Κάθε πόλεμος, λένε, έχει τα δικά του όπλα. Και κάθε νέος πόλεμος απαιτεί να είναι εξελιγμένα ώστε να είναι καλύτερα και αποτελεσματικότερα του εχθρού.
Ακόμα και αν αυτός δεν γίνεται σε κάποιο πεδίο μάχης, αλλά μοιάζει περισσότερο με παιχνίδι στρατηγικής, όπως ήταν ο Ψυχρός Πόλεμος, χρειάζεται τα δικά του «όπλα».
Ένα τέτοιο «όπλο» και μάλιστα μυστικό -μέχρι να αποκαλυφθεί, αρκετά χρόνια αργότερα- θα μας απασχολήσει στη συνέχεια του κειμένου. Ο λόγος για το πρόγραμμα MK-Ultra και το πώς σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε από τη CIA.
Με λίγα λόγια πρόκειται για ένα μυστικό επιστημονικό πρόγραμμα που είχε ως στόχο να μελετήσει και να βρει τρόπους επέμβασης στην ανθρώπινη σκέψη και συμπεριφορά. Με κάθε τρόπο. Είτε αυτός ήταν παράνομος ή ανήθικος.
Για να κατανοήσουμε το πόσο σημαντικό ήταν αυτό το πρόγραμμα στη διεθνή σκακιέρα του Ψυχρού Πολέμου, αξίζει να αναφερθεί πως άφησε πίσω του τις έρευνες των Αμερικανών πάνω στην ατομική βόμβα.
Από το ξεκίνημα της δεκαετίας του '50 στις ΗΠΑ αναζητούσαν τρόπους για να προφυλάξουν τους πράκτορές τους από τους Σοβιετικούς, τους Κινέζους και του Κορεάτες.
Οι Αμερικανοί είχαν παρατηρήσει πως οι βετεράνοι που είχαν πολεμήσει στην Κορέα, όταν επέστρεφαν πίσω στην πατρίδα έμοιαζαν άλλοι άνθρωποι. Είχαν απαρνηθεί πολλές από τις απόψεις τους και έδειχναν για παράδειγμα συμπάθεια στον κομμουνισμό. Είχαν ουσιαστικά υποστεί (αυτό που στην Ελλάδα αποδόθηκε ως) "πλύση εγκεφάλου".
Αυτό λοιπόν ήταν το νέο πεδίο μάχης για τις μεγάλες δυνάμεις. Ο έλεγχος του ανθρώπινου εγκεφάλου. Οι μέθοδοι που θα μπορούσαν να κάνουν τις ανακρίσεις πιο αποδοτικές, τους πράκτορες πιο ασφαλείς αν έπεφταν στα χέρια του εχθρού και τους ανθρώπους υποχείρια στις διαθέσεις των κυβερνήσεων.
Κάπως έτσι άρχισε να εκπονείται το μυστικό πρόγραμμα «MK Ultra». Σε αυτό συμμετείχαν πολλοί επιστήμονες, υπάρχουν αναφορές ακόμα για πρώην ναζί, πανεπιστήμια και νοσοκομεία, αλλά όλα αυτά «κρυφά» από την κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Για περίπου 20 χρόνια δεκάδες άνθρωποι έγιναν, οι περισσότεροι εν αγνοία τους, πειραματόζωα.
Στο πρόγραμμα πήραν μέρος δίχως να το γνωρίζουν δεκάδες άνθρωποι. Στρατιώτες, πόρνες, ψυχικά άρρωστοι, πράκτορες της CIA ακόμα και παιδιά. Ως επί το πλείστον Αμερικανοί και Καναδοί καθώς σε υπηρεσίες των δύο κρατών γίνονταν τα πειράματα.
Το πλάνο ήταν... απλό. Να δουν πως συγκεκριμένες μέθοδοι επιδρούν πάνω στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Ήθελαν ουσιαστικά να πετύχουν «την αλλαγή της ανθρώπινης συμπεριφοράς με τη χρήση βιολογικών και χημικών υλικών» όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο διευθυντής της CIA Στάνσφιλντ Τέρνερ το 1977.
Η MK-Ultra χρησιμοποίησε πολλές μεθοδολογίες για να χειριστεί τις ψυχικές καταστάσεις των ανθρώπων και να αλλάξει τις λειτουργίες του εγκεφάλου.
Πιο γνωστή από αυτές ήταν η κρυφή χορήγηση ναρκωτικών (ειδικά LSD) και άλλων χημικών. Παράλληλα χρησιμοποιήθηκαν η ύπνωση, η αισθητική στέρηση, η απομόνωση, η λεκτική και σεξουαλική κακοποίηση, καθώς και διάφορες μορφές βασανιστηρίων.
LSD και «στημένοι» οίκοι ανοχής
Ένα από βασικά μέσα στα πειράματα ήταν η χρήση του παραισθησιογόνου ναρκωτικού LSD. Στην CIA πίστευαν πως η ικανότητα που έχει το LSD να επιδρά στο μυαλό θα βοηθούσε τόσο στην πλύση εγκεφάλου όσο και στα ψυχολογικά βασανιστήρια. Και κάπως έτσι άρχισαν να χρηματοδοτούν μελέτες στα Πανεπιστήμια Κολούμπια και Στάνφορντ αλλά και σε άλλα κολέγια.
Μετά από σειρά δοκιμών κρίθηκε ως πολύ απρόβλεπτο σε ό,τι έχει να κάνει με τις συνέπειές τους στους ανθρώπους.
Βέβαια το LSD δεν ήταν το μόνο ναρκωτικό που χορηγούσαν στα πειράματα. Γινόταν εκτεταμένη χρήση MDMA (κοινώς γνωστή ως ecstasy), ηρωίνης, μεθαμφεταμίνης, βαρβιτουρκικών αλλά και «μανιταριών» (ψιλοκυβίνη).
Midnight Climax
Ουσιαστικά το πρόγραμμα MK-Ultra ήταν η ομπρέλα για δεκάδες άλλα προγράμματα που εστίαζαν στο πως να ελέγχουν το ανθρώπινο μυαλό.
Ένα από αυτά ήταν και το περίφημο Midnight Climax.
Η CIA χρησιμοποιούσε πόρνες ώστε να δελεάσουν ανυποψίαστους άνδρες και να τους οδηγούν σε «ασφαλή σπίτια» όπου πραγματοποιούνταν πειράματα ναρκωτικών.
Εκεί τους χορηγούσαν LSD και διάφορα κοκτέιλ ναρκωτικών και εν συνεχεία παρατηρούσαν τη συμπεριφορά τους μέσα από διπλούς καθρέπτες που είχαν βάλει στους τοίχους. Τα συγκεκριμένα σπίτια ήταν τόσο καλά εξοπλισμένα που οι πρίζες που υπήρχαν στγην πραγματικότητα ήταν συσκευές καταγραφής βίντεο!
Τα περισσότερα από τα πειράματα Operation Midnight Climax πραγματοποιήθηκαν στο Σαν Φρανσίσκο, στην Καλιφόρνια και στη Νέα Υόρκη . Το πρόγραμμα είχε μικρή επίβλεψη και οι εμπλεκόμενοι πράκτορες της CIA παραδέχτηκαν ότι επικρατούσε μια... ελεύθερη ατμόσφαιρα.
Ο θάνατος του Φρανκ Όλσον
Ο μεγαλύτερος όγκος των αποδεικτικών εγγράφων έχει καταστραφεί κάτι που κάνει δύσκολο να υπολογιστούν τα θύματα από το συγκεκριμένο πρόγραμμα.
Ωστόσο αρκετοί θάνατοι έχουν αποδοθεί στο συγκεκριμένο πρότζεκτ, με πιο γνωστό εκείνον του Φρανκ Όλσον.
Ο Όλσον ήταν επιστήμονας, συνεργάτης της CIA. Το αντικείμενό του είχε να κάνει με την «αερομεταφερόμενη κατανομή των βιολογικών μικροβίων», σύμφωνα με μια μελέτη. Ουσιαστικά δημιουργούσε δηλητήρια που μπορούσαν να «καμουφλαριστούν» μέσα σε αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν όλοι όπως πχ η κράμα ξυρίσματος ή τα εντομοαπωθητικά.
Στα μέσα Νοεμβρίου του1953 του χορηγήθηκε κρυφά LSD σε μία γιορτή που συμμετείχαν επιστήμονες της CIA. Κάποια στιγμή τους ενημέρωσαν πως τους έχει χορηγηθεί το ναρκωτικό και πολλοί ήταν εκείνοι που δεν αντέδρασαν καλά. Ωστόσο όλοι είχαν επαφή με την πραγματικότητα και καταλάβαιναν τι έχει συμβεί.
Ο Όλσον ήταν ιδιαίτερα αναστατωμένος. Σύμφωνα με τον γιο του Έρικ, έγινε «αρκετά ταραγμένος και είχε μια σοβαρή σύγχυση με το διαχωρισμό της πραγματικότητας από τη φαντασία». Σύντομα όμως, αυτός και οι άλλοι παρασύρθηκαν σε έναν παραισθησιολογικό κόσμο.
Λίγες ημέρες αργότερα, στις 28/11/1953, πήδηξε από το παράθυρο του δωματίου στο ξενοδοχείο όπου έμενε. Ο θάνατός του θεωρήθηκε αυτοκτονία, ωστόσο αρκετά χρόνια αργότερα η οικογένειά του ζήτησε και πέτυχε μια δεύτερη νεκροψία.
Το 1994 μία ομάδα ιατροδικαστών βρήκε στο σώμα του, στο στήθος και τον λαιμό, τραυματισμούς που υπολόγισαν πως είχαν συμβεί πριν από τη βουτιά θανάτου. Τα συγκεκριμένα ευρύματα πυροδότησαν τη θεωρία πως ο Όλσον δεν είχε αυτοκτονήσει αλλά είχε δολοφονηθεί από τη CIA.
Ουσιαστικά ήταν η επιβεβαίωση πως ο Όλσον «βγήκε από τη μέση». Μετά από πολλές δικαστικές μάχες η οικογένειά του αποδέχθηκε διακανονισμό ύψους 750 χιλ. δολαρίων αλλά και την προσωπική συγνώμη τόσο από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζέραλντ Φορντ, όσο και από τον τότε διευθυντή της CIA Γουίλιαμ Κόλμπι.
Έτσι προέκυψε η... Φωλιά του κούκου!
Ο Κεν Κίζι ήταν ένας από τους εθελοντές του προγράμματος. Ο συγγραφέας είχε συμφωνήσει να παίρνει επ' αμοιβή, διάφορα παραισθησιογόνα, μεταξύ των οποίων και LSD.
Στις υποχρεώσεις του ήταν να καταγράφει τις εμπειρίες του μετά από κάθε χρήση, ώστε αυτές να αξιολογούνται από τους ερευνητές.
Στην πορεία όμως ο Κίζι άρχισε να κλέβει μικροποσότητες LSD και να τις μοιράζεται με τους φίλους του. Μια παρέα που έμεινε στην ιστορία με την ονομασία «Merry Pranksters» στο Σαν Φρανσίσκο. Οι συγκεκριμένα μάλιστα θεωρούνται κάτι ως προάγγελοι των χίπις και ήταν σίγουρα εκείνοι που διέδωσαν τη χρήση LSD.
Το 1961 ο Κίζι συνεργάστηκε με το ψυχιατρείο απ' όπου λάμβανε και ο ίδιος τα ναρκωτικά. Οι καταστάσεις που έζησε εκεί αποτέλεσαν το βασικό υλικό για το πρώτο του βιβλίο, που έγινε άμεσα best seller.
Ήταν το «One flew over the Cuckoo’s nest», στα ελληνικά «Η φωλιά του κούκου», που σχεδόν 15 χρόνια αργότερα (το 1975) έγινε και ταινία με πρωταγωνιστή τον Τζακ Νίκολσον!
Αποκάλυψη
Το 1974 -ένα χρόνο αφότου σταμάτησε το MK-Ultra- ο δημοσιογράφος των New York Times Σέιμουτρ Χερς, δημοσίευσε μια ιστορία για το πώς η CIA είχε πραγματοποιήσει μη συναινετικά πειράματα ναρκωτικών και παράνομες επιχειρήσεις κατασκοπείας σε πολίτες των ΗΠΑ.
Η έκθεσή του ξεκίνησε τη μακρά διαδικασία για να φέρει στο φως λεπτομέρειες για το MK-Ultra.
Τον επόμενο χρόνο, ο Πρόεδρος Φορντ- μετά το σκάνδαλο του Watergate και εν μέσω αυξανόμενης δυσπιστίας στην αμερικανική κυβέρνηση - συνέστησε την Επιτροπή του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών για τις δραστηριότητες της CIA εντός των Ηνωμένων Πολιτειών για να διερευνήσει παράνομες δραστηριότητές της. Συμπεριλαμβανομένου του πρότζεκτ MK-Ultra και άλλων πειράματα σε ανυποψίαστους πολίτες.
Οι αποκαλύψεις σε μία σειρά από κινήσεις και δραστηριότητες των μυστικών υπηρεσιών, οδήγησαν στο Εκτελεστικό Διάταγμα του Φορντ, το 1976, που απαγόρευσε τον πειραματισμό με ναρκωτικά, εκτός αν υπήρχε συναίνεση μετά από ενημέρωση, που να αποδεικνύεται γραπτώς και με μαρτυρία.
Τα στοιχεία για όλη αυτή τη δράση άρχισαν να βγαίνουν στο φως της δημοσιότητας μόλις το 1977 όταν ο πράκτορας της CIA Τζον Μαρκς μπόρεσε να βρει στοιχεία, έστω και ελάχιστα, για τη μυστική δράση της υπηρεσίας στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου.
Αξίζει να σημειωθεί πως το όλο εγχείρημα σταμάτησε γύρω στο 1973 καθώς τα αποτελέσματα που είχαν στα χέρια τους οι επιστήμονες δεν ήταν σημαντικά και δεν μπορούσαν να τα εκμεταλλευτούν.
Πειράματα και σε ζώα
Παράλληλα με τα πειράματα πάνω σε ανθρώπους, υπήρχαν αντίστοιχες ενέργειες και σε ζώα.
Αρχικά τοποθετούσαν ηλεκτρόδια στον εγκέφαλο αρουραίων και χιμπατζήδων ώστε να μπορέσουν να ελέγξουν από μακριά τη συμπεριφορά τους.
Μόλις τα αποτελέσματα ήταν επιτυχημένα, προχώρησαν στις δοκιμές σε σκυλιά. Τα υπέβαλαν σε ηλεκτροσόκ που τις περισσότερες φορές ήταν μοιραία για τα ζώα.
Μόλις πριν από λίγο καιρό αποχαρακτηρίστηκαν και ήρθαν στο φως φωτογραφίες από εκείνα τα πειράματα. Αποδείξεις μιας σκοτεινής περιόδου με στόχο αυτό που τα ολοκληρωτικά καθεστώτα επιζητούν. Τον έλεγχο του μυαλού, της συμπεριφοράς και των αντιδράσεων. Τον έλεγχο του ίδιου του ανθρώπου...
Πηγές: history.com, wired.com, thevintagenews.com, nytimes.com, theguardian.com, montreal.ctvnews.ca, wikipedia.org
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
