Οι ιστορίες των λέξεων είναι πολλές φορές πραγματικά εντυπωσιακές. Κάποιες φορές, μάλιστα, η εξέλιξη μίας λέξης είναι τόσο περίπλοκη ανά τους αιώνες της ζωής της που ακόμα και ένας φυσικός ομιλητής της ελληνικής γλώσσας είναι παντελώς ανίκανος να αναγνωρίσει γιατί χρησιμοποιεί τη λέξη που χρησιμοποιεί. Ακόμα και αν το κάνει συνέχεια στην καθημερινότητά του. Μία τέτοια περίπτωση είναι και αυτή της λέξης «νερό».
Πρόκειται για μία από τις πιο εντυπωσιακές πορείες που έχω δει. Ειδικά από τη στιγμή που μιλάμε για μία λέξη τόσο σημαντική και τόσο συχνή στην καθημερινότητά μας.
Ως γνωστόν, στην αρχαία Ελλάδα, ονομαζόταν «ύδωρ». Δεν χρειάζεται να ψάξει κανείς στα αρχαιοελληνικά κιτάπια του για να το καταλάβει. Μέχρι σήμερα έχουν διασωθεί στη νέα ελληνική γλώσσα ένα σωρό λέξεις που το υποδηλώνουν: υδραγωγείο, υδρόγειος, υδάτινος, υδραυλικός, αλλά και χωρικά ύδατα. Eίμαι σίγουρος ότι θα βρείτε και πολλά ακόμα παραδείγματα.
Πώς προέκυψε η λέξη νερό;
Αν κάτσεις να ψάξεις ετυμολογικά το πώς μετεξελίχθηκε η λέξη «ύδωρ» στη λέξη «νερό», στην καλύτερη θα χτυπάς το κεφάλι σου στον τοίχο, στη χειρότερη θα γίνεις πιστός αναγνώστης της σειράς βιβλίων «Γιατί και πώς ζουν ανάμεσά μας». Ευτυχώς, λοιπόν, για την ψυχική υγεία κεφαλιών και τοίχων, διασώζονται αναφορές που λειτουργούν ως κλειδί για την ερμηνεία.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι η λέξη «νερό» έχει ετυμολογική συγγένεια με το επίθετο «νεαρός». Για την ακρίβεια, στα βυζαντινά χρόνια χρησιμοποιούνταν συχνότατα η φράση «νεαρόν ύδωρ» η οποία υποδήλωνε το νερό που έχει βγει μόλις από την πηγή. Κατά κάποιον τρόπο δηλαδή μεταφράζεται ως «φρέσκο» ή απλούστερα «τρεχούμενο νερό». Ήδη από τα ελληνιστικά χρόνια βρίσκουμε αναφορές της φράσης «νηρόν ύδωρ», όπου το «νηρός» είναι συνηρημένος τύπος του «νεαρός».
Ουσιαστικά, εδώ έχουμε μία μετωνυμία. Το συνεχές άκουσμα της φράσης «νεαρόν ύδωρ» άρχισε να εγγυάται τη συνέχεια του όρου. Έτσι, οι ομιλητές άρχισαν να παραλείπουν σταδιακά τον όρο «ύδωρ». Τελικά, αυτό που μας έμεινε αιώνες μετά είναι το νερό και κάπως αφήσαμε το «ύδωρ» στην άκρη. Ή τέλος πάντων μόνο στις διάφορες παράγωγες λέξεις στις οποίες διασώζεται ακόμη.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
