Στις 25 Δεκεμβρίου του 1944 η Ευρώπη μετρούσε τις πληγές της μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Μέσα όμως από τα συντρίμμια πρόβαλλε και η ελπίδα των πρώτων Χριστουγέννων που γίνονταν σε κατάσταση ειρήνης και με ηττημένη τη ναζιστική Γερμανία.
Στην Ελλάδα πάντως τα πράγματα ήταν τελείως διαφορετικά. Λίγες ημέρες πριν, στις 3 Δεκεμβρίου, ξεκινούσαν τα περίφημα Δεκεμβριανά.
Επρόκειτο για πολύ σκληρές ένοπλες συγκρούσεις στο κέντρο της πόλης μεταξύ των δυνάμεων του ΚΚΕ και του ΕΑΜ από τη μία και των κυβερνητικών δυνάμεων που είχαν και την πολύτιμη βοήθεια των Άγγλων από την άλλη.
Αφορμή ήταν η απόφαση της κυβέρνησης Παπανδρέου να αφοπλίσει όλες τις αντάρτικες ομάδες οι οποίες καλούνταν να παραδώσουν τα όπλα, κάτι το οποίο αρνήθηκαν να κάνουν.
Λίγες μέρες, λοιπόν, αφότου η Ελλάδα είχε πνιγεί στο αίμα με δεκάδες νεκρούς που σκοτώθηκαν στη μεγάλη διαδήλωση που έκανε το ΚΚΕ, ο Ουίνστον Τσώρτσιλ επέλεξε να περάσει τα δικά του πρώτα ελεύθερα Χριστούγεννα στην Αθήνα μέσω ενός ταξιδιού-αστραπή.
Ο Τσώρτσιλ στην Αθήνα
Έτσι, το μεσημέρι των Χριστουγέννων εκείνων φτάνει στην Αθήνα και συγκεκριμένα στο αεροδρόμιο στο Καλαμάκι το αεροσκάφος SkyMaster στο οποίο επέβαιναν ο ίδιος ο Τσώρτσιλ και στο πλάι του ο Υπουργός Εξωτερικών του, Άντονι Ίντεν. Θα τον υποδέχονταν στην Αθήνα ο στρατηγός Σκόμπι, ο μετ’ έπειτα Πρωθυπουργός Χάρολντ Μακμίλαν, ο Βρετανός Πρέσβης και ο Γεώργιος Παπανδρέου.
Ο Σκόμπι είχε αναλάβει να τον ενημερώσει για το στρατιωτικό σκέλος της βρετανικής στρατιωτικής εμπλοκής στην Ελλάδα, για τον χαρακτήρα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και το κατά πόσο ο πυρήνας του ήταν σκληρά κομμουνιστικός.
Ο Τσώρτσιλ τελικά θα μετακινηθεί με θωρακισμένο όχημα από το Καλαμάκι στο θωρηκτό Ajax που βρισκόταν στον όρμο του Φαλήρου.
Μαρτυρίες λένε πώς κατά τη διάρκεια της διαδρομής του Τσώρτσιλ στο θωρακισμένο του όχημα προς το Φάληρο, πέρασε μπροστά από αρκετούς ΕΛΑΣίτες ελεύθερους σκοπευτές και αυτός ήταν ο πρώτος από του κινδύνους που διέτρεξε για τη ζωή του ο Τσώρτσιλ.
Θεωρητικά τουλάχιστον γιατί φαίνεται ότι από το ΕΑΜ είχαν αποφασίσει να μην κινηθούν σε καμία περίπτωση εναντίον του, «εναντίον ενός από τους τρεις Μεγάλους» όπως έλεγε πολλά χρόνια μετά ο Γλέζος.
Εξάλλου κανείς ακόμα δεν είχε καταλάβει ποιος θα ήταν ο ρόλος του Τσώρτσιλ στη συγκεκριμένη επίσκεψη. Πολλοί δε, μεταξύ τους και ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ήλπιζαν ότι ο Τσώρτσιλ θα διαδραμάτιζε έναν μεσολαβητή που θα προλάβαινε τον εμφύλιο σπαραγμό.
Στην πραγματικότητα βέβαια ο Τσώρτσιλ είχε έρθει στο πλαίσιο προάσπισης της επιρροής της Βρετανίας στα Βαλκάνια έναντι στον σοβιετικό κίνδυνο.
Το αστείο περιστατικό με τον Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό
Ο Τσώρτσιλ συναντήθηκε στο Ajax με τον Γεώργιο Παπανδρέου όπου αποφάσισαν από κοινού να κανονίσουν μία σύσκεψη για την ακριβώς επόμενη ημέρα.
Στη συνέχεια συναντά τον αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό ο οποίος τον εντυπωσιάζει με τον χαρακτήρα, τις απόψεις και κυρίως τις φιλοαγγλικές του θέσεις. Λϊγες ημέρες αργότερα ο Δαμασκηνός θα αναγορευόταν σε αντιβασιλέα της Ελλάδος.
Υπάρχουν μάλιστα και κάποιες μαρτυρίες για το πώς εντός του εορταστικού κλίματος στο θωρηκτό, ο Δαμασκηνός με τα μούσια και τα ράσα του θεωρήθηκε από τους Άγγλους ναύτες ως μασκαράς (υπάρχει ένα συγκεκριμένο έθιμο του αγγλικού ναυτικού να μασκαρεύεται κατά τις παραμονές των Χριστουγέννων).
Αυτό δημιούργησε μία μάλλον δυσάρεστη έκπληξη στον Δαμασκηνό. Γράφει ο Φοίβος Γρηγοριάδης στην «Ιστορία του Εμφυλίου Πολέμου 1945-49»:
«Κατά την επίσκεψή του στο βρετανικό πολεμικό, ο Δαμασκηνός υπέστη αρκετή γελοιοποίηση, κατά παρεξήγησι. Με έθιμο του αγγλικού ναυτικού, την παραμονή των Χριστουγέννων μασκαρεύονται μερικοί άνδρες του πληρώματος. Αυτοί τον πέρασαν για όμοιό τους όπως τον είδαν πανύψηλο με τα παράξενα για τους Άγγλους ράσα και γενειοφόρο.
Ο «κύλινδρος» (σ.σ.: το καλυμαύκι) στο κεφάλι του τον έδειχνε ακόμη πιο ψηλό και νόμισαν πως πατούσε σε ξυλοπόδαρα. Τον περικύκλωσαν χορεύοντας καννιβαλικά γύρω του και έτοιμοι να τον αρχίσουν στις φάπες, σαν τον καλύτερο μασκαρά της βραδυάς».
Ο ΕΛΑΣ θα μπορούσε να ανατινάξει τον Τσώρτσιλ
Μετά τη δολοφονική δράση των Άγγλων σκοπευτών στα Δεκεμβριανά, ο ΕΛΑΣ είχε φυσικά αρχίσει να δραστηριοποιείται. Στο σημείο αυτό να τονιστεί ότι, για λόγους ασφαλείας, σχεδόν όλη η ελληνική κυβέρνηση δραστηριοποιούνταν στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία στο Σύνταγμα. Εκεί μάλιστα είχε στήσει και ο στρατηγός Σκόμπι το αρχηγείο του.
Ο ΕΛΑΣ, πριν ενημερωθεί για την επίσκεψη Τσώρτσιλ, είχε ετοιμάσει τη μεγάλη του κίνηση. Μπαίνοντας από τις εκβολές των υπονόμων του Ιλισσού (στο ύψος της σημερινής Βασιλέως Κωνσταντίνου) μία ομάδα με σαμποτέρ κινήθηκε στο υπόγειο δίκτυο της Αθήνας διασχίζοντας έτσι όλο το κέντρο.
Πάνω τους κουβαλούσαν μεγάλη ποσότητα εκρηκτικών. Η αποστολή ήταν πολύ δύσκολη αλλά καλά οργανωμένη: Στο στόχαστρο ήταν ο μισητός Σκόμπι και όλο το επιτελείο του. Επικεφαλής της δράσης ήταν ο Σπύρος Καλοδίκης.
Διαβάζουμε σε μία συνέντευξη που έδωσε στον Ριζοσπάστη ο Βασίλης Μπαρτζιώτας, σημαίνον στέλεχος του ΚΚΕ που μίλησε για την πορεία των σαμποτέρ: «Έχοντας στα χέρια τους το γενικό σχεδιάγραμμα των υπονόμων της Αθήνας, έπειτα από πορεία 12 ωρών μέσα στα βρώμικα νερά των οχετών, με άμεσο κίνδυνο της ζωής τους, κατόρθωσαν να κουβαλήσουν κάτω από την πλατεία Συντάγματος, ακριβώς στο ξενοδοχείο της “Μεγάλης Βρετανίας” περίπου έναν τόνο εκρηκτικής ύλης (τροτύλης)».
Οι σαμποτέρ κατάφεραν να φτάσουν στο σημείο αλλά η ξαφνική επίσκεψη του Τσώρτσιλ ήταν ένας παράγοντας που άλλαζε τα πάντα. Αντίθετα με ό,τι συνέβαινε, είχε αρχίσει να διαδίδεται στην Αθήνα εκείνες τις ημέρες ότι ο Τσώρτσιλ θα διέμενε στη Μεγάλη Βρετανία.
Αυτό δημιούργησε έναν νέο γύρο διαπραγματεύσεων μεταξύ των ΕΛΑΣιτών οι οποίοι αποφάσισαν τελικά να εγκαταλείψουν το σχέδιο. Δήλωνε πολύ αργότερα σε συνέντευξη στον Observer ο Μανώλης Γλέζος.
«Ήμασταν περίπου 30 άτομα. Δουλεύαμε στα τούνελ. Φοβόμασταν πολύ ότι θα μας ακούσουν. Συρθήκαμε μέσα στα σκατά και το νερό και βάλαμε το δυναμίτη ακριβώς κάτω από το ξενοδοχείο [...] Μού πήρε τουλάχιστον δύο ώρες να τοποθετήσω το εκρηκτικό υλικό και δύο ώρες να επιστρέψω, και όταν βγήκαμε ήταν θέμα δευτερολέπτων, όλα ήταν έτοιμα [...] Εγώ ο ίδιος κρατούσα το σύρμα με το φιτίλι και έπρεπε να το ξετυλίξω».
Φαίνεται ότι ο επικεφαλής του σαμποτάζ Καλοδίκης έφτασε την τελευταία στιγμή στο σημείο της επιχείρησης και διέταξε τους πάντες να σταματήσουν ό,τι έκαναν γιατί ο Τσώρτσιλ ήταν στο ξενοδοχείο.
Την αμέσως επόμενη ημέρα μία βρετανική περίπολος βρήκε τυχαία τα εκρηκτικά και τα εξουδετέρωσε.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
