Η 1η Αυγούστου 1931 είχε οριστεί από την Κομμουνιστική Διεθνή ως ημέρα παγκόσμιας αντιπολεμικής δράσης ενάντια σε έναν νέο παγκόσμιο πόλεμο. Στην Ελλάδα η αστυνομία και η χωροφυλακή ήταν σε κόκκινο συναγερμό. Έκαναν ότι μπορούσαν προκειμένου να αποτρέψουν οποιαδήποτε συγκέντρωση. Όσες περιοχές θεωρούνται «επικίνδυνες» βίωσαν έναν ιδιότυπο αποκλεισμό. Ανάμεσα σε αυτές και η Δραπετσώνα.
Μέχρι και νωρίς το βράδυ εκείνης της ημέρας καμία αναφορά δεν είχε φτάσει στα κεντρικά της αστυνομίας που να δείχνει πως οι κομμουνιστές είχαν πετύχει να κάνουν έστω και μια πορεία ή συγκέντρωση οπουδήποτε στην Αττική.
Η αιματηρή συμπλοκή της Δραπετσώνας
Περίπου στις 10 το βράδυ, ωστόσο, ο αστυνομικός διευθυντής Πειραιά διαβιβάζει προς το αρμόδιο υπουργείο πως «προ πέντε λεπτών οι κομμουνισταί ετυφέκισαν έναν αστυφύλακα εις την Δραπετσώνα»! Αμέσως σημαίνει γενικός συναγερμός.
Αυτό που είχε προηγηθεί ήταν πως περίπου στις 8:30 το βράδυ μια μικρή ομάδα κομμουνιστών με επικεφαλής τον Κώστα Σαρίκα, μέλος του ΚΚΕ φωνάζοντας τα συνθήματα όπως: «Ζήτω η Γ΄ Διεθνής. Κάτω ο πόλεμος! Κάτω οι πατρίδες!» είχαν καταφέρει και είχαν σπάσει την απαγόρευση και είχαν κάνει μια μικρή συγκέντρωση σε μια μικρή πλατεία μπροστά από το καφενείο «Παράδεισος» στη Δραπετσώνα.
Όταν εμφανίστηκαν οι διαδηλωτές, εμφανίστηκαν οι αστυνομικοί και ξεκίνησε το ανθρωποκυνηγητό. Τότε ένας από τους αστυνομικούς, ο αστυφύλακας Γεώργιος Γυφτοδημόπουλος, εμφανίστηκε από το... πουθενά και κατάφερε να συλλάβει τον Σαρικά. Λίγο μετά τις 9 το βράδυ ο αστυφύλακας μαζί με το μέλος του ΚΚΕ, προχωρώντας στο δρόμο προς το Αστυνομικό Τμήμα, έφτασαν σε ένα σκοτεινό δρόμο στο νοτιοδυτικό μέρος της Παλαιάς Πυριτιδαποθήκης.
Οι λιγοστοί μάρτυρες δεν μπορούσαν καλά – καλά να διακρίνουν ποιοι ήταν οι δυο άνδρες που περπατούσαν ο ένας πίσω από τον άλλο. Τότε, ακούστηκαν δυο πυροβολισμοί και ελάχιστες στιγμές μετά ο αστυφύλακας Γεώργιος Γυφτοδημόπουλος έπεσε νεκρός!
Το σοκ ήταν μεγάλο καθώς υπήρχε ένας άτυπος κανόνας που έλεγε πως αν κάποιος κομμουνιστής συλληφθεί δε θα επιχειρηθεί η απελευθέρωσή του στη διάρκεια της μεταγωγής του. Εκείνη την εποχή οι κομμουνιστές δεν ήθελαν να έρθουν σε μια ανοιχτή σύγκρουση με το κράτος και τους μηχανισμούς του.
Στην αστυνομία σήμανε συναγερμός καθώς θεωρήθηκε πως η δολοφονία του Γυφτοδημόπουλου ήταν η αρχή ενός σχεδίου εκτροπής και κατάληψης της εξουσίας. Μέχρι το πρωί η Δραπετσώνα θα τεθεί σε ασφυκτικό αστυνομικό κλοιό προκειμένου να συλληφθεί ο δράστης ο οποίος κατά τους μάρτυρες «εφόρει ρούχα γκρι, άσπρα πάνινα παπούτσια και ψαθάκι». Οι εφημερίδες και ο Τύπος κατηγορούσαν τους κομμουνιστές για οργανωμένες δολοφονίες και καλούσαν για το λιντσάρισμά τους.
Από την πρώτη στιγμή ως δράστης εμφανίστηκε ο Μιχάλης Μπεζεντάκος ο οποίος και θα συλληφθεί περίπου τρεις μήνες αργότερα στο Μαρούσι. Μέχρι να γίνει η δίκη του ο Μπεζεντάκος οδηγείται στις φυλακές Συγγρού στον Ταύρο. Θα έμενε εκεί μέχρι να οριστεί η δική του και μετά θα επέστρεφε εκεί μέχρι την... εκτέλεση του η οποία θεωρούταν δεδομένη από τον Τύπο της εποχής. Στην ένοπλη σύγκρουση εκτός των Μπεζεντάκου και Σαρίκα παρευρίσκονταν, κατά το κατηγορητήριο, και οι: Εμμανουήλ Βοσνάκης, Μόσχος Δουλγέρης, Γ. Καλογερίδης, Λ. Δημητριάδης και Αβραάμ Δερβίσογλου που επίσης συνελήφθησαν και κατηγορήθηκαν για ανθρωποκτονία. Ο Μπεζεντάκος, ωστόσο, το πήρε όλο πάνω του και είπε πως αυτός ήταν που έχασε την ψυχραιμία του και πυροβόλησε τον αστυφύλακα όταν τον είδε να επιχειρεί να τραβήξει το δικό του όπλο.
Η κινηματογραφική απόδραση και το τραγικό τέλος
Σύμφωνα με τα όσα έχουν γίνει γνωστά, το διάστημα που ο Μπεζεντάκος ήταν στη φυλακή το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ του έδωσε εντολή (αν δε δινόταν η σχετική εντολή δε θα μπορούσε να κάνει κάτι ανάλογο) να οργανώσει την απόδρασή του. Έτσι ο Μπεζεντάκος ξεκινά να προσποιείται τον άρρωστο, να μην εμφανίζεται στα προσκλητήρια και να παραμένει κουκουλωμένος στο στρώμα του.
Όσο κάνει τον άρρωστο δεν τρώει για να γίνεται πιο πειστικός στους δεσμοφύλακες ενώ ζητάει πολλές φορές μέσα στην ημέρα νερό. Το νερό που του έφερναν οι φύλακες ο Μπεζεντάκος δεν το έπινε αλλά το έριχνε σε ένα ήδη μουχλιασμένο σημείο στον τοίχο του μπάνιου. Όταν, μέσω επισκεπτηρίου, οι σύντροφοί του, του έδωσαν και κάποια εργαλεία άρχισε να σκάβει τον τοίχο με σκοπό να ανοίξει τρύπα. Όταν το κατάφερε έβαλε σε εφαρμογή του τελευταίο μέρος του σχεδίου του. Στις 4 Μαρτίου 1932 δεν εμφανίστηκε στο προσκλητήριο. Οι φύλακες δεν έδωσαν σημασία στην απουσία του αφού θεώρησαν πως εξαντλημένος θα αποκοιμήθηκε. Ο Μπεζεντάκος βρήκε την ευκαιρία έσκαψε ακόμα πιο εντατικά και τα ξημερώματα της 5ης Μαρτίου, έβαλε στο κρεβάτι του κούτσουρα με τρόπο τέτοιο που οι φύλακες να νομίζουν πως κοιμάται και από την τρύπα που είχε ανοίξει πήδηξε στην... ελευθερία!
Έξω από τις φυλακές τον περίμεναν μέλη του ΚΚΕ που τον φυγάδευσαν και τον έκρυψαν σε ένα ασφαλές σπίτι. Το ότι είχε αποδράσει οι φύλακες το κατάλαβαν περίπου στις 10 το επόμενο πρωί! Χρόνια αργότερα η κινηματογραφική απόδραση του Μπεζεντάκου έγινε τραγούδι από τον Πάνο Τζαβέλλα το οποίο στην πραγματικότητα περιγράφει όλη την ιστορία που διαβάσατε παραπάνω:
Οι αστοί τρομάξανε/ και κάστρα φτιάξανε/ να κλείσουν τα παιδιά των εργατών/ μα αυτοί με μια γροθιά/ σπάζουνε τα δεσμά/ τα κάστρα καταργούνε των αστών.// Και μες στο καρναβάλι/ οι αστοί την πάθαν πάλι/ ο Μπεζεντάκος μας άφησε γεια./ Παντού τρεξίματα/ τελεγραφήματα/ πάλι ραπίσματα απ' την εργατιά.// Τον είχανε κλεισμένο/ διπλομανταλωμένο/ να τον δικάσουνε σε θάνατο/ μα αυτός τρυπάει τον τοίχο/ χωρίς κανέναν ήχο/ και βρίσκουν κούτσουρο στον θάλαμο.// Στ' άχυρα ψάχνουνε/ ψύλλους για να 'βρουνε/ ζητούν τον ένατο και τους οχτώ/ μα αυτοί είναι μακριά/ εβίβα, βρε παιδιά/ ζήτω το κόμμα μας το εργατικό.
Τον Απρίλιο εκείνης της χρονιάς κατάφεραν να αποδράσουν από τις ίδιες φυλακές άλλα οκτώ μέλη του ΚΚΕ, ανάμεσα στα οποία και ο αγωνιστής της Αριστεράς Μήτσος Παπαρήγας. Και οι εννέα φυγαδεύτηκαν στη Σοβιετική Ένωση. Εκεί, ωστόσο, περίμενε τον Μπεζεντάκο σκληρή μοίρα. Τον Δεκέμβριο του 1937, όταν ο Στάλιν, είχε ξεκινήσει τις εκκαθαρίσεις όλων όσων θεωρούσε εχθρούς του, ο Μπεζεντάκος, που στο μεταξύ ζούσε και εργαζόταν στη Μόσχα ως Γεώργιος Κονσταντίνοβιτς Μπέντας, συνελήφθη και κατηγορήθηκε ως υπονομευτής της ΕΣΣΔ, κατάσκοπος της ελληνικής αστυνομίας! Στη δίκη που ακολούθησε καταδικάστηκε σε θάνατο αφού πρώτα είχε αναγκαστεί να... ομολογήσει πως είχε στρατολογηθεί από την ελληνική αστυνομία!
«Ο Μιχάλης Μπεζεντάκος, ο άνθρωπος που τραγουδήθηκε όσο κανείς άλλος στην Ελλάδα, ως ένα σύμβολο κατά των διώξεων του φασιστικού τύπου καθεστώτος, έμελλε να καταδικαστεί ως ''φασίστας'' στην πρώην Σοβιετική Ένωση, όπου και φυγαδεύτηκε», σχολιάζει ο συγγραφέας Νίκος Παπαδάτος στο αποκαλυπτικό βιβλίο «Ο Μπεζεντάκος μας άφησε γεια - Οι διώξεις των Ελλήνων κομμουνιστών στην ΕΣΣΔ 1937-1938» (Εκδόσεις ΚΨΜ). Όπως αναφέρει ο Παπαδάτος «δυνάμει της από 27ης Φεβρουαρίου 1938 απόφαση της Επιτροπής του Λαϊκού Επιτρόπου Εσωτερικών Υποθέσεων και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, ο Μιχάλης Μπεζεντάκος εκτελέστηκε διά τυφεκισμού στις 11 Απριλίου 1938».
Για την ιστορία και μόνο πρέπει να αναφερθεί πως το επίσημο ΚΚΕ ακόμα και σήμερα επιμένει πως ο Μπεζεντάκος δεν εκτελέστηκε στη Σοβιετική Ένωση αλλά σκοτώθηκε στον Ισπανικό Εμφύλιο όπου είχε πάει να πολεμήσει με τις Διεθνείς Ταξιαρχίες (τον εμφανίζουν ως μέλος του Τάγματος Δημητρώφ της 13ης Ταξιαρχίας). Στην πραγματικότητα, ωστόσο, ουδέποτε παρουσιάστηκε κάποιο αξιόπιστο στοιχείο που να επιβεβαιώνει αυτό το σενάριο.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
