Βρετανία ώρα μηδέν: Αν και αρκετά... μελοδραματική η αρχική φράση αυτού του κειμένου έρχεται να αποτυπώσει σε μεγάλο βαθμό το τι συμβαίνει στη Γηραιά Αλβιώνα αυτή την περίοδο με τους Βρετανούς μάλιστα να αποδίδουν σε μεγάλο βαθμό την πολιτική κρίση που ταλανίζει τη χώρα στον... θάνατο της βασίλισσας Ελισάβετ, καθώς η αγαπητή μονάρχης δεν βρίσκεται πλέον εδώ να τους προστατεύει έστω και μόνο με την «ευγενική της αύρα». Και εάν νομίζετε ότι υπερβάλλουμε, η συγκεκριμένη ατάκα ακούστηκε, ούτε λίγο ούτε πολύ, στον «αέρα» κοτζάμ BBC και όχι σε μία παμπ ή σε έναν καφενέ (sic) με τους Εγγλέζους να σχολιάζουν τα πολιτικά πίνωντας τσάι.
Αφήνοντας όμως πίσω τα ευφυλογήματα και τα... μεταφυσικά, η κατάσταση στα πολιτικά δρώμενα της Βρετανίας βρίσκεται σε μία ιδιαίτερα κρίσιμη καμπή, με το τοπίο να φαίνεται δύσκολο να καθαρίζει σύντομα καθώς η παραίτηση της Λιζ Τρας δεν ήταν η αρχή όλων των κακών αλλά μάλλον η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Μετά την αποπομπή του Μπόρις Τζόνσον από τον πρωθυπουργικό θώκο, χρειάστηκαν μόλις 45 ημέρες οικονομικού και πολιτικού χάους, για να φτάσει η Βρετανία -μια χώρα των G7 για να μην ξεχνιόμαστε- στο χείλος του δημοσιονομικού γκρεμού, μέχρι η Λιζ Τρας να αποφασίσει να ανακοινώσει την παραίτησή της, περνώντας έτσι στην ιστορία όχι ως η «νέα Θάτσερ», όπως ονειρευόταν, αλλά ως η πιο βραχύβια πρωθυπουργός στην Ιστορία της χώρας.
Ο διάδοχος της Τρας θα έχει εκλεγεί μέχρι τις 28 Οκτωβρίου, αφού η «εξέγερση» των βουλευτών των Τόρις λόγω των ανατροπών στο οικονομικό της σχέδιο την ανάγκασε να παραιτηθεί. Σε μια σύντομη ομιλία έξω από την Ντάουνινγκ Στριτ, η Τρας είπε ότι το Συντηρητικό Κόμμα την εξέλεξε με εντολή να μειώσει τους φόρους και να τονώσει την οικονομική ανάπτυξη. «Δεδομένης, όμως, της κατάστασης, αναγνωρίζω ότι δεν μπορώ να υλοποιήσω την εντολή για την οποία εκλέχθηκα από το Συντηρητικό Κόμμα», ανέφερε χαρακτηριστικά η απερχόμενη πρωθυπουργός.
Παράλληλα σημείωσε ότι η κυβέρνησή της παρείχε στήριξη στους λογαριασμούς ενέργειας και ανέστρεψε την αύξηση των ασφαλίστρων, ενός φόρου για τους εργαζόμενους και τις εταιρείες. Όμως, η παραίτησή της έρχεται μετά από μια περίοδο πολιτικών και οικονομικών αναταράξεων, που ανάγκασαν την κυβέρνησή της να ανακαλέσει φορολογικές περικοπές που οδήγησαν τις χρηματοπιστωτικές αγορές σε ύφεση.
Η Τρας αναγκάστηκε να απολύσει τον στενό πολιτικό της σύμμαχο Κουάσι Κουαρτένγκ από υπουργό Οικονομικών και να διορίσει τον Τζέρεμι Χαντ, προκειμένου να καθησυχάσει τις αγορές. Αντ' αυτού, όμως, ακολούθησε περισσότερη αστάθεια, με τη Σουέλα Μπρέιβερμαν να παραιτείται από τη θέση της υπουργού Εσωτερικών και την ψηφοφορία για το fracking -μέθοδος υδραυλικής ρωγμάτωσης για την εξόρυξη σχιστολιθικού φυσικού αερίου- να κρέμεται από μια κλωστή, με ορισμένους βουλευτές των Τόρις να κατηγορούνται για εκφοβισμό. Αν και η Τρας δήλωνε «μαχήτρια» και πως δεν πρόκειται να τα παρατήσει, λίγες ώρες μετά ανακοίνωνε έξω από την Ντάουνινγκ Στριτ την παράιτησή της. Και τώρα τι γίνεται;
Μάχη για τρεις
Τρεις είναι εκείνοι που θα δώσουν τη «μάχη» για την πρωθυπουργία της Βρετανίας. Ο ηττημένος των προηγούμενων εσωκομματικών εκλογών των Τόρις, Ρίσι Σούνακ, ο... πρώην Μπόρις Τζόνσον και ο άνθρωπος «ερωτηματικό» Πένι Μόρντοντ, που οι περισσότεροι αναλυτές θεωρούν πως θα παίξει σημαντικό ρόλο στην όλη διαδικασία όχι μήπως εκλεγεί αλλά για το ποιον θα στηρίξει μετά την αποχώρησή της.
Ηδη πάντως ο Ρίσι Σούνακ συγκέντρωσε τους 100 βουλευτές που χρειαζόταν για να θέσει υποψηφιότητα και γίνεται ο πρώτος υποψήφιος για την ηγεσία του Συντηρητικού κόμματος, όπως ανέφερε μέσω Twitter ένας πολιτικός συντάκτης της εφημερίδας The Guardian. Η ψηφοφορία για την ανάδειξη του νέου πρωθυπουργού, εφόσον οι διεκδικητές του αξιώματος είναι περισσότεροι από δύο, θα διεξαχθεί τις επόμενες ημέρες, με τη διορία για την κατάθεση των υποψηφιοτήτων να λήγει το απόγευμα της Δευτέρας.
Οσον αφορά τον Μπόρις Τζόνσον, αν και πριν από λίγες εβδομάδες θα φάνταζε απίθανο, είναι αρκετά πιθανό να επιστρέψει στη θέση του πρωθυπουργού της Βρετανίας μετά την παραίτηση της Λιζ Τρας. Είναι χαρακτηριστικό πως μόλις ξεκίνησε η διαδικασία της διαδοχής, ο Τζόνσον διέκοψε απότομα τις διακοπές του στην Καραϊβική για να επιστρέψει στο Λονδίνο, όπου κάμποσοι βουλευτές ήδη τάσσονταν υπέρ της εκλογής του. Μάλιστα, τις προοπτικές του ενίσχυσε και ο υπουργός Αμυνας, Μπεν Γουάλας, από τα πλέον δημοφιλή μέλη της κυβέρνησης, ο οποίος δήλωσε ότι δεν θα είναι υποψήφιος «αυτή τη φορά» στη μάχη για τη διαδοχή της Τρας και ότι «κλίνει» προς τον Τζόνσον, υπενθυμίζοντας ότι είναι ο μόνος που έχει λαϊκή νομιμοποίηση, καθώς κέρδισε συντριπτικά τις τελευταίες εκλογές, τον Δεκέμβριο του 2019.
Ολα αυτά βέβαια ενώ είναι ακόμα σε εξέλιξη η εξεταστική επιτροπή για τον Μπόρις Τζόνσον όπου εξετάζεται το κατά πόσο είπε ψέματα στη Βουλή των Κοινοτήτων για τα διαβόητα κορονοπάρτι. Επιπλέον, είναι αμφίβολο αν η επιστροφή του θα ενώσει ή θα διχάσει ακόμη βαθύτερα τους Τόρις, οι οποίοι βρίσκονται αυτή τη στιγμή πάνω από τριάντα μονάδες (!) πίσω από τους Εργατικούς στις δημοσκοπήσεις. «Κωμικό» χαρακτήρισαν το ενδεχόμενο επιστροφής του Τζόνσον οι Financial Times, που υιοθέτησαν την αξίωση των κομμάτων της αντιπολίτευσης για έξοδο από την πολιτική κρίση μέσω πρόωρων εκλογών.
Τις ενδεχόμενες φιλοδοξίες του Τζόνσον δυσκολεύει και η αλλαγή των κανόνων εκλογής αρχηγού από την αρμόδια επιτροπή των Συντηρητικών καθώς για την κατάθεση υποψηφιότητας, μέχρι το απόγευμα της Δευτέρας, απαιτείται τώρα η υποστήριξη τουλάχιστον 100 εκ των 357 Συντηρητικών βουλευτών (ενώ προηγουμένως αρκούσαν 22), αριθμό που δεν είναι βέβαιο ότι θα πιάσει ο Τζόνσον, αν και αρκετά βρετανικά Μέσα αναφέρουν πως αν δεν είχε «έτοιμους» τους 100 δεν θα μάζευε καν τα πράγματά του για να γυρίσει Λονδίνο από την Καραϊβική.... Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι αν μόνο ένας υποψήφιος εξασφαλίσει το μίνιμουμ των 100 βουλευτών, θα ξέρουμε τον επόμενο Βρετανό πρωθυπουργό το βράδυ της Δευτέρας, ενώ σε διαφορετική περίπτωση η διαδικασία θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι την ερχόμενη Παρασκευή.
Η αντιπολίτευση πιέζει για εκλογές
Καθώς οι Τόρις αξιολογούν τις πιθανότητές τους να κερδίσουν την ηγεσία, τα κόμματα της αντιπολίτευσης περιφρονούν την ιδέα ενός ακόμα πρωθυπουργού που θα αναλάβει καθήκοντα χωρίς να διεξαχθούν γενικές εκλογές. Στην Ώρα του Πρωθυπουργού την Τετάρτη, η Τρας επέμεινε ότι είναι μαχήτρια και δεν παραιτείται, απαντώντας στον ηγέτη των Εργατικών που τη ρώτησε γιατί δεν παραιτήθηκε. Μετά τις εξελίξεις της Πέμπτης, ο Κιρ Στάρμερ τόνισε ότι το Συντηρητικό Κόμμα δεν έχει πλέον εντολή να κυβερνήσει και ότι ο βρετανικός λαός αξίζει πολύ καλύτερα «από αυτή την περιστρεφόμενη πόρτα του χάους».
Στο ίδιο κλίμα και ο ηγέτης των Φιλελεύθερων Δημοκρατών, Εντ Ντέιβι, δήλωσε ότι το κόμμα του θα είναι πρόθυμο να συνεργαστεί με τους Εργατικούς ώστε «να γίνουν οι γενικές εκλογές που χρειάζεται η χώρα μας, για να μπορεί ο βρετανικός λαός να πει τη γνώμη του». «Το χάος των Τόρις έχει ξεπεράσει κάθε προσποίηση ότι η χώρα έχει μια βιώσιμη κυβέρνηση. Είναι απερίσκεπτο για τους Τόρις να ισχυρίζονται ότι μπορούν να αντικαταστήσουν τη Λιζ Τρας με οποιονδήποτε ηγέτη ικανό να διοικήσει την εξουσία, σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο», τόνισε με τη σειρά της η ηγέτης των Πρασίνων, Κάρλα Ντένερ.
Η πρωθυπουργός της Σκωτίας, Νίκολα Στέρτζον, δήλωσε ότι οι γενικές εκλογές είναι «δημοκρατική επιταγή» μετά την παραίτηση της κυρίας Τρας, ενώ ότι «οι γενικές εκλογές είναι πλέον ο μόνος τρόπος για να τερματιστεί αυτή η παράλυση», υπογράμμισε ο πρώτος υπουργός της Ουαλίας, Μαρκ Ντρέικφορντ. Ενδεικτικό της γενικευμένης κρίσης που μαστίζει τη Βρετανία, οι ηγέτες των συμμαχικών χωρών την ευχαρίστησαν για τη συνεργασία της, με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, και τον Γάλλο πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν, να εκφράζουν την επιθυμία τους για σταθερότητα από τον επόμενο πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου.
Οι στοιχηματικές «δείχνουν» Σούνακ
Τα γραφεία στοιχημάτων δίνουν σε αυτή τη φάση ως γκράντε φαβορί τον Ρίσι Σούνακ, υπουργό Οικονομικών και πρώην δελφίνο του Μπόρις Τζόνσον, που θεωρείται ωστόσο μέρος της ελίτ, δηλώνει θιασώτης μιας «κοινής λογικής θατσερισμού» και το όνομά του έχει στιγματιστεί με σκάνδαλο φοροαποφυγής της συζύγου του. Παράλληλα, στη λίστα «έχει σκαρφαλώσει» ο ούτε μιας εβδομάδας υπουργός Οικονομικών της βραχύβιας κυβέρνησης Τρας, Τζέρεμι Χαντ, ο οποίος έχει διεκδικήσει δις στο παρελθόν, πλην ανεπιτυχώς την ηγεσία των Τόρις, αν και ο ίδιος αναφέρει πως δεν προτίθεται να κατέβει ως υποψήφιος.
Στα… γκανιάν, ίσως ως δίδυμο με τον Σούνακ κατά ένα πρόσφατο σενάριο των Times φιγουράρει η Πένι Μόρντοντ, έτερη πρώην δελφίνος του Τζόνσον, που θεωρείται όμως εξίσου πολιτικά άπειρη με την Τρας, η οποία φρόντισε να τη «βολέψει» στη θέση της επικεφαλής στη Βουλή των Κοινοτήτων.
Η Λιζ Τρας έσπασε όλα τα (αρνητικά) ρεκόρ
Η Λιζ Τρας έχει πλέον μείνει στην ιστορία ως η Βρετανίδα πρωθυπουργός που άντεξε λιγότερο από κάθε άλλον. Η «μοίρα» της Τρας θα μπορούσε, ωστόσο, να ιδωθεί και ως απόρροια όσων έχουν προηγηθεί τα τελευταία χρόνια στη χώρα, κυρίως από το δημοψήφισμα υπέρ της εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ το καλοκαίρι του 2016 και έπειτα: Brexit, πανδημία, κορονοπάρτι στη Ντάουνινγκ Στριτ, πόλεμος στην Ουκρανία, πληθωριστικές πιέσεις, ενεργειακή κρίση και πάει λέγοντας...
Μέσα σε διάστημα έξι ετών η Βρετανία έχει αλλάξει πέντε πρωθυπουργούς (και ήταν όλοι τους Συντηρητικοί): Ντέιβιντ Κάμερον, Τερέζα Μέι, Μπόρις Τζόνσον, Λιζ Τρας και ο… πέμπτος ή η πέμπτη που αναμένεται μέσα στην επόμενη εβδομάδα, πριν από τα τέλη Οκτωβρίου, έπειτα από μια νέα εσωκομματική διαδικασία. Μέσα στο ίδιο διάστημα ωστόσο, από το δημοψήφισμα του 2016 και έπειτα, οι Βρετανοί έχουν πάει σε γενικές εκλογές μόνο δύο φορές: το 2017 και το 2019. Βουλευτικές εκλογές έχουν να πραγματοποιηθούν από το 2019, αλλά η χώρα έχει αλλάξει στο ίδιο διάστημα τρεις πρωθυπουργούς (ο τρίτος θα ανακοινωθεί).
«Η τελευταία φορά που το Ηνωμένο Βασίλειο είχε τρεις πρωθυπουργούς σε ένα κοινοβούλιο (σ.σ. κατά τη διάρκεια της ίδιας κοινοβουλευτικής περιόδου), τα ονόματά τους ήταν (σ.σ. Στάνλεϊ) Μπάλντουιν, (σ.σ. Νέβιλ) Τσάμπερλεν και (σ.σ. Ουίνστον) Τσόρτσιλ», σχολιάζει με μάλλον καυστική διάθεση ο Τζέραλντ Μπατς του Eurasia Group, κοιτώντας πίσω στις δεκαετίες του 1930 – 1940 και στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
