Του Πολύδωρου Παπαδόπουλου
Το χρώμα της ειρήνης προκαλεί πλέον φόβο και τρόμο.
Μαζάρι Σαρίφ ή Μαζάρ-ι-Σαρίφ: Πόλη της βορείου Αφγανιστάν στα σύνορα με το Ουζμπεκιστάν. Πρωτεύουσα του νομού Μπαλχ και 4η σε πληθυσμό πόλη της χώρας, που αποτελεί μεγάλο και σπουδαίο εμπορικό κέντρο των Αφγανών.
Τα ασυνήθιστα λευκά δερμάτινα Sneakers με πράσινο και κίτρινο τελείωμα είναι ένα προϊόν που πωλείται περισσότερο από κάθε άλλο από δεκάδες πωλητές παπουτσιών σε ένα μεγάλο παζάρι της πόλης.
Όμως η ζήτηση γι αυτά τα παπούτσια είναι μάλλον ακατανόητη.
Για πολλούς Αφγανούς αυτά τα αθλητικά συνδέονται με μόνο ένα συναίσθημα: τον φόβο.
Η επιλογή αυτή ταυτίζεται με το γεγονός ότι τα συγκεκριμένα παπούτσια έχουν μεγάλη ζήτηση και φοριούνται από τους Ταλιμπάν ως ένα ακόμα status επιβολής.
Αυτά τα παπούτσια έχουν βρεθεί πολλές φορές σε πόδια ανθρώπων σε πεδίο μαχών μέσα σε λάσπη, βρωμιές και αίμα.
Τα παπούτσια αυτά λέγονται Cheetahs (Τσίταχ όπως το ζώο) και παράγονται από την εταιρεία Servis Shoes (παπούτσια Servis), που είναι μία από τις πιο μεγάλες εταιρείες παραγωγής παπουτσιών στο Πακιστάν.
Είναι Sneakers που έχουν επιλέξει ακόμα και αθλητές, προμοτάρονται από αθλητές των χωρών αυτό και είναι το μοντέλο που πουλάει περισσότερο από κάθε άλλο από την εταιρεία.
Στο Αφγανιστάν αυτά τα παπούτσια τα φορούσαν αντάρτες εδώ και πολλά χρόνια. Από την περίοδο του πολέμου του Αφγανιστάν με τη Σοβιετική Ένωση τη δεκαετία του 1980 αλλά και στον πόλεμο που άρχισε το 2001.
Έχουν συνδεθεί με πολέμους, με την εισβολή της Σοβιετικής Ένωσης το 1979, με τη βία, τους πολέμους και τους τόσους θανάτους. Παπούτσια που έχουν βρεθεί αρκετές φορές σε πόδια των Ταλιμπάν.
Στην αγορά του Μαζάρ ι Σαρίφ οι πωλητές τα έχουν όλα τακτοποιημένα. Σαν να βλέπεις ένα εμπορικό κέντρο με χώρους που μπορεί να αγοράσει κανείς φαγητό και κεμπάμπ, φάρμακα, παιχνίδια και ρούχα.
Τα παπούτσια αυτά εντοπίζονται εύκολα και από το πώς είναι και από τις συσκευασίες τους. Χρησιμοποιούνται για περπάτημα, για τρέξιμο και ακόμα και ως συμπληρωματικά για κομμάτια σανδαλιών και πάνινων παπουτσιών.
Ο φόβος των πωλητών για τους Ταλιμπάν
Το μήνυμα των πωλητών είναι απλό: «Μπορείτε να πάρετε και να αγοράσετε εδώ ό,τι θέλετε αλλά ρωτήστε ήσυχα».
Ο 36χρονος Χασίμ Σινγκάλ λέει πως «δεν ρωτάω το πού τα δίνω αυτά τα παπούτσια». Ο Σινγκάλ είναι ένας από τους πωλητές παπουτσιών που δεν είχε πρόβλημα να μιλήσει δημόσια για αυτό.
Τουλάχιστον 10 πωλητές αρνήθηκαν να μιλήσουν στα ΜΜΕ, κυρίως διότι φοβούνται και για τους φόρους που δεν πληρώνουν, αλλά και την πιθανότητα να τους βρουν οι Ταλιμπάν.
Ακόμα και στην... καρδιά του Αφγανιστάν και την πρωτεύουσα Καμπούλ τα παπούτσια αυτά είναι στο επίκεντρο. Ο Μαρ Τζαν, κάτοικος της πόλης Κοστ, τονίζει πως «έχω δει αυτά τα παπούτσια να τα φοράνε πολλές φορές Ταλιμπάν». Στρατιωτικά μέλη της Κυβέρνησης, ειδικές δυνάμεις, εγκληματίες και άλλα άτομα επίσης φοράνε τα παπούτσια αυτά.
Η εταιρεία Servis ξεκίνησε αυτή τη σειρά Τσίταχ στις αρχές του 1980 και λίγο μετά άρχισαν να εμφανίζονται στο Αφγανιστάν. Ο Καιρ Μοχαμάντ Τιμόρ, άλλοτε Στρατηγός, που πολέμησε στο παρελθόν προτού γίνει επικεφαλής Αστυνομίας το 2011, θυμάται πως 30 χρόνια πριν, ο επικεφαλής αξιωματικός είχε παραγγείλει ειδικά αυτά τα παπούτσια για να δείχνουν οι πολεμιστές και οι μαχητές πιο... επαγγελματίες και σοβαροί.
Σχολιάζει πως «έγιναν παράδοση». Ο Τίμορ κατηγορήθηκε για παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και κατάχρηση εξουσίας σε αναφορά του 2015.
Όταν όμως οι αμερικάνικες δυνάμεις μπήκαν στο Αφγανιστάν το 2001, τα παπούτσια αυτά γρήγορα συνδέθηκαν με τους Ταλιμπάν, των οποίων η δύναμη άρχισε να μεγαλώνει και να γιγαντώνεται από το 1996.
«Πολλές φορές φορούσαμε άσπρα παπούτσια και το άσπρο δείχνει ειρήνη», είχε πει ο τοπικός επικεφαλής της επαρχίας Κουντούζ για τους Ταλιμπάν, ο Νατζιμπουλάχ Ακτάς. Σημείωσε ακόμα και πως το άσπρο είναι το χρώμα στη σημαία των Ταλιμπάν.
Οι Αμερικάνοι στρατιώτες ανέφεραν αυτά τα παπούτσια ως τα παπούτσια των Haqqani High-Tops, μιας παραστρατιωτικής οργάνωσης που τέθηκε απέναντί τους.
Συχνά σταματούσαν άτομα που τα ρωτούσαν για ανθρώπους που φορούσαν αυτά τα παπούτσια, ενώ η οδηγία στις μονάδες που πήγαιναν στο Αφγανιστάν ήταν: να τσεκάρετε ποιος φοράει τέτοια παπούτσια. Ωστόσο φτάνοντας στο σήμερα οι ΗΠΑ έχει αποσύρει τις δυνάμεις της από τη χώρα.
Τόσο κοστίζουν τα Sneakers του... πολέμου
Ο αφγανικός στρατός και η αστυνομία είχαν μεγάλες απώλειες σε εκείνες τις μάχες ενώ οι Αμερικανοί όποτε ήθελαν να προκαλέσουν πιο μεγάλη ζημιά έκαναν επιθέσεις από αέρος. Τα παπούτσια αυτά κοστίζουν από 13 έως 25 δολάρια. Ανάλογα με το που πωλούνται και εάν είναι αυθεντικά ή κινέζικη απομίμηση. Τα κινέζικα είναι παρεμφερή αλλά όχι με την ίδια ποιότητα. Δεν έχει σημασία τι είναι. Είναι άνετα, σταθερά και δυνατά.
Στο Αφγανιστάν, μαχητές Ταλιμπάν συχνά αντάλλαζαν σανδάλια για τα Τσίταχ τον χειμώνα. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες, τα παπούτσια αυτά όσο και να χρησιμοποιούνται αντέχουν τουλάχιστον έναν χρόνο προτού χρειαστούν αλλαγή.
Οι Ταλιμπάν τα βρίσκουν σε διαφορετικά στιλ άλλες φορές ή και σε άλλα χρώματα. Ανάλογα με την περιοχή και την ομάδα των Ταλιμπάν μπορεί να βρει κανείς και μαύρο χρώμα στα παπούτσια. Οι διοικητές των Ταλιμπάν σε αρκετές περιοχές στέλνουν είτε οδηγούς ταξί είτε συνεργάτες τους στις πόλεις για την αγορά των παπουτσιών από τοπικούς πωλητές όπως ο Σινγκάλ. Ο χειμώνας είναι η καλύτερη εποχή για αγορές. Μπορεί να πουλήσει μέχρι και 300 ζευγάρια σε έναν μήνα. Οι περισσότεροι πελάτες του είναι από περιοχές έξω από τη Μαζάρ ι Σαρίφ, όπου παραμένουν οι μάχες μεταξύ των Ταλιμπάν και της Κυβέρνησης. Οι πελάτες ζητούν αποδείξεις πάντα ή σχεδόν πάντα.
Οι διοικητές Ταλιμπάν που βρίσκονται στα σύνορα με Πακιστάν αγοράζουν από πόλεις όπως η Κουέτα και το Τσαμάν.
Δύο χρόνια πριν ένας διοικητής Ταλιμπάν θυμόταν πως έπρεπε να κάνει μία σημαντική επιχείρηση κατά του ισλαμικού καθεστώτος και για τη μάχη ήθελε οι στρατιώτες του να νιώθουν άνετα για να πολεμήσουν. Έστειλε οδηγούς ταξί έτσι για να αγοράσουν 200 ζευγάρια με Τσίταχ στο Τζαλαλαμπάντ.
Οι Ταλιμπάν και η Κυβέρνηση του Αφγανιστάν είναι σε συζητήσεις παύσης πυρός στο Κατάρ. Για να υπάρξει ειρήνη. Στο περιθώριο αυτό οι Ταλιμπάν έκαναν την προπαγάνδα τους για να πείσουν ότι δεν φοράνε τα Τσίταχ πια και ότι είναι ένας πιο επαγγελματικός στρατός. Και όλα αυτά ενώ έχουν ένα πολύ άσχημο ιστορικό βίας, καταπάτησης των ανθρώπινων δικαιωμάτων, καταπίεση σε γυναίκες, δολοφονίες και τόσα άλλα.
Δεν σταματούν οι πωλήσεις...
Ο Σαϊντ υπογραμμίζει πως στην εταιρεία «θεωρούμε πως στο Αφγανιστάν τα φοράνε σχεδόν οι πάντες. Δεν το βλέπουμε ως ένα παπούτσι των Ταλιμπάν ή που να φτιάχτηκε για αυτούς». Υπάρχει ειδική αποθήκη στη Καμπούλ που τα προμηθεύει και ενώ φτιάχνονται σε ένα εργοστάσιο στη Γκουζράτ στο Πακιστάν. Ένας παλιός υπάλληλος στο γραφείο της Καμπούλ δεν ήθελε να δώσει το όνομά του και ανησύχησε όταν ρωτήθηκε για τα παπούτσια αυτά. Αρνήθηκε να μιλήσει. Όμως στο δωμάτιο υπήρχαν ξεκάθαρα τα παπούτσια Τσίταχ μέσα στα κουτιά τους, που έφταναν τόσο ψηλά που άγγιζαν σχεδόν το ταβάνι.
Πηγές: Νew York Times, seattletimes
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
