Με κατεπείγουσα διαδικασία, που όμοια της δεν έχει υπάρξει στα 20 χρόνια από την ίδρυση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, ο Βρετανός εισαγγελέας Καρίμ Χαν ερευνά την τέλεση εγκλημάτων πολέμου στην ουκρανική επικράτεια. Μετά τη στοιχειοθέτηση των φρικαλεοτήτων, που διέπραξε ο ISIS στο Ιράκ, ο εισαγγελέας του διεθνούς δικαστηρίου θέτει στο ποινικό «μικροσκόπιο» τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τις καταγγελίες του Κιέβου για θηριωδίες στη χώρα του. Οι εικόνες φρίκης από τη σφαγή αμάχων στην Μπούκα ύστερα από την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων προκαλούν παγκόσμιο αποτροπιασμό και καταδίκη με τη Δύση να προαναγγέλλει νέες κυρώσεις εις βάρος της Μόσχας. Πλέον, η διεθνής κοινότητα ζητά την απόδοση ευθυνών παρακολουθώντας σοκαρισμένη τους δεκάδες νεκρούς πολίτες στους δρόμους των προαστίων της ουκρανικής πρωτεύουσας 3 εβδομάδες μετά τις δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν, στις οποίες είχε χαρακτηρίσει τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν ως «εγκληματία πολέμου», που είχαν πυροδοτήσει ποικίλες αντιδράσεις.
Διαβάστε ακόμη: Πόλεμος στην Ουκρανία: Ο διεθνής Τύπος για τις θηριωδίες της Ρωσίας στην Μπούκα
Το δύσκολο έργο διερεύνησης ενδεχόμενης τέλεσης εγκλημάτων στην Ουκρανία, που εμπίπτουν στη δικαιοδοσία του διεθνούς δικαστηρίου, έχει αναλάβει από τις 28 Φεβρουαρίου ο 52χρονος εισαγγελέας με βάση τα συμπεράσματα, που προέκυψαν από την προκαταρκτική εξέταση των σχετικών στοιχείων. Συνολικά 41 συμβαλλόμενα κράτη απευθύνθηκαν στο γραφείο του Καρίμ Καν για την άμεση διενέργεια έρευνας με τον ίδιο να συγκροτεί την ερευνητική ομάδα του, που θα αποκαλύψει την αλήθεια ώστε να διωχτούν ποινικά οι υπεύθυνοι. «Εάν οι επιθέσεις στρέφονται σκόπιμα κατά του άμαχου πληθυσμού: Αυτό είναι έγκλημα. Εάν οι επιθέσεις στρέφονται σκόπιμα εναντίον πολιτικών στόχων συμπεριλαμβανομένων των νοσοκομείων: Αυτό είναι έγκλημα. Προτρέπω έντονα τα μέρη της σύγκρουσης να αποφύγουν τη χρήση βαρέων όπλων σε κατοικημένες περιοχές. Δεν υπάρχει νομική δικαιολογία, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για αδιάκριτες επιθέσεις ή δυσανάλογες ως προς τις επιπτώσεις τους στον άμαχο πληθυσμό». Η εξέλιξη των γεγονότων στην Μπούκα και τα όσα συνέβησαν νωρίτερα στη Μαριούπολη αλλά και σε άλλες περιοχές της Ουκρανίας αποδεικνύουν ότι οι συγκεκριμένες προειδοποιήσεις του εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου δεν λήφθηκαν υπόψη.
Στο παραπάνω πλαίσιο, ο Καρίμ Καν έχει επισκεφτεί ήδη την Ουκρανία για να αξιολογήσει προσωπικά επί τόπου την κατάσταση με στόχο την περαιτέρω επιτάχυνση του έργου του. Στις συναντήσεις του με την πολιτική και δικαστική ηγεσία της χώρας μετέφερε το μήνυμα ότι το γραφείο του είναι έτοιμο να συνεργαστεί με όλες τις αρμόδιες εθνικές αρχές προκειμένου να έρθει στο φως η αλήθεια και να διασφαλιστεί ότι τα πρόσωπα, που είναι υπεύθυνα για διεθνή εγκλήματα, θα λογοδοτήσουν ενώπιον δικαστηρίου. Ο εισαγγελέας διεμήνυσε με ξεκάθαρο τρόπο: «Oσοι συμμετέχουν σε αυτές τις εχθροπραξίες, είτε ως τακτικές ένοπλες δυνάμεις, είτε ως πολιτοφυλακές είτε ως ομάδες αυτοάμυνας, πρέπει να γνωρίζουν ότι φορώντας στολή ή κουβαλώντας όπλα δεν απαλλάσσονται της ευθύνης αλλά αναλαμβάνουν όντως επιπλέον νομικές υποχρεώσεις. Για όσους δεν ενεργούν σύμφωνα με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, η υπηρεσία μου έχει την εξουσία να αναλάβει δράση για να διασφαλίσει ότι όσοι έχουν διαπράξει διεθνή εγκλήματα θα λογοδοτήσουν σύμφωνα με το Καταστατικό της Ρώμης».
Ο Βρετανός νομικός εξελέγη στη θέση του διεθνούς δικαστηρίου τον Φεβρουάριο του 2021 στη 19η σύνοδο της Συνέλευσης των Κρατών Μερών του Καταστατικού της Ρώμης στη Νέα Υόρκη και ορκίστηκε τον Ιούνιο. Προηγουμένως, είναι διατελέσει βοηθός Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών ενώ υπήρξε επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας των Ηνωμένων Εθνών για τη διερεύνηση των εγκλημάτων, που διαπράχθηκαν από το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ. Με περισσότερα από 25 χρόνια επαγγελματικής εμπειρίας ως δικηγόρος διεθνούς ποινικού δικαίου και ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχει χειριστεί μεγάλο αριθμό υποθέσεων στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για τη Ρουάντα, στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την Πρώην Γιουγκοσλαβία, στα έκτακτα τμήματα των δικαστηρίων της Καμπότζης, στο Ειδικό Δικαστήριο για τον Λίβανο και στο Ειδικό Δικαστήριο για τη Σιέρα Λεόνε.
Στο μεταξύ, η διερεύνηση τέλεσης εγκλημάτων πολέμου στην Ουκρανία και η απόδοση των ποινικών ευθυνών, στην περίπτωση που στοιχειοθετηθούν κατηγορίες εναντίον συγκεκριμένων προσώπων, αποτελεί μία σύνθετη νομική διαδικασία. Αιτία το γεγονός ότι τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία δε συμπεριλαμβάνονται μεταξύ των 123 χωρών, που έχουν κυρώσει το Καταστατικό της Ρώμης, βάσει του οποίου ιδρύθηκε το δικαστήριο το 2002. Με αυτή την έννοια και επί της αρχής το δικαστήριο δεν έχει δικαιοδοσία, σκόπελος, που όμως ξεπερνιέται από το γεγονός ότι η Ουκρανία από το 2014 έχει αποδεχτεί τη δικαιοδοσία του δικαστηρίου για πράξεις, που έχουν τελεστεί στην επικράτεια της.
Οι αξιόποινες πράξεις, που εμπίπτουν στη δικαιοδοσία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου της Χάγης δεν υπόκεινται σε παραγραφή και αφορούν:
α) Στο έγκλημα της γενοκτονίας
β) Στα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας
γ) Στα εγκλήματα πολέμου
δ) Στο έγκλημα της επίθεσης
Ιδιαίτερη σημασία έχει η παράμετρος ότι κατά το δικαστήριο δεν υφίσταται έλλειψη συνεπειών λόγω υπηρεσιακής ιδιότητας καθώς το καταστατικό του έχει την ίδια εφαρμογή έναντι όλων χωρίς διάκριση στη βάση της υπηρεσιακής ιδιότητας. Ιδίως, η επίσημη ιδιότητα κάποιου ως αρχηγού κράτους ή κυβέρνησης, μέλους της κυβέρνησης ή του κοινοβουλίου, εκλεγμένου αντιπροσώπου η κυβερνητικού υπαλλήλου, σε καμία περίπτωση δεν τον εξαιρεί από την ποινική ευθύνη ούτε συνιστά λόγο μείωσης της ποινής. Ασυλίες ή ειδικοί δικονομικοί κανόνες, που συναρτώνται με την επίσημη ιδιότητα προσώπου, είτε κατά το εθνικό είτε κατά το διεθνές δίκαιο, δεν αποκλείουν το δικαστήριο από την άσκηση της δικαιοδοσίας του επί των προσώπων αυτών. Η πρόβλεψη αυτή απαντά στο θεωρητικό ερώτημα εάν θα μπορούσε να ασκηθεί ποινική δίωξη κατά του Βλαντίμιρ Πούτιν, εφόσον προέκυπταν εις βάρος του αποδεικτικά στοιχεία. Το δικαστήριο μπορεί να διαβιβάσει αίτηση για σύλληψη και παράδοση ενός προσώπου, συνοδευόμενη από το υποστηρικτικό υλικό σε κάθε κράτος στο έδαφος του οποίου ενδέχεται να βρίσκεται το πρόσωπο αυτό ζητώντας τη σύλληψη και παράδοση του με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για πιθανές διώξεις στο μέλλον.
Αναφορικά με τις ποινές, που μπορεί να επιβάλλει το δικαστήριο σε βάρος καταδικασθέντα για τα παραπάνω εγκλήματα, προβλέπεται φυλάκιση για συγκεκριμένο αριθμό ετών, ο οποίος δεν μπορεί να υπερβαίνει το μέγιστο των 30 ετών και ισόβια κάθειρξη, όταν αυτό δικαιολογείται από την ιδιάζουσα βαρύτητα του εγκλήματος και από τις ατομικές περιστάσεις που συντρέχουν στο πρόσωπο του καταδικασθέντος. Πέραν της φυλάκισης, το δικαστήριο μπορεί να διατάξει χρηματική ποινή και δήμευση αποκτηθέντων, κινητής και ακινήτου περιουσίας, που προέρχονται αμέσως ή εμμέσως από το έγκλημα.
Ειδικά για τα εγκλήματα πολέμου, που καταγγέλλεται ότι διαπράττει ο ρωσικός στρατός, το διεθνές δικαστήριο εντάσσει στην κατηγορία αυτή, μεταξύ άλλων, τις ανθρωποκτονίες με πρόθεση, τα βασανιστήρια ή την απάνθρωπη μεταχείριση, την εκτεταμένη καταστροφή, που δικαιολογούνται από τη στρατιωτική αναγκαιότητα, την παράνομη εκτόπιση ή μεταφορά ή τον παράνομο περιορισμό και τη σύλληψη ομήρων. Επιπρόσθετα, στα εγκλήματα πολέμου συγκαταλέγονται και άλλες σημαντικές παραβιάσεις των νόμων και εθίμων, που εφαρμόζονται στις διεθνείς ένοπλες συρράξεις εντός του καθιερωμένου πλαισίου του διεθνούς δικαίου και συγκεκριμένα οποιαδήποτε από τις ακόλουθες πράξεις:
1) Επιθέσεις με πρόθεση κατευθυνόμενες κατά του αμάχου πληθυσμού ως τέτοιου ή εναντίον αμάχων ατομικά, οι οποίοι δεν λαμβάνουν άμεσα μέρος στις εχθροπραξίες.
2) Επιθέσεις με πρόθεση κατευθυνόμενες κατά πολιτικών αντικειμένων, δηλαδή αντικειμένων που δεν αποτελούν στρατιωτικούς στόχους.
3) Επιθέσεις με πρόθεση κατευθυνόμενες κατά προσωπικού, εγκαταστάσεων, υλικού, μονάδων ή οχημάτων, που χρησιμοποιούνται σε αποστολές ανθρωπιστικής βοήθειας ή ειρηνευτικές αποστολές σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών εφόσον δικαιούνται την προστασία που χορηγείται σε αμάχους ή πολιτικά αντικείμενα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο των ενόπλων συρράξεων.
4) Επίθεση επιχειρούμενη με πρόθεση, εν γνώσει ότι η επίθεση αυτή μπορεί να προκαλέσει απώλεια ζωής ή σωματική βλάβη σε αμάχους ή βλάβες σε πολιτικά αντικείμενα ή εκτεταμένες, μακροπρόθεσμες και σοβαρές ζημίες στο φυσικό περιβάλλον οι οποίες θα ήταν σαφώς δυσανάλογες σε σχέση με το επιδιωκόμενο συγκεκριμένο και άμεσο συνολικό στρατιωτικό πλεονέκτημα.
5) Επίθεση ή βομβαρδισμός, με οποιοδήποτε μέσο, κατά ανοχύρωτων πόλεων, χωριών, κατοικιών ή κτιρίων που δεν αποτελούν στρατιωτικούς στόχους.
στ) Ανθρωποκτονία ή τραυματισμός μαχίμου ο οποίος έχει παραδώσει τα όπλα ή, μη έχοντας πλέον μέσα άμυνας, έχει παραδοθεί άνευ όρων.
6) Μη προσήκουσα χρήση σημαίας ανακωχής, της σημαίας ή των στρατιωτικών διακριτικών και της στολής του εχθρού ή των Ηνωμένων Εθνών, καθώς επίσης και των διακριτικών εμβλημάτων των Συμβάσεων της Γενεύης, η οποία είχε ως αποτέλεσμα θάνατο ή βαριά σωματική βλάβη.
7) Η μεταφορά, αμέσως ή εμμέσως, από την κατέχουσα δύναμη μέρους του δικού της αμάχου πληθυσμού στο έδαφος που καταλαμβάνει, ή η εκτόπιση ή μεταφορά όλου ή μέρους του πληθυσμού του κατεχομένου εδάφους μέσα ή έξω από το έδαφος αυτό.
8) Επιθέσεις με πρόθεση κατευθυνόμενες κατά κτιρίων αφιερωμένων στη θρησκεία, παιδεία, τέχνη, επιστήμη ή αγαθοεργούς σκοπούς, ιστορικά μνημεία, νοσοκομεία και μέρη όπου συγκεντρώνονται οι ασθενείς και οι τραυματίες, εφόσον δεν αποτελούν στρατιωτικούς στόχους.
9) Χρησιμοποίηση δηλητηρίου ή δηλητηριωδών όπλων.
10) Χρησιμοποίηση ασφυξιογόνων, δηλητηριωδών ή άλλων αερίων.
11)Με πρόθεση χρήση της λιμοκτονίας του αμάχου πληθυσμού ως μεθόδου πολέμου με την αποστέρηση του από αντικείμενα απαραίτητα για την επιβίωση του, συμπεριλαμβανομένης και της εσκεμμένης παρεμπόδισης της παροχής προμηθειών, όπως αυτή προβλέπεται από τις Συμβάσεις της Γενεύης.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
