδοκίες στην κατεύθυνση βελτίωσης του κλίματος των διμερών σχέσεων Ελλάδας-Τουρκίας, ύστερα από την ακραία κλιμάκωση της έντασης στο Αιγαίο την τελευταία 2ετία, όμως ο κατάλογος των χωρών, που προσβλέπουν σε βελτίωση του κλίματος με την τουρκική ηγεσία το επόμενο διάστημα, μέσω της έμπρακτης συμπαράστασης τους σε ανθρωπιστικό επίπεδο για την ανακούφιση των συνεπειών των σεισμών, είναι μακρύς.
Πόσο αλλάζει η πολιτική της Τουρκίας
Οι διαστάσεις της φυσικής καταστροφής στην Τουρκία είναι τέτοιες, που επηρεάζουν ήδη τα δεδομένα της εσωτερικής πολιτικής σκηνής στο δρόμο προς τις προεδρικές εκλογές της 14ης Μαΐου. Αναμένεται όμως ότι θα έχουν σημαντική, πιθανά ακόμα και καθοριστική, επίδραση και στη διεθνή εικόνα της χώρας, η οποία, βάσει αυτής της θεώρησης, θα αναγκαστεί να επαναπροσανατολίσει την εξωτερική πολιτική της προκειμένου να διαχειριστεί με ξένη συνδρομή τη νέα πραγματικότητα έκτακτης ανάγκης. Ειδικά, εάν ληφθεί υπόψη ο εξαιρετικά θετικός αντίκτυπος, που έχει στην τουρκική κοινωνία η άμεση αντίδραση και παροχή βοήθειας από μεγάλο αριθμό χωρών, με την Ελλάδα να ανταποκρίνεται πρώτη στο ανθρωπιστικό κάλεσμα του τουρκικού λαού.
Το γεγονός ότι οι σχέσεις Τουρκίας και ΕΕ βρίσκονται σε ιστορικό χαμηλό λόγω τις επιθετικότητας της Αγκυρας δεν εμπόδισε 20 ευρωπαϊκές χώρες να προσφέρουν βοήθεια από τις πρώτες κιόλας στιγμές της καταστροφής. Το ανθρωπιστικό παρών στην Τουρκία έδωσε και η Σουηδία, την ένταξη της οποίας στο ΝΑΤΟ αρνήθηκε πρόσφατα ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Πολλοί διαβλέπουν μετά από τη συγκεκριμένη την πρωτοβουλία της σουηδικής κυβέρνησης πρόσκαιρη βελτίωση του τεταμένου κλίματος μεταξύ των δύο χωρών αν και δεν υπάρχουν απτά σημάδια, που να δείχνουν πρόθεση αλλαγής της τουρκικής στάσης στη διαδικασία επικύρωσης της εισόδου της Σουηδίας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία.
Ενδεχομένως θετικές αλληλεπιδράσεις να δημιουργεί και η παρουσία της πολυπληθούς διασωστικής ομάδας των ΗΠΑ στις ισοπεδωμένες νοτιο-ανατολικές τουρκικές επαρχίες λίγο μετά την κορύφωση της αντιαμερικανικής προπαγάνδας από το καθεστώς Ερντογάν. Δεν είναι λίγοι αυτοί, που εκτιμούν ότι η έστω και προσωρινή άμβλυνση των δεδομένων αντιθέσεων Ουάσιγκτον και Αγκυρας ίσως αποτελέσει πρόκριμα για επαναχάραξη της τουρκικής στρατηγικής έναντι των ΗΠΑ αν και η άποψη αυτή χαρακτηρίζεται προς ώρας από στοιχεία υπεραισιοδοξίας καθώς παραμένει το αγκάθι των S-400. Απαρατήρητη δεν πέρασε ούτε η εντυπωσιακή ισραηλινή στρατιωτική αποστολή των 400 ατόμων υπό το πρίσμα των προσπαθειών, που καταβάλλονται από Αγκυρα και Τελ Αβίβ να γεφυρωθεί το χάσμα, που καταγράφηκε στις σχέσεις των δύο χωρών την τελευταία δεκαετία.
Νέα αρχή για τις σχέσεις Τουρκίας - Αρμενίας
Στο μεταξύ, μία από τις πολλές χώρες, που ενδιαφέρεται να γυρίσει σελίδα στο τεταμένο πλαίσιο των σχέσεων της με την Τουρκία είναι η Αρμενία, η οποία αντιμετώπισε τις φρικτές συνέπειες από τον καταστροφικό σεισμό τον Δεκέμβριο του 1988. Ερεβάν και Αγκυρα μετά από ένα χρόνο διαπραγματεύσεων συνεχίζουν τις μεταξύ τους συνομιλίες χωρίς να έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος καθώς το καθεστώς Ερντογάν συνδέει άμεσα τη διαδικασία εξομάλυνσης με τις διαπραγματεύσεις Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν για την υπογραφή ειρηνευτικής συμφωνίας. Παρ’όλα αυτά, η κυβέρνηση Πασινιάν αποφάσισε την άμεση αποστολή κλιμακίου διασωστών στις πληγείσες τουρκικές περιοχές.
Εκτός από την αποστολή ομάδας διάσωσης, η αρμενική κυβέρνηση αποφάσισε να στείλει και ανθρωπιστική βοήθεια στην Τουρκία. Στις 11 Φεβρουαρίου 2023, για πρώτη φορά τα τελευταία 30 χρόνια, φορτηγά πέρασαν τα χερσαία σύνορα Αρμενίας-Τουρκίας μέσω της γέφυρας Μαργαρά. Η πρωτοβουλία αυτή μπορεί να βελτιώνει την εικόνα της Αρμενίας στο εσωτερικό της Τουρκίας αλλά και στη Δύση όμως θεωρείται ιδιαίτερα απίθανο να θέσει σε άλλη βάση τις αρμενο-τουρκικές σχέσεις και τις προτεραιότητες της πολιτικής Ερντογάν λόγω των αδελφικών σχέσεων της χώρας του με το Αζερμπαϊτζάν.
Θετικό κλίμα σε τοξικό περιβάλλον
Σε κάθε περίπτωση, η διεθνής άμεση ανθρωπιστική ανταπόκριση μετά τους καταστροφικούς σεισμούς στην Τουρκία δημιουργεί ένα θετικό κλίμα σε ένα τοξικό διπλωματικό περιβάλλον, που πυροδότησαν οι νέο-οθωμανικοί σχεδιασμοί του Τούρκου προέδρου. Από το σημείο αυτό όμως μέχρι να υπάρξει ουσιαστική πρόοδος στις σχέσεις της Αγκυρας με χώρες, οι οποίες αντιμετώπισαν την απειλητική ρητορική αλλά και πρακτική του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, είναι σίγουρα πολύς δρόμος.
Η διπλωματική συμφιλίωση, που επιζητούν με την Τουρκία οι ΗΠΑ με πρώτο στόχο την τουρκική έγκριση για τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ στις σκανδιναβικές χώρες, αλλά και οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής δεν μπορεί να στηριχτεί αποκλειστικά στα αισθήματα ευγνωμοσύνης, που αισθάνονται τα εκατομμύρια των σεισμοπαθών στην Τουρκία. Προφανώς και η «διπλωματία των σεισμών» μπορεί να διευκολύνει κάποιες απαραίτητες και θεαματικές ίσως αναδιπλώσεις της τουρκικής πλευράς, εάν φυσικά υπάρχει τέτοια πρόθεση εκ μέρους της. Ο κρίσιμος όμως παράγοντας για τον προσανατολισμό της Τουρκίας τα επόμενα χρόνια είναι εάν ο Τούρκος πρόεδρος καταφέρει να παραμείνει ο στην εξουσία ή κάποια διάδοχη πολιτική κατάσταση θα αναλάβει να βάλει ξανά τη χώρα στις ράγες προσέγγισης συνολικά με τη Δύση.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
