Οι πολλοί αστερίσκοι της Τουρκίας στον επικαιροποιημένο χάρτη των ΗΠΑ με τα αμερικανικά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο και η ολική επαναφορά της Ουάσινγκτον στην περιοχή μας επί προεδρίας Τζο Μπάιντεν μέσω της Ελλάδας έχει στρατηγικό αντίκτυπο στην Αγκυρα με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να έχει χάσει τελείως την ψυχραιμία του απειλώντας την εθνική υπόσταση της χώρας μας. Δεν είναι μόνο το διαφαινόμενο μπλόκο στα σύγχρονα F-16, που έχει εξοργίσει τους Τούρκους, αλλά και ο υποβαθμισμένος ρόλος, που αποδίδουν πλέον οι Αμερικανοί, στη γείτονα κατά τη χάραξη της νέας πολιτικής τους.
Διαβάστε ακόμη: Θεοδωρικάκος σε Σοϊλού: Η Ελλάδα δεν είναι βάση τρομοκρατών
Στο πλαίσιο αυτό, η παρότρυνση του αρχηγού της τουρκικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου προς τον Τούρκο πρόεδρο να προχωρήσει στα επιθετικά σχέδια του στο Αιγαίο έχοντας την πλήρη στήριξη του υπενθυμίζει σε όσους τυχόν το έχουν ξεχάσει και σε εκείνους, οι οποίοι συνεχίζουν να έχουν ψευδαισθήσεις, ότι ο εθνικός κίνδυνος εξ ανατολών δεν είναι θέμα προσώπων αλλά η ίδια η Τουρκία. Μια χώρα, στην οποία ο αναθεωρητισμός αποτελεί τον πυλώνα της εξωτερικής πολιτικής της, υποστηριζόμενος από το σύνολο του πολιτικού συστήματος με την αντιπολίτευση σε πολλές περιπτώσεις να εκφράζει ακόμα πιο ακραίες θέσεις κατά της Ελλάδας από ότι το κυβερνών AKP.
Η επανατοποθέτηση των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο
Η θερμή υποδοχή του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στον Λευκό Οίκο αλλά πρώτιστα στο Κογκρέσο, που έκανε έξω φρενών τους Τούρκους, συμβολίζει την επανατοποθέτηση σε άλλη βάση της αμερικανικής πολιτικής στην Ανατολική Μεσόγειο. Ενδεικτικές του τρόπου με τον οποίο βλέπουν τα συμφέροντά τους οι ΗΠΑ στην περιοχή μας σε σχέση με την Ελλάδα και την Τουρκία είναι οι θέσεις, που ανέπτυξε πρόσφατα ενώπιον της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων, ένας από τους πιο έμπειρους Αμερικανούς διπλωμάτες, ο ανώτερος συνεργάτης Εθνικής Ασφάλειας και Διεθνούς Πολιτικής στο Κέντρο Αμερικανικής Προόδου Αλαν Μακόφσκι.
Το θέμα της ακρόασης Μακόφσκι από τους Αμερικανούς νομοθέτες αφορούσε στις «Ευκαιρίες και προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο: Εξέταση των συμφερόντων των ΗΠΑ και της περιφερειακής συνεργασίας». Τα μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου σε Ισραήλ, Αίγυπτο και Κύπρο, η επέμβαση της Ρωσίας στη Συρία και «η ανάδυση της Τουρκίας ως επιθετικής, παρεμβατικής δύναμης στην Αραβική Μέση Ανατολή, καθώς και στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο, με εκτεταμένες αξιώσεις για υφαλοκρηπίδα που εκτείνεται πολύ στα νότια και δυτικά της, ενώ αρνείται να παραχωρήσει οποιαδήποτε ουσιαστική αποκλειστική οικονομική ζώνη στην Κύπρο και καμία στα ελληνικά νησιά», αποτελούν τους κύριους παράγοντες ενδιαφέροντος.
Οι εξελίξεις αυτές, που οδήγησαν σε εντεινόμενες συγκρούσεις αλλά και σε δυναμικά σχήματα διαπεριφερειακής συνεργασίας, δημιουργούν ευκαιρίες για την προώθηση των συμφερόντων των ΗΠΑ. Οι Αμερικανοί αποδίδουν μεγάλη σπουδαιότητα στα τριμερή σχήματα με πρωτοβουλία της Ελλάδας και της Κύπρου, που θεωρούνται ως πυρήνας πολύ ευρύτερων διαπεριφερειακών, συνεργατικών εγχειρημάτων. Αλλωστε, η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει εγκρίνει τη συμμετοχή των ΗΠΑ στα τριμερή σχήματα Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ ώστε να μετασχηματιστούν σε «3+1» δεδομένου ότι «αυτό που κάνει το 3+1 άξιο της ισχυρής υποστήριξης των ΗΠΑ είναι ότι συγκεντρώνει τα τρία πιο δημοκρατικά κράτη στην Ανατολική Μεσόγειο…Το ελληνικό τριμερές με την Αίγυπτο, που ξεκίνησε το 2014, αντικατοπτρίζει σε μεγάλο βαθμό αυτό με το Ισραήλ, αν και κάπως λιγότερο αναπτυγμένο».
«Ο πόλεμος μπορεί να ενισχύσει τη διφορούμενη στάση της Τουρκίας»
Ο Αλαν Μακόφσκι περιέγραψε με κάθε λεπτομέρεια το στρατιωτικό χάρτη των συμμαχιών, που έχει αναπτυχθεί στην Ανατολική Μεσόγειο με επίκεντρο τη χώρα μας, τον οποίο λαμβάνουν πολύ σοβαρά υπόψη οι ΗΠΑ. Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ συμμετέχουν συχνά σε ασκήσεις έρευνας και διάσωσης με τις ΗΠΑ ενώ το Ισραήλ συμμετέχει σε ξεχωριστές διμερείς ασκήσεις με την Ελλάδα και την Κύπρο. «Η Ελλάδα φιλοξενεί την εναέρια άσκηση μάχης «Ηνίοχος 2022» με την Αυστρία, τον Καναδά, τη Γαλλία, την Ιταλία, τη Σλοβενία και τις ΗΠΑ καθώς και το Ισραήλ και την Κύπρο. Μεταξύ των παρατηρητών είναι τέσσερα κράτη της Μέσης Ανατολής: Αίγυπτος, Κουβέιτ, Μαρόκο και Σαουδική Αραβία. Η Ελλάδα έφτασε επίσης πέρα από την Ανατολική Μεσόγειο στον Περσικό Κόλπο, φιλοξενώντας πέρυσι σε άσκηση στην Κρήτη τη σαουδαραβική αεροπορία ενώ το «Φόρουμ Φιλίας», περιλαμβάνει το Μπαχρέιν, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αίγυπτο και την Κύπρο. Σε επιχειρησιακό επίπεδο η Αθήνα δάνεισε πέρυσι στη Σαουδική Αραβία ένα αντιαεροπορικό σύστημα Patriot με ανάπτυξη περίπου 130 στρατιωτών για τη λειτουργία του προκαλώντας την οργή του Ιράν. Το 2020, η Αθήνα και το Αμπου Ντάμπι υπέγραψαν συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας ενώ τον Αύγουστο του ίδιου έτους, σε μια περίοδο ελληνοτουρκικών εντάσεων, τα ΗΑΕ ανέπτυξαν τέσσερα F-16 στην Κρήτη».
Στο μεταξύ, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ανακατεύει τη γεωστρατηγική τράπουλα και στην Ανατολική Μεσόγειο με τον Αμερικανό διπλωμάτη να παρατηρεί ότι ο πόλεμος μπορεί να ενισχύσει τη διφορούμενη στάση της Τουρκίας. «Σε γενικές γραμμές, η Τουρκία εφάρμοσε το ίδιο πρότυπο σε αυτή την κρίση, που εφάρμοσε στις ρωσικές περιφερειακές επιθέσεις το 2008 και το 2014. Τάσσεται στο πλευρό της Δύσης ρητορικά ενώ αρνείται να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία…Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, αξίζει να διερευνηθεί εάν οι εξελίξεις στον πόλεμο θα οδηγήσουν την Τουρκία σε αποφασιστική στροφή προς τη Δύση, αλλά μέχρι στιγμής δεν υπάρχει κανένα οριστικό σημάδι για αυτό».
Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχουν οι συνιστώμενες ενέργειες, που άκουσαν οι Αμερικανοί νομοθέτες, κινούμενες στην κατεύθυνση της εντατικοποίησης της διπλωματικής εμπλοκής των ΗΠΑ σε όλα τα επίπεδα με τα φιλικά κράτη και τις ομάδες κρατών στην περιοχή μας ενισχύοντας τη αμερικανική στρατιωτική παρουσία σε αυτή. Η άμεση εμπλοκή της Ουάσιγκτον στα σχήματα συνεργασίας θα ενισχύσει την ικανότητα των ΗΠΑ να διαμορφώνουν τη στρατηγική προοπτική και τις βασικές στρατηγικές αποφάσεις, που λαμβάνονται από τα κράτη μέλη αυτών των σχημάτων. «Αποφάσεις όπως αυτές, που οδήγησαν στην εμπλοκή της Κίνας στα λιμάνια του Πειραιά και της Χάιφα θα ήταν πολύ λιγότερο πιθανές εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες εμπλέκονταν στενά με αυτές τις διαπεριφερειακές ομάδες. Εν ολίγοις, δημιουργήστε ‘συν ένα’ όπου είναι δυνατό…Η εμπλοκή των ΗΠΑ ως ‘συν ένα’ στα τριμερή σχήματα, που έχουν δημιουργήσει χωριστά Ελλάδα και Κύπρος με το Ισραήλ και την Αίγυπτο ενισχύουν την πιθανότητα μεγαλύτερης ομαλοποίησης των σχέσεων Ισραήλ-Αιγύπτου».
Ο Αλαν Μακόφσκι δεν παραγνωρίζει την άποψη, η οποία υποστηρίζει τη σταθερή προσήλωση της Τουρκίας στη Δύση όμως επισημαίνει ότι λόγω της στάσης της Αγκυρας οι ΗΠΑ θα πρέπει να επεκτείνουν τις στρατιωτικές βάσεις τους σε Βουλγαρία, Ρουμανία και Ελλάδα. «Επισκέφτηκα την Ελλάδα τον Νοέμβριο του 2021 ως μέρος της Ομάδας Εργασίας Μέσης Ανατολής του Εβραϊκού Ινστιτούτου Εθνικής Ασφάλειας της Αμερικής (JINSA). Αρκετοί απόστρατοι ανώτεροι στρατιωτικοί των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του πρώην Ανώτατου Συμμαχικού Διοικητή Ευρώπης Φίλιπ Μπρίντλαβ, ήταν σε αυτό το ταξίδι και νομίζω ότι όλοι μας εντυπωσιαστήκαμε με την προθυμία των Ελλήνων στρατιωτικών και αξιωματούχων για διευρυμένη στρατιωτική συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες…Με την υπογραφή συμφωνιών στρατιωτικής αμυντικής συνεργασίας το 2019 και το 2021, τόσο οι αριστερές όσο και οι κεντροδεξιές κυβερνήσεις επιβεβαίωσαν αυτή τη στάση. Οπως επισημαίνει η έκθεση της ειδικής ομάδας JINSA, η Ανατολική Μεσόγειος είναι ένα σταυροδρόμι τριών ηπείρων και η Ελλάδα βρίσκεται στο κέντρο σε αυτό το σταυροδρόμι».
Σε αυτή την προσέγγιση, η χώρα μας μπορεί να αποτελέσει πλατφόρμα προβολής ισχύος στην ευρύτερη περιοχή, ρόλο που η Τουρκία γίνεται όλο και πιο απρόθυμη να διαδραματίσει. «Χάρη στις νέες εγκαταστάσεις πρόσβασης των Ηνωμένων Πολιτειών στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης και την αναμενόμενη επέκταση του σιδηροδρομικού συστήματος, το ΝΑΤΟ θα είναι σε θέση να παρακάμψει τα εμπόδια —ή, στην παρούσα περίπτωση, το κλείσιμο— στα τουρκικά Στενά και να μεταφέρει στρατιώτες και εξοπλισμό σε Βουλγαρία, Ρουμανία, ακόμα και στην Ουκρανία, γρηγορότερα από ότι θα ήταν δυνατό μέσω των Στενών.
Ιδιαίτερη σημασία η επίλυση του Κυπριακού
Ιδιαίτερη σημασία έχει η παραίνεση του Αλαν Μακόφσκι προς τους Αμερικανούς βουλευτές και για την επίλυση του Κυπριακού. «Διπλασιάστε τις προσπάθειες για επίλυση του Κυπριακού, συμπεριλαμβανομένου του διορισμού ειδικού συντονιστή για την Κύπρο, μια ξεχωριστή θέση που υπήρχε από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 έως την αποτυχία του Σχεδίου Ανάν το 2004. Υπάρχουν πάρα πολλές καυτές συγκρούσεις και οξείες κρίσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, για να μην αναφέρουμε διακρατικά προβλήματα όπως η τρομοκρατία και η μετανάστευση. Αλλά το άλυτο, το διαπεριφερειακό διπλωματικό πρόβλημα, που μάλλον μπλοκάρει τους περισσότερους δρόμους συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο είναι η Κύπρος. Αν λυνόταν το Κυπριακό, θα μπορούσε να υπάρχει ήδη ένας αγωγός, που θα μετέφερε ισραηλινό και κυπριακό αέριο στην Τουρκία για περαιτέρω διοχέτευση προς την Ευρώπη. Δεν θα υπήρχαν επιθετικές τουρκικές ενέργειες για τον αποκλεισμό των κυπριακών ερευνητικών δραστηριοτήτων στην ΑΟΖ της και μια ενωμένη Κύπρος θα μπορούσε επίσης να είναι μέλος του ΝΑΤΟ παρά μια πιθανή πηγή σύγκρουσης μεταξύ των μελών του ΝΑΤΟ, Ελλάδας και Τουρκίας. Είναι προφανώς ένα δύσκολο και περίπλοκο πρόβλημα –δε γίνεται ευκολότερο από την Τουρκία και την επιμονή των Τουρκοκυπρίων στη λύση ‘δύο κρατών’ καθώς και στο άνοιγμα των Βαρωσίων– αλλά είναι σημαντικό οι Ηνωμένες Πολιτείες να συνεχίσουν να πιέζουν για μια λύση».
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
