Οι φετινές φωτιές που έχουν ξεσπάσει κατά μήκος ολόκληρης της χώρας, έχουν προκαλέσει τεράστιες ζημιές στα ελληνικά δάση. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, η συνολική έκταση που έχει γίνει μαύρη γη, μόνο εντός του 2023, ξεπερνά τα 429 χιλιάδες στρέμματα. Η καταστροφή, όμως, δεν έχει να κάνει αποκλειστικά με τη χλωρίδα των οικοσυστημάτων.
Όπως εξηγούν οι ειδικοί, ο αριθμός των άγριων ζώων που δεν κατάφεραν να σωθούν από την πύρινη λαίλαπα και κάηκαν ζωντανά στα δάση της Αττικής, της Εύβοιας και της Ρόδου είναι ανυπολόγιστα μεγάλος. Δυστυχώς, ακριβές νούμερο δεν υπάρχει. Η εικόνα, όμως, που αντικρίζουν οι εθελοντές διασώστες άγριων ζώων είναι τραγική και ενδεικτική της κατάστασης.
Συνομιλούμε τηλεφωνικά με τον Βασίλη Σφακιανόπουλο, τον ιθύνοντα νου του Save Your Hood, μιας εθελοντικής ομάδας που κάθε καλοκαίρι σκανάρει τις καμένες περιοχές, προκειμένου να ανιχνεύσει ζωή. Οι φωτογραφίες που κυκλοφόρησαν στα social media από τις πρόσφατες επιχειρήσεις στα δάση της Ρόδου, έκαναν μέσα σε λίγες ώρες τον γύρο του διαδικτύου.
Σε αυτές φαίνονται, αποκαμωμένοι και γανωμένοι από την κάπνα, εθελοντές της οργάνωσης και της ANIMA να κρατούν στα χέρια τους ζωντανές χελώνες, φίδια και σαύρες που γλίτωσαν από τις φλόγες. Όλοι τους δείχνουν χαρούμενοι παρά την κούραση και την ταλαιπωρία.
«Έρχεσαι αντιμέτωπος με την καταστροφή, τον θάνατο»
«Είναι απίστευτα τα συναισθήματα που βιώνουμε όλοι μας όταν βρεθεί ένα ζωντανό ζώο. Δεν χρειάζεσαι κάτι άλλο. Είναι η ελπίδα πως υπάρχει ακόμη ζωή. Δεν είναι λίγο πράγμα. Έρχεσαι αντιμέτωπος με την καταστροφή, τον θάνατο. Απευθείας. Είναι τεράστιο το σοκ» λέει ο Βασίλης Σφακιανόπουλος, ο οποίος παράλληλα δρα ως εθελοντής δασοπυροσβέστης από το 2007.
Ο ίδιος θυμάται πολύ έντονα ένα περιστατικό που συνέβη πριν από δύο χρόνια. «Ήμουν στο πεδίο και δρούσα ως πυροσβέστης. Ξαφνικά είδα μπροστά μου ένα αγριογούρουνο που είχε αρχίσει να καίγεται. Το κυνήγησα, προσπάθησα να το εγκλωβίσω, ώστε να το διασώσω με ειδική ομάδα. Όταν γύρισα, ήταν νεκρό. Με είχε συγκλονίσει τόσο πολύ γιατί κατάλαβα πως δεν αρκούσε αυτό που έκανα» σημειώνει.
Οι ίδιες σκηνές επαναλαμβάνονται χρόνο παρά χρόνο. Φέτος, έχει προλάβει ήδη να δράσει σε Αττική και Εύβοια. Η πυρκαγιά στον Κουβαρά ήταν, όπως εξηγεί, μία από τις πιο δύσκολες που κλήθηκε να αντιμετωπίσει τα τελευταία χρόνια.
«Ήμουν με μια πολύ έμπειρη ομάδα εθελοντών δασοπυροσβεστών. Ενώ είχαμε την έλεγχο, ξαφνικά γύρισε και καλυφθήκαμε από πύρινη βροχή 20 μέτρων. Ο αρχηγός μπήκε μπροστά μας ζήτησε να εκκενώσουμε». Όπως και τελικά έγινε.
Δε συνέβη, όμως, το ίδιο και με τα ζώα που ζούσαν στην περιοχή. Μετά το πέρας της πυρκαγιάς, ο κ. Σφακιανόπουλος επέστρεψε με το Save Your Hood για να ψάξουν για επιζώντα ζώα. Αυτό που βρήκαν, όμως, τους σόκαρε.
«Η φωτιά ήταν τόσο καταιγιστική, τόσο έντονη που όλα τα ζώα που βρέθηκαν νεκρά ήταν εν κινήσει. Δεν πρόλαβαν καν να βρουν κάποιο καταφύγιο. Και δε συνέβη μόνο στις χελώνες αλλά και στις αλεπούδες και τους λαγούς που θεωρούνται πιο γρήγορα. Από αυτό μπορούμε να καταλάβουμε τη σφοδρότητα της πυρκαγιάς».
Η ιδιάζουσα περίπτωση της χελώνας
Ο ίδιος στέκεται ιδιαίτερα στην περίπτωση των χελωνών. «Οι χελώνες, σε αντίθεση με όλα τα υπόλοιπα είδη, δεν ψάχνουν να φύγουν από τη φωτιά αλλά να βρουν καταφύγιο, συνήθως σε πιο δροσερά σημεία, όπως φαράγγια και ρέματα». Σε αρκετές περιπτώσεις τα καταφέρνουν αλλά πεθαίνουν, εξαιτίας της έλλειψης τροφής και νερού.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο, οι διασώστες άγριων ζώων πρέπει να δράσουν γρήγορα. Κι αυτό γιατί, εάν περάσουν περισσότερες από πέντε μέρες, οι πιθανότητες να βρεθεί ζωή στα καμένα δάση είναι μηδαμινές. Μόνο στις τελευταίες έξι δράσεις που έχει πραγματοποιήσει η οργάνωση, έχουν βρεθεί 48 ζωντανές χελώνες, αλλά σχεδόν τριπλάσιες νεκρές.
Κάθε μία επιζήσασα, όπως εξηγεί, είναι σημαντική. «Μιλάμε για αιωνόβια ζώα, τα οποία αναπαράγονται με πολύ αργούς ρυθμούς. Έτσι, λοιπόν, όποια κι αν βρούμε ζωντανή, ενισχύει αυτόματα το οικοσύστημα που βρίσκεται» παραδέχεται.
Η διαδικασία της διάσωσης
Η διαδικασία της έρευνας και της διάσωσης είναι πολύ συγκεκριμένη κάθε φορά: όλοι οι εθελοντές συγκεντρώνονται στην αφετηρία, χωρίζονται σε ομάδες των δύο ατόμων και καλύπτουν την καμένη περιοχή ακτινωτά.
Φορούν πάντοτε μάσκες προκειμένου να προστατευθούν από τον καπνό και τον άνθρακα που μπορεί να αποβεί εξαιρετικά επικίνδυνος για τα πνευμόνια ενώ πάντα προσέχουν προκειμένου να αποφύγουν οποιαδήποτε μικροεστία φωτιάς που μπορεί να εμφανιστεί και να τους κάψει. Πολλές φορές, όπως εξηγεί, οι πάτοι των παπουτσιών τους έχουν λιώσει, εξαιτίας των υψηλών θερμοκρασιών.
Η αντιμετώπιση ενός επιζώντος ζώου είναι επίσης πολύ προσεκτική. «Τα περισσότερα είναι σε κατάσταση σοκ. Είναι φοβισμένα, μπορεί να εμφανίσουν επιθετική συμπεριφορά, αλλά κατά βάση, προσβάσιμα. Καταλαβαίνουν πως θες να τα βοηθήσεις» σημειώνει.
Το πρώτο πράγμα που κάνουν συνήθως είναι να τα βρέξουν με νερό, προκειμένου να ενυδατωθούν και να «πάρουν τα πάνω τους». Ύστερα αναλαμβάνει η ΑΝΙΜΑ, η οποία, σε συνεργασία με κτηνιάτρους, τα φροντίζει και ύστερα από μήνες, τα επιστρέφει στο φυσικό τους περιβάλλον. Τι γίνεται, όμως, εάν έχει μείνει καμένη γη πίσω;
Το σοκ που προκαλείται στην πανίδα μιας δασικής περιοχής που καίγεται είναι, όπως σημειώνει ο Βασίλης Σφακιανόπουλος, ακόμη μεγαλύτερο απ’ τη χλωρίδα. «Ένα πευκοδάσος σε 20 χρόνια μπορεί να αρχίσει να ανακάμπτει. Τα ζώα, όμως, αργούν να φτάσουν. Η βλάστηση είναι χαμηλή. Δεν υπάρχει πια χώρος για λαγούς, για αλεπούδες. Στην περίπτωση των χελωνών, πρέπει να περάσουν ακόμη και 70 χρόνια για να επιστρέψει η κανονικότητα. Το οικοσύστημα που είχε δημιουργηθεί σε βάθος αιώνων απορυθμίστηκε πλήρως» εξηγεί.
Το μόνο που τον κάνει να αισιοδοξεί είναι η τεράστια συμμετοχή εθελοντών που δρουν προκειμένου να διασώσουν ζώα στα καμένα βουνά. Μόνο φέτος, όπως εξηγεί, ο αριθμός τους ξεπέρασε τους 400. Την ίδια ώρα, οι αιτήσεις που γίνονται στον ιστότοπο της οργάνωσης είναι, πια, μη διαχειριζόμενες.
Θα προτιμούσε, βέβαια, να μη χρειαζόταν ποτέ ξανά η βοήθεια της οργάνωσης. Γνωρίζει, όμως, κι εκείνος, με τα τόσα χρόνια εμπειρίας στα μέτωπα, πως οι πυρκαγιές πια έχουν συνυφαστεί άμεσα με το ελληνικό καλοκαίρι. Κι οι απώλειες κάθε φορά είναι τεράστιες. Ανθρώπινες και μη.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
