Ψυχωσικά επεισόδια, σκοτεινές σκέψεις, νοσηλείες, εμμονές, αντικαταθλιπτικά και κάθε είδους καταχρήσεις. Ένας φαύλος κύκλος γεμάτος με πόνο και ματαίωση, όμως, εκείνος κατάφερε να μιλήσει ανοιχτά για αυτά που καθηλώνουν το μυαλό του. «Ένας άνθρωπος με σχιζοφρένεια, είναι ξεχωριστός, όχι προβληματικός», όπως λέει χαρακτηριστικά. Και η κοινωνία πρέπει να τον αντιμετωπίζει ισότιμα.
Ο Δημήτρης Ζαρμπούτης μιλά στο reader για τη ζωή του με σχιζοφρένεια:
Γενικά από μικρός θα έλεγα ότι ήμουν ένα συναισθηματικό και εσωστρεφές παιδί. Νομίζω ότι άνθρωποι οι οποίοι είναι φύσει πιο κυνικοί και άνιωθοι, δύσκολα νοσούν από τέτοια πράγματα. Πάντα είχα σκέψεις που δεν εξωτερίκευα. Ήμουν αρκετά καλός μαθητής χωρίς ιδιαίτερα σκληρό διάβασμα. Γενικά δεν έκανα ακρότητες σαν έφηβος. Θυμάμαι ότι στην τρίτη λυκείου είχα περάσει μια φάση και μέχρι και τα Χριστούγεννα οι βαθμοί μου ήταν οριακά πάνω από τη βάση. Το γύρισα όμως και αρίστευσα στις πανελλήνιες με διάβασμα μισής χρονιάς. Όταν πέρασα το 2009 στο τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών στην Πάτρα, η ενήλικη ζωή μου ξεκινούσε με τους καλύτερους οιωνούς. Τα πήγαινα καλά στη σχολή και επένδυα τον χρόνο μου στην αυτοβελτίωση, ξεκίνησα να μαθαίνω κιθάρα και γράφτηκα σε έναν τοπικό σύλλογο ποδοσφαίρου.
«Ρε μπαγάσα, περνάς καλά κει πάνω»
Τον Απρίλιο του 2012, ο πατέρας μου πέθανε από ανακοπή καρδιάς. Άμεσα δε με είχε ρίξει τόσο, νομίζω ότι το πένθος σε κάποιους έρχεται κάπως ετεροχρονισμένα. Γενικά ισορροπούσα, αλλά είχα κλειστεί κάπως στον εαυτό μου. Καμιά φορά σκεφτόμουν ότι έφερα μια ευθύνη, τον είχα δει να παθαίνει δύσπνοια και τον είχα ακούσει να μου λέει ότι ένιωθε μούδιασμα στο αριστερό χέρι. Στα 20 δεν είχα ιδέα από εμφράγματα και δεν είχα σκεφτεί να τον προειδοποιήσω.
Την τελευταία φορά που είχε έρθει στην Πάτρα τον είχα δει να βάζει τα κλάματα για τον δικό του πατέρα. Δεν ήξερα τι να του πω. Η σχολή είχε αρχίσει να μένει πίσω, είχα κάποια συναισθηματικά ξεσπάσματα και στην χειμερινή εξεταστική του επόμενου έτους πάτωσα. Τότε υπήρξε μια σύντομη περίοδος που ήμουν σε υπερδιέγερση, δεν κοιμόμουν και με θυμάμαι μια νύχτα να γράφω απνευστί ένα κείμενο καμιά εικοσαριά σελίδες με σκέψεις που μου κατέκλυζαν το μυαλό.
«Στο θολωμένο μου μυαλό ο κόσμος είναι μια σταλιά»
Ήρθα στην Αθήνα μετά την εξεταστική και η φαντασία μου υπερλειτουργούσε κάπως, μπέρδευα στο μυαλό μου άγνωστα πρόσωπα με γνωστούς μου. Το βράδυ πριν την ημέρα που νοσηλεύτηκα με θυμάμαι να καπνίζω ένα τσιγάρο στο μπαλκόνι και να σκέφτομαι πως είμαι ο πατέρας μου. Την επομένη το πρωί ήμουν μόνος στο σπίτι, η μάνα μου ήταν στη δουλειά. Και τότε, μπροστά στον καναπέ που πέθανε, μου πέρασε η σκέψη να κάνω έρωτα εκεί πάνω και να γεννιέται ο εγγονός του. Τότε ένιωσα ότι το αίμα μου τραβιόταν από τα άκρα μου, νόμιζα ότι το σώμα μου θα στεγνώσει από αίμα και θα ότι πάθαινα και εγώ έμφραγμα εκείνη την ίδια στιγμή. Βγήκα πανικόβλητος έξω απ’ το σπίτι, έκανα ένα γύρο το τετράγωνο και ξαναμπήκα μέσα.
Η μάνα μου ήρθε απ’ τη δουλειά θορυβημένη και από ένα μήνυμα που είχα στείλει κατά λάθος. Εγώ ήμουν αμέσως μετά την κρίση πανικού ή πάνω σε αυτό που τελικά θεωρήθηκε ως πρώτο ψυχωσικό επεισόδιο και άρχισα να της λέω ότι δεν μπορώ να σηκώσω αυτό το βάρος και να γυρίσει στο πατρικό της να πάρει για γιο τον ανιψιό της και να πάρει η γιαγιά μου για γιο τον δικό της ανιψιό, πράγματα που δεν έστεκαν. Με πήγε για λίγο σε έναν γείτονα, εκεί με ξαναέπιασε πανικός και βγήκα τρέχοντας έξω.
Πήρε τηλέφωνο διάφορους ειδικούς και της είπαν να με πάει στα επείγοντα της ψυχιατρικής όποιου νοσοκομείου εφημέρευε. Πήγαμε χωρίς εγώ να έχω αποσαφηνίσει το που ακριβώς πάμε, νόμιζα ότι πηγαίναμε στο νοσοκομείο που ήταν ο μπαμπάς μου όταν πέθανε. Όταν με εξέτασε ο ψυχίατρος άρχισα να μιλάω κάπως παραληρηματικά σε έντονη συναισθηματική φόρτιση. Επειδή κάπου ψυλλιαζόμουν ότι οι υπόλοιποι θεωρούσαν πως κάτι δε πήγαινε καλά με μένα γυρνάω σε κάποια δόση και του κάνω «γιατρέ ξέρετε γιατί τρελάθηκε ο Νίτσε; Επειδή σκεφτότανε πολύ». Μου απάντησε ότι αυτό δεν ήταν της παρούσης. Απεφάνθησαν ότι πρέπει να νοσηλευτώ αλλά το νοσοκομείο δεν είχε κλίνες, όποτε με πήγανε στο Αττικό. Ακόμη δεν είχα καταλάβει ακριβώς τι γινόταν, μέσα μου σκεφτόμουν ότι ήμασταν στα ΚΤΕΛ της Χαλκίδας και ότι θα έρθει μια κοπέλα και θα πάμε στο χωριό να δω τη γιαγιά μου και να μας παντρέψει.
Μου δώσανε μια χούφτα φάρμακα και με βάλανε για ύπνο. Τις πρώτες μέρες στο ψυχιατρείο, είχα ένα τεράστιο κενό μνήμης, ήταν σαν να μην τις έχω ζήσει. Από διηγήσεις της μάνας μου ξέρω ότι την επομένη το πρωί, αφού συνειδητοποίησα που βρισκόμουν, έγινα εξαιρετικά βίαιος. Ήθελα να δείρω όποιον έβλεπα μπροστά μου αν δεν με άφηναν να φύγω από εκεί μέσα και χρειαζόντουσαν σεκιουριτάδες να με κρατάνε, μέχρι που μπήκαμε με τη μάνα μου σε ένα δωμάτιο οι δυο μας και προσπάθησε να με πείσει ότι ήταν για το καλό μου να μείνω εκεί.
Θυμάμαι τη νοσηλεία μου μόνο μετά τις πρώτες μέρες. Με είχαν βάλει σε έναν κοιτώνα με έναν ηλικιωμένο που ήταν εκεί με κατάθλιψη επειδή ο γιος του δεν του μιλούσε πια. Γενικά οι ασθενείς ήταν απλά άνθρωποι με προβλήματα, δεν είχες να τους προσάψεις κάτι άλλο.
Ωστόσο οι δυσκολίες ψυχολογικά ήρθαν μετά τη νοσηλεία. Έπαιρνα τότε αντιψυχωσικά, ηρεμιστικά και κάποιους ισορροπιστές. Από όταν βγήκα και μετά η προσωπικότητα μου είχε μεταβληθεί προς το χειρότερο, ήμουν σε απόγνωση, θυμάμαι ότι πήγαινα στην Πάτρα και με πιάνανε τα κλάματα μόνος μου, έκανα σκοτεινές σκέψεις, είχα ψυχοσωματικά, καθόμουν κλεισμένος μέσα στο σπίτι και ήμουν προσκολλημένος στη μάνα μου λες και ήμουν παιδάκι.
Δεν μπορούσα να διαβάσω με τίποτα, θυμάμαι ότι το σώμα μου από εκεί που ήμουν εξαιρετικά αθλητικός ξαφνικά είχε αλλάξει, πήγαινα να κάνω προπόνηση και στο εικοσάλεπτο απάνω ζαλιζόμουν και ένιωθα εξαντλημένος. Δεν μπορούσα να κάτσω μόνος μου, ήθελα συνεχώς να είμαι με κάποιον. Παρακαλούσα τους γιατρούς αφότου βγήκα να μου γράψουν και αντικαταθλιπτικά ενώ η αλήθεια είναι ότι τέτοια μαυρίλα δεν δικαιολογούταν απ’ τις αντικειμενικές συνθήκες της ζωής μου οπότε θεωρώ ότι τα φάρμακα με έριξαν απότομα ασχέτως αν θεωρήθηκε ότι ήταν απαραίτητα.
Είχα φτάσει στο 5ο έτος χρωστώντας σχεδόν 40 μαθήματα και άρχισα την κακή ζωή και τις καταχρήσεις αλλά τις νόμιμες, όχι τις παράνομες. Ξέρεις, αυτές που σε καταστρέφουν σιγά σιγά, φαγητό που με έκανε να πάρω πολλά κιλά, είχα φτάσει μέχρι σχεδόν τα 100, πολύ τσιγάρο στο οποίο εθίστηκα, υπήρχε περίοδος που έκανα και δύο πακέτα τη μέρα, ανούσια ξενύχτια και ανάκατα ωράρια ύπνου, ώρες σε ανώνυμα τσατ στο ίντερνετ ψάχνοντας για εικονική παρέα. Μια άσκοπη ασωτία και μια παρακμή γενικότερα.
Κατά περιόδους που κλεινόμουν στον εαυτό μου και χανόμουν στα άγχη μου υπήρχαν φάσεις που λόγω του τι είχε προηγηθεί φοβόμουν χωρίς κάποιο σαφή λόγο ότι το μυαλό μου πάλι κάτι παθαίνει, ότι πάλι ξαναρρωσταίνω. Είναι και λίγο αυτοεκπληρούμενο δηλαδή, αν σου μπει η ιδέα ότι τα χάνεις, όντως τα χάνεις κατά κάποιο τρόπο.
Η σχολή προχώραγε αργά, μέχρι που κρίθηκε ότι χρειάστηκε να ξανανοσηλευτώ. Να σου πω ότι γενικά δεν είχα ποτέ οπτικές ή ακουστικές ψευδαισθήσεις ούτε ξαναείχα μανίες, ανέπτυξα όμως ένα άγχος να διαχειριστώ την καθημερινότητα και μια αμφιθυμία σε υπερβολικό βαθμό. Δηλαδή με θυμάμαι λίγο πριν ξανανοσηλευτώ να κυκλοφορώ στο πανεπιστήμιο σαν χαμένος, να ακολουθώ σαν υπνωτισμένος από πίσω συμφοιτητές και καθηγητές μου χωρίς κανέναν λόγο, να ξεκινάω να πάω κάπου, να αλλάζω αμέσως γνώμη και να ξαναγυρνάω πίσω και μετά πάλι να ξαναεπιστρέφω στην αρχική μου κατεύθυνση και εν τέλει να μην μπορώ να αποφασίσω προς τα πού θέλω να πάω. Ξανανοσηλεύτηκα λοιπόν στα 26 μου και με τη δεύτερη νοσηλεία μου διαγνώστηκα με χρόνια σχιζοφρένεια. Οι νοσηλείες μου ήταν και οι δύο ακούσιες.
«Μακριά πολύ μακριά να ταξιδεύουμε»
Τελικά μετά από πολύ προσπάθεια τέλειωσα το πολυτεχνείο στα 10 χρόνια και αμέσως μετά ξεκίνησα το μεταπτυχιακό μου. Από όταν ήμουν 5ο έτος μου είχε καρφωθεί να κάνω μεταπτυχιακό στη Βιοϊατρική Μηχανική. Η επιθυμία μου να στραφώ σε ένα πεδίο μεταξύ ιατρικής και μηχανικής γεννήθηκε σε ένα βαθμό και επειδή νόσησα από ψυχασθένεια.
Πρόλαβα να κάνω μια πρακτική στην Αυστρία όπου ασχολήθηκα με την υπολογιστική ρευστομηχανική του καρδιαγγειακού συστήματος με εφαρμογές στη μελέτη της θρόμβωσης και περάτωσα επιτυχώς τη διπλωματική μου πάνω στα νανοσύνθετα βιοϋλικά για ιστομηχανικές εφαρμογές. Κατά τη διάρκεια του μεταπτυχιακού μου έκανα ακόμη μια πρακτική στο Άαχεν της Γερμανίας πάνω στη συνθετική βιολογία, έζησα για ένα χρόνο στην Τσεχία και περάτωσα την πτυχιακή μου πάνω στην επεξεργασία καταγραφών ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος για εφαρμογές στις διεπιφάνειες εγκεφάλου υπολογιστή. Φέτος το καλοκαίρι ολοκλήρωσα και το μεταπτυχιακό μου.
Οφείλω πολλά στη νονά μου, ήταν παραπάνω και από μάνα μου και στεναχωριέμαι που για λίγο δεν πρόλαβε να με δει με πτυχίο. Δούλευε ασταμάτητα από τα 11 μέχρι και τα 73 που αρρώστησε. Της αφιέρωσα και τις δύο διπλωματικές μου.
Γενικά πιστεύω ότι οι ψυχώσεις και η σχιζοφρένεια και το πώς αντιμετωπίζονται είναι σε μεγάλο βαθμό και πολιτισμικό παράγωγο. Εννοώ ότι τώρα δίνουν φάρμακα, πριν από κάποιες δεκαετίες έκαναν λοβοτομές. Η Ιωάννα της Λωρραίνης σε έναν άλλο τόπο και χρόνο έβλεπε οράματα και την έκαναν Αγία, υπό άλλες συνθήκες σήμερα θα μπορούσαν να την είχαν βάλει μέσα.
Πιστεύω, ή τουλάχιστον ελπίζω, πως θα έρθει κάποια στιγμή που η κοινωνία θα μπορεί να αποδέχεται και να αφομοιώνει πλήρως τους ψυχωτικούς χωρίς φάρμακα όπως κάποτε η ομοφυλοφιλία θεωρούταν ψυχιατρική ασθένεια αλλά πλέον λόγω της αλλαγής στις κυρίαρχες κοινωνικές πεποιθήσεις, έπαψε να είναι. Θεωρώ ότι υπάρχει στίγμα και νομίζω ότι το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε δεν είναι ότι χαλάνε τα φρένα με φαντασιακές εξάρσεις αλλά μάλλον ότι χαλάνε τα γκάζια, είναι τα λεγόμενα αρνητικά συμπτώματα της νόσου, η παραίτηση, η κατάπτωση, η απομόνωση που κυρίως δυσκολεύουν και δυστυχώς τα φάρμακα δεν στοχεύουν τόσο σε αυτά.
Προσωπικά πιστεύω ότι ποτέ δεν ήμουν ξανά ο ίδιος όπως πριν μπλέξω με αυτές τις ιστορίες. Δεν θα πρότεινα σε κανέναν να πάρει εύκολα ψυχοφάρμακα αν δεν κριθεί απολύτως απαραίτητο, πόσο μάλλον παρά τη θέληση του. Αν όμως του συμβεί θα έλεγα να μιλάει ανοιχτά για αυτό σαν όλα τα άλλα χωρίς να το μεγαλοποιεί. Είναι ξεχωριστός, δεν είναι προβληματικός. Είναι ζόρικο να πρέπει να ντρέπεσαι για ένα κομμάτι της ζωής σου που αποτελεί μέρος του ποιος είσαι και κανείς δε χρειάζεται παραπάνω ζόρια απ’ αυτά που ήδη έχει.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
