Ήταν λίγο πριν από τις 6 το πρωί, 68 χρόνια πίσω, όταν δύο άντρες εκστασιασμένοι είδαν τον ήλιο να ξεπροβάλει πάνω από τη στέγη του κόσμου. Ο Έντμουντ Χίλαρι, ο 33χρονος μελισσοκόμος από τη Νέα Ζηλανδία και ο Τένζινγκ Νοργκάι, ο 39χρονος Νεπαλέζος της φυλής των Σέρπα, πατούσαν ακριβώς πάνω στο γρανιτένιο πλάτωμα του South Coll στα 8.504 μέτρα και με τα μάτια τους χάιδευαν την κορυφή του Έβερεστ.
Διαβάστε ακόμη: Σαν σήμερα πέθανε ο Σπύρος Λούης, από τους πρώτους Έλληνες χρυσούς Ολυμπιονίκες
Το πρόγευμα τους περίμενε με βερίκοκα κομπόστα, παστές σαρδέλες και ζεστό τσάι, ενώ πλάι τους η θερμοκρασία έφτανε τους -17C° που ο άνεμος την έριχνε στους -50C°. Πιο δίπλα από το πρωινό τους, περίμενε η Ιστορία για να τους υποδεχτεί στα βιβλία της, ως τους πρώτους ανθρώπους που θα πατούσαν το ψηλότερο βουνό του κόσμου!
Δεν ήταν οι μοναδικοί που το επιχειρούσαν. Μια μέρα πριν, ο Τομ Μπούρντιγιον και ο Τσαρλς Έβανς είχαν επιλεγεί από τον αρχηγό της βρετανικής ορειβατικής ομάδας, συνταγματάρχη Τζον Χαντ, για να αναρριχηθούν στην κορυφή του Έβερεστ, αλλά είχαν επιστρέψει δίχως να τα καταφέρουν, εξαντλημένοι χωρίς οξυγόνο.
Από τους δύο άνδρες που είχαν κολλήσει τώρα τα πρόσωπά τους στις απότομες πλαγιές του βουνού, μόνο ο ένας καταλάβαινε πώς θα ένιωθε ο Τομ Μπούρντιγιον. Τον προηγούμενο χρόνο ο Τένζινγκ Νοργκάι είχε φτάσει 750 μέτρα από την κορυφή οδηγώντας τον Ελβετό ορειβάτη Ρέιμοντ Λάμπερτ, που είχε κλάψει στον ώμο του παραδεχόμενος την ήττα του, πριν βγάλει ένα κόκκινο μαντήλι και το τυλίξει στο λαιμό του συντρόφου του. Ο Νοργκάι φορούσε τώρα σφιχτά εκείνο το κόκκινο μαντήλι για να εξορκίσει την κακή τύχη.
Αφού τελείωσαν βιαστικά το πρωινό τους, οι δύο άνδρες, ξεκίνησαν με πάθος για να κατακτήσουν το Έβερεστ και 4,5 ώρες μετά, εκεί γύρω στις 11.30, στάθηκαν πλάι πλάι στην κορυφή, και κοίταξαν τον κόσμο από εκεί που κανένας άνθρωπος μέχρι τότε δεν είχε κοιτάξει!
«Λοιπόν Τζορτζ, τον πατήσαμε τον μπάσταρδο», ήταν οι πρώτες λέξεις του Χίλαρι όταν κατέβηκε στον καταυλισμό, απευθυνόμενος στον συνάδελφό του Τζορτζ Λόου. Ωστόσο, προέκυψε ένα ζήτημα, που αργότερα θέριεψε τις θεωρίες συνωμοσίας: ποιος ήταν ο πρώτος που πάτησε στην κορυφή;
Δεν υπήρχε τότε φώτο φίνις...
Μια μαρμάρινη παράσταση που στήθηκε λίγες εβδομάδες μετά στο Κατμαντού παρουσίαζε τον Τένζινγκ να τραβάει τον Χίλαρι στην κορυφή. Ήταν ή πραγματικότητα, ή στο μάρμαρο είχε αποτυπωθεί μια… εθνικιστική εικόνα; Στο μεταξύ, πίσω στη Βρετανία, ήταν αδιανόητο ότι άλλες ειδήσεις θα μπορούσαν να επισκιάσουν την «Ημέρα της Στέψης» της βασίλισσας Ελισάβετ και ότι ο Χίλαρι ανέβηκε μεν στο Έβερεστ, αλλά πρώτος είχε πατήσει ένας άλλος, ένας ταπεινός Σέρπα.
Επί δεκαετίες οι φήμες οργίαζαν ότι δεν ήταν η μπότα του Χίλαρι που πρώτη άφησε το χνάρι της στην κορυφή του Έβερεστ αλλά εκείνη του Νοργκάι. Οι δύο από τους γιους του Νοργκάι μάλιστα είχαν δηλώσει, ότι ο πατέρας τους είχε εκμυστηρευτεί πως αυτός πρώτος είχε φτάσει στην κορυφή και όχι ο Χίλαρι. Με τον καιρό οι φήμες διογκώθηκαν και από τους ίδιους τους δύο αναρριχητές, οι οποίοι επέμεναν ότι είχαν φτάσει στην κορυφή μαζί και ότι ήταν χωρίς ουσία το ποιος ήταν μπροστά ή πίσω.
Ο Τύπος πίσω από την όλη ιστορία
«Όταν πήγαμε στο Κατμαντού, υπήρχε έντονα φορτισμένο πολιτικό κλίμα, ιδιαίτερα ανάμεσα στον ινδικό και στον νεπαλέζικο Τύπο. Ο τελευταίος ήθελε πάρα πολύ να επιβεβαιωθεί ότι ο Τένζινγκ ήταν ο πρώτος», θα θυμηθεί πολλά χρόνια αργότερα ο σερ Έντμουντ. «Αυτό θα παρουσίαζε στον κόσμο: ότι οι ορειβάτες του Νεπάλ και της Ινδίας είναι τόσο καλοί όσο και οι ξένοι που έφταναν στα μέρη τους». Για περισσότερο από έναν αιώνα, από το 1852, όταν οι μαθηματικοί υπολογισμοί επιβεβαίωσαν ότι η ψηλότερη κορυφή στον κόσμο ήταν εκείνη του Έβερεστ, οι ορειβάτες ολόκληρης της Γης ονειρεύονταν να την κατακτήσουν πρώτοι και ουδείς από αυτούς έβαζε στο νου του πως θα είναι δεύτερος…
Ένα μικρό αγόρι, στην απομονωμένη περιοχή Khumba του Νεπάλ, ο Νοργκάι είχε ζήσει αυτό το όνειρο της μιας ημέρας, να ανέβει στην κορυφή αυτού αποκαλούσαν «το βουνό μου», και που έσπαγες τον αυχένα σου για να το δεις ψηλά πάνω από τα λιβάδια που κάποτε έβοσκαν κοπάδια κατσίκες . Από πολλές απόψεις, είχε πετύχει το απόλυτο καθώς, έχοντας αποκτήσει καλή φήμη ως εξειδικευμένος Σέρπα ορειβάτης, είχε πάρει μέρος σε πέντε προηγούμενες προσπάθειες.
«Γρήγορα τράβηξα και τον Τένζινγκ δίπλα μου»
Τι συνέβη λοιπόν στην κορυφή του κόσμου πριν από 68 χρόνια; Ένα βιβλίο, που εκδόθηκε με αφορμή την 60η επέτειο, της κατάκτησης Έβερεστ: «Το έπος της πρώτης ανάβασης» του Μίκ Κονέφρι εξηγεί πώς η πολιτική της εποχής οδήγησε στην ομίχλη της σύγχυσης . Σύμφωνα με ένα σημείωμα που βρέθηκε στα αρχεία της Royal Geographical Society, ο συνταγματάρχης Τζέιμς Χαντ - ο οποίος ήταν αρχηγός της αποστολής - και ο Κρίστοφερ Σαμερχέις - ο Βρετανός πρέσβης στο Νεπάλ - επίσημα απέκρυψαν το ποιος έφτασε πρώτος στην κορυφή και μοίρασαν εξίσου στους δύο ορειβάτες τη δόξα, σε μια προσπάθεια να αμβλυνθούν τα αντιαποικιακά αισθήματα που είχαν εκδηλωθεί τόσο στην Ινδία όσο και στο Νεπάλ έξι χρόνια νωρίτερα.
Το σημείωμα έγραφε ότι ο Χαντ επέμενε στο να μην κατονομαστεί ο «πρώτος», «για να μην προσβάλει τους εθνικιστές του Νεπάλ». Έτσι, σύμφωνα με τις επιθυμίες του αρχηγού της αποστολής, η δήλωση που εκδόθηκε στο Κατμαντού, έλεγε: «Μερικά ακόμη χτυπήματα από το τσεκούρι στον πάγο και βρεθήκαμε στη κορυφή»... Ωστόσο, στα αρχεία ήταν καταχωρημένο και ένα σημείωμα του σερ Έντμουντ Χίλαρι τριών σελίδων στο οποίο είχε γράψει: «(εγώ) ανέβηκα στην κορυφή του Έβερεστ… Γρήγορα τράβηξα και τον Τένζινγκ δίπλα μου».
Για περισσότερο από 30 χρόνια και οι δύο άνδρες τήρησαν τη συμφωνία κυρίων και αρνήθηκαν να δηλώσουν το ποιος έφτασε πρώτα στην κορυφή αφού και με τους όρους των αναρριχήσεων, κανείς δεν θα μπορούσε να φτάσει στην κορυφή μόνος. Ωστόσο μετά το θάνατο του φίλου του, το 1986, ο Χίλαρι ένιωσε ότι μπορούσε να μιλήσει πια: «Έχω κουραστεί να ακούω κάποιους να λένε ότι ο Τένζινγκ έφτασε πρώτος στην κορυφή»… Σε μια συνέντευξη του, στη Σκωτία με αφορμή την 50ή επέτειο του επιτεύγματος, το 2003, ο Χίλαρι εξήγησε ακριβώς τι είχε συμβεί: «Ξεκινήσαμε στις 6.30 π.μ., με το πρώτο φως. Εγώ μπροστά και ο Τένζινγκ πίσω δεμένος σφιχτά με το σχοινί. Δεν συζητήσαμε ποτέ ποιος θα ήταν ο πρώτος. Πραγματικά δεν με ενδιέφερε, καθώς ολόκληρη η αποστολή ήταν ομαδική υπόθεση. Έφτασα πρώτος στην κορυφή με τον Τένζινγκ μόλις 10 βήματα πίσω μου. Κούνησα το χέρι μου σε το παλιό αγγλοσαξονικό στιλ, αλλά ο Τένζινγκ ήταν περισσότερο ενθουσιώδης και έπεσε στην αγκαλιά μου. Έτσι αγκαλιασμένοι μείναμε επί μερικά λεπτά, απολαμβάνοντας τη μοναδική στιγμή».
Όπως είχε δηλώσει ο Τένζινγκ λίγα χρόνια μετά, «ήταν η μεγάλη στιγμή που περίμενα σε όλη μου τη ζωή. Ύψωσα τα χέρια μου στον αέρα και μετά αγκάλιασα τον Έντμουντ. Τον χτύπησα πολλές φορές στην πλάτη μέχρι που καταλάβαμε ότι το οξυγόνο λιγοστεύει». Ο Χίλαρι εξήγησε τον λόγο για την απόφαση να μην επικεντρωθεί στο ποιος έφτασε πρώτος στην κορυφή: «Είχαμε προετοιμάσει την ιστορία μαζί και δεν υπήρχε κανείς εκεί για να την αμφισβητήσει. Πίστευα ότι δεν ήταν σπουδαία υπόθεση, καθώς και εγώ και ο Τένζινγκ ήμασταν κομμάτια μιας ομαδικής προσπάθειας και ένας από τους δύο θα έφτανε στην κορυφή. Δεν το έβλεπα ως διαστρέβλωση της Ιστορίας και έτσι το βλέπω ακόμα και τώρα. Δεν νοιώθω ότι ήμουν ήρωας, αλλά ο Τένζινγκ ήταν χωρίς αμφιβολία!».
Το γεγονός ότι βρέθηκαν στη στέγη κόσμου κι ότι δεν υπήρχε πιο ψηλά να φθάσουν, σήμαινε και για τους δύο άντρες πως ο μόνος δρόμος ήταν πλέον ο… κατήφορος. Ο σερ Έντμουντ Χίλαρι, που πέθανε το 2008, έχασε τη σύζυγό και την κόρη του σε αεροπορικό δυστύχημα και ο Τένζινγκ έχασε μια άνετη ζωή, όταν το 1964, ο Ινδός πρωθυπουργός Νεχρού, ο οποίος είχε υποσχεθεί να τον στηρίξει, πέθανε. Ωστόσο και οι δυο ορειβάτες δεν έχασαν ποτέ την υπερηφάνειά τους για το σπουδαίο κατόρθωμα και έμειναν φίλοι μέχρι τέλους. Κάποτε ο Τένζινγκ είχε πει αστειευόμενος: «Αν είμαι ο δεύτερος άνθρωπος που πάτησε στο Έβερεστ, τότε θα πρέπει να ζήσω με αυτήν την ντροπή»... Τα είχε πει όλα!
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
