Η ζωή στην ελληνική επαρχία είναι δύσκολη, πόσο μάλλον για κάποιο non-binary άτομο, που έχει απεμπλακεί από τα στεγανά και τα ταμπού και έχει μιλήσει περήφανα και ανοιχτά για την αλήθεια του. Εκείνη είναι queer μυθιστοριογράφος και ζει στην πόλη του Βόλου. Όνομάζεται Λία Νικολάου και, όπως λέει, έχει περάσει σε αυτόν τον κόσμο σαράντα εννέα καλοκαίρια. Πάει ολοταχώς για το πεντηκοστό.
Μίλησε στο Reader για την καθημερινότητα στην επαρχία, για το coming out που έκανε στην οικογένειά της μετά το τέλος ενός βιβλίου που έγραψε, για την αγάπη μεταξύ δύο ατόμων του ίδιου φύλου, για την queer γονεϊκότητα και τα καλούπια της ετεροκανονικής οικογένειας που πρέπει να θρυμματιστούν, μπροστά σε αυτό που ονομάζεται αγάπη και σεβασμός στη διαφορετικότητα.
Η ζωή στην επαρχία για ένα queer άτομο δεν είναι το πιο εύκολο πράγμα του κόσμου
«Έχασα τον πατέρα μου όταν ήμουν στην έκτη δημοτικού κι από τότε η ζωή μου γέμισε σιωπές και μια θλίψη που όλο αντιμαχόμουν. Πότε νικούσα εγώ και πότε εκείνη… Οι μάχες συνεχίζονται, βεβαίως, έως σήμερα. Μέχρι να συμβεί αυτό το τραγικό γεγονός του ξαφνικού χαμού του πατέρα μου, ήμουν παιδί, το θυμάμαι, έπαιζα με τα άλλα παιδιά της γειτονιάς, μάλωνα, έγδερνα τα γόνατά μου, πότε θύμωνα και πότε γελούσα. Πάντα όμως, υπήρχε εντός μου μια φωνή που μου έλεγε πως δεν ταιριάζω· κάτι, πάντα, φρόντιζε να με κρατάει πίσω».
«Η ζωή στην επαρχία για ένα queer άτομο δεν είναι το πιο εύκολο πράγμα του κόσμου, αλλά ούτε και το πιο δύσκολο. Αρκεί να είσαι ο εαυτός σου, κι όλα κάποια στιγμή παίρνουν τον δρόμο τους. Βέβαια, ίσως να παίζει ρόλο για μένα η ηλικία. Εννοώ πως είμαι άνθρωπος που, πλέον, ξέρω πολύ καλά ποιος είμαι, τι θέλω από τη ζωή και το πως να το αποκτήσω. Έχω μάθει να ελίσσομαι αντιμετωπίζοντας τις καταστάσεις που προκύπτουν δίχως να φοβάμαι ή να δημιουργώ περιττές προστριβές».
«Κι αυτό είναι ξεκάθαρα θέμα εμπειρίας, των χρόνων που κουβαλώ στην πλάτη μου. Για έναν νέο άνθρωπο που τώρα βρίσκει τα πατήματά του διαμορφώνοντας παράλληλα τον εαυτό του όντας queer, το να ζει στην ελληνική επαρχία με όλες τις παθογένειες που την ταλανίζουν, φαντάζει πολλές φορές τρομακτικό».
To πρώτο βιβλίο για τον queer έρωτα και το coming out
«Όταν τελείωσα τη συγγραφή του πρώτου μου βιβλίου, είπα στον εαυτό μου: "Και τώρα, τί κάνουμε;" Βλέπεις, δεν ήταν ένα συνηθισμένο βιβλίο. Το "Να μ’ αγαπάς" μιλάει για το δικαίωμα των ανθρώπων που αγαπούν βαθιά ένα άτομο του ίδιου φύλου. Για το δικαίωμά τους στο όνειρο μιας ζωής δίχως εξαιρέσεις, εκφοβισμό, χλευασμούς. Το δικαίωμα στη δική τους κανονικότητα»
«Οπότε, ένιωσα πως οφείλω να εξηγήσω στους δικούς μου ανθρώπους για ποιο λόγο αφιέρωσα τον χρόνο μου κι έδωσα την ψυχή μου για να γραφτεί αυτό το βιβλίο. Κι έπρεπε να το κάνω προτού εκδοθεί και βρεθούν προ εκπλήξεων».
«Μέσα μου γνώριζα καλά τις διαστάσεις που θα πάρει η έκδοσή του. Το βιβλίο αγαπήθηκε πολύ. Κι έφερε στο φως όλες τις πτυχές του εαυτού μου που κρατούσα έως τότε καλά κρυμμένες. Άρχισα να μιλάω για μένα, για τη διαφορετικότητά μου, για τον τρόπο που αντιμετωπίζω τη ζωή, για τις δυσκολίες αλλά και για τα όνειρά μου».
«Εύκολο, δεν ήταν. Έναν άνθρωπο που έχει μείνει στη σκιά τόσο καιρό όσο εγώ, το φως τον τρομάζει. Ήταν όμως ό,τι καλύτερο έχω κάνει για τον εαυτό μου. Παραμένει μια διαδικασία εν εξελίξει. Πλέον όμως ο φόβος οπισθοχώρησε δίνοντας τη θέση του σ’ ένα αίσθημα απόλυτα απελευθερωτικό».
«Άρα, όταν έμαθα πως θα εκδοθεί, πήρα τις σημαντικότερες αποφάσεις της ζωής μου: Να μιλήσω, ξεκάθαρα, ανοιχτά, στους δικούς μου ανθρώπους, δηλαδή στα παιδιά και στον άνθρωπό μου. Τα παιδιά μου ήταν ακόμη ανήλικα εκείνον τον καιρό, δεν ήξερα τι θα αντιμετωπίσουν στις συναναστροφές τους, ήθελα να είναι προετοιμασμένα. Δεν αμφιταλαντεύτηκα ούτε στιγμή και η απόφασή μου με δικαίωσε».
«Με τα παιδιά μου, φρόντιζα πάντα να διατηρώ μια σχέση εμπιστοσύνης, μιλούσαμε ανοιχτά για όλα. Βρίσκαμε τον τρόπο, πότε οπλισμένοι με χιούμορ και πότε με άπλετη υπομονή και διάθεση για κατανόηση, πάντα όμως με σεβασμό ο ένας για τον άλλο και το συζητούσαμε».
«Εκείνη τη στιγμή, απλά τους το ανακοίνωσα, γελώντας κάπως αμήχανα! Μάλιστα, επειδή με ξέρουν καλά, νομίζω πως έγινε αφού ο γιος μου με ρώτησε "μαμά, είσαι λεσβία;" και του απάντησα "όχι, είμαι τρανς". Η συζήτηση που ακολούθησε και που κράτησε μέρες μετά μέχρι να καλύψω όλες τους τις απορίες, ήταν το σημαντικό κομμάτι αυτής της ανακοίνωσης».
«Τα παιδιά ήθελαν να καταλάβουν. Έκαναν ερωτήσεις και τους απαντούσα με ειλικρίνεια όσο πιο κατατοπιστικά μπορούσα. Βιώναμε κάτι μαζί εκείνη τη στιγμή. Μάθαιναν με μεγάλο ενδιαφέρον, όχι μόνο για μία πτυχή του ανθρώπου που τους έφερε στη ζωή, αλλά και για τη σπουδαιότητα της αποδοχής της βιοποικιλότητας. Ήταν ένα μάθημα ζωής. Φοβόμαστε και στρεφόμαστε εναντίον αυτού που δεν γνωρίζουμε, έτσι είναι η φύση μας».
«Όταν όμως μάθουμε γι’ αυτό, μαθαίνουμε να το σεβόμαστε, να το αποδεχόμαστε και να το συμπεριλαμβάνουμε στη ζωή μας. Όλα είναι θέμα οπτικής και ανοιχτού μυαλού. Για μένα ήταν, εννοείται, μια πρωτόγνωρη κι εξουθενωτική ψυχικά διαδικασία. Μα ήταν αναγκαία, κι αποδείχτηκε πως είχα δίκιο εξαρχής που δεν ανησυχούσα για το αποτέλεσμα».
«Είναι αρνητικό για τα παιδιά να μην υπάρχει αυτή η ευθύτητα. Κι αυτό ξεκινά από τους γονείς. Οι σχέσεις καλλιεργούνται. Βλέπουμε τι συμβαίνει γύρω μας. Η βία των ανηλίκων έχει ξεπεράσει κάθε όριο, οι κακοποιητικές συμπεριφορές ξεκινούν από πολύ μικρές ηλικίες, κι ύστερα βγαίνουν κάποιοι και αναρωτιούνται γιατί. Πώς φτάνει ένα παιδί, ένας έφηβος, στην αυτοκτονία; Γιατί δεν μπορεί να μιλήσει για όσα του συμβαίνουν στους δικούς του ανθρώπους; Λένε οι γονείς "εγώ έλεγα στο παιδί μου πως μπορεί να μου λέει τα πάντα"».
«Μα, αν σου έλεγε τα πάντα, τότε οι συμβουλές που του έδινες δεν το βοήθησαν. Οι απαντήσεις που του έδινες δεν το κάλυψαν. Κάτι δεν έκανες καλά, ψάξ’ το μέσα σου, μην αναζητάς συνεχώς αλλού το φταίξιμο, δες τα δικά σου λάθη για αρχή. Κι αν δεν είχες ιδέα τι το απασχολούσε και έφτασε στο σημείο να γίνει θύτης ή θύμα, τότε αναρωτήσου και πάλι για τον τρόπο που το μεγαλώνεις. Τα παιδιά του σήμερα είναι οι ενήλικες του αύριο. Οι γονείς, κατά τη γνώμη μου, φέρουν το μεγαλύτερο μερίδιο της ευθύνης. Γι’ αυτό και το να γίνεται κάποιος γονιός πρέπει να είναι απόφαση συνειδητή: η γονεϊκότητα διαμορφώνει το μέλλον της ανθρώπινης κοινότητας».
«Η ετεροκανονική οικογένεια σχετίζεται με την θρησκευτική ηθική»
«Η ετεροκανονικότητα έχει εδραιώσει αιώνες τώρα την άποψη πως οποιαδήποτε αποκλίνουσα συμπεριφορά είναι κατακριτέα και άρα απορριπτέα. Οπότε, το πρώτο που έρχεται στο νου – ή και στη γλώσσα – κάποιου όταν ακούει για ΛΟΑΤΚΙ+ γονεϊκότητα είναι ότι δεν πρόκειται για κάτι «φυσιολογικό». Το λεγόμενο «φυσιολογικό» όμως ορίζεται τόσο από τις κοινωνικές συνθήκες της κάθε εποχής, όσο και από την κουλτούρα, την πολιτική, τη γεωγραφική θέση, τις συλλογικές και ατομικές αποσκευές που κουβαλάει το κάθε άτομο.
Οι εδραιωμένες αντιλήψεις περί ετεροκανονικής πυρηνικής οικογένειας είναι εκείνες που περιθωριοποιούν οτιδήποτε δεν χωρά σε αυτό το καλούπι. Αλλά οφείλουμε να αναζητήσουμε τις πηγές των αντιλήψεων που εδραιώθηκαν. Να ψάξουμε σε βάθος τους λόγους που εδραιώθηκαν. Να καταλάβουμε. Τότε μόνο μπορούμε να τις αποδομήσουμε. Για παράδειγμα: η ετεροκανονική πυρηνική οικογένεια, κοιτώντας πίσω στον χρόνο βυθίζεται στα βάθη των αιώνων κι έχει άμεση σχέση με την εδραίωση της θρησκευτικής ηθικής. Η οποία βεβαίως αποσκοπούσε στο να εξουσιάζει τις μάζες. Οτιδήποτε απόκλινε από τη θρησκευτική ηθική άμεσα θεωρούνταν επαναστατική πράξη και καταστέλλονταν ή περιθωριοποιούνταν ώστε εν ευθέτω χρόνο να κατασταλεί. Όλα έχουν ένα αίτιο κι ένα αιτιατό. Γι’ αυτό πρέπει να τα ερευνάμε.
Την παρούσα στιγμή βιώνουμε μία στροφή στον συντηρητισμό. Αυτή δεν έρχεται ξαφνικά, ακολουθείται πάντα μία διαδικασία χρόνων που οδηγεί προς τα εκεί. Απλά έχουμε την τάση να αδιαφορούμε όσο αυτή η κατάσταση εξελίσσεται. Είναι σαν να τρέχουμε με το αυτοκίνητο σε έναν φαρδύ δρόμο που όλο και στενεύει, αλλά εμείς αυτή τη συνθήκη την αντιλαμβανόμαστε όταν πια το αυτοκίνητό μας ίσα που χωράει να περάσει, ή όταν πια στριμώχνεται φτάνοντας σε αδιέξοδο. Πιστεύω πως τα πράγματα θα χειροτερέψουν κι άλλο πριν καλυτερέψουν. Τα παιδιά του σήμερα θα αντιμετωπίσουν περισσότερες δυσκολίες από όσες αντιμετωπίσαμε εμείς στην ηλικία τους.
Η queer λογοτεχνία βοηθά στην συμπεριληπτικότητα
Η queer λογοτεχνία είναι το παράθυρο με θέα στη διαφορετικότητα. Έχει παρελθόν, παρόν, κι είναι στο χέρι μας να έχει και ένα λαμπρό, ελπιδοφόρο μέλλον. Παίζει ουσιαστικό ρόλο στη διαμόρφωση και στην αποδοχή των διαφορετικών ταυτοτήτων, εξετάζει με έμμεσο τρόπο την ορθότητα των ρόλων, έμφυλων και μη, καθοδηγώντας ήπια (και όχι με διδακτισμό, εννοώ) τους αναγνώστες σε μια πιο συμπεριληπτική κοινωνία όπου οι ανισότητες εξαλείφονται και οι διαφορές αμβλύνονται ώστε να γίνουν τα όργανα που θα βοηθήσουν στην αντίστιξη, δηλαδή στην αρμονική συνύπαρξη των διαφορετικών φωνών.
Εύχομαι κι ελπίζω πως, κάποτε, και τα δικά μου έργα θα αποτελούν μια μικρή ψηφίδα αυτού του τεράστιου και σπουδαίου, πολύχρωμου ψηφιδωτού. Το «Να μ’ αγαπάς» ήδη αγαπιέται, τα «Θύματα», που μιλούν και για την ενδοοικογενειακή βία, βρίσκουν σιγά-σιγά το κοινό τους, κι ένα ακόμη μυθιστόρημα που είναι έτοιμο κι αναμένει την έκδοσή του, είναι μέχρι στιγμής η δική μου κατάθεση στη ζωή και στον κόσμο. Μια κατάθεση ψυχής.
Θέλω να πω σε όποιον γονιό θέλει να μιλήσει ανοιχτά για την ταυτότητά του στα παιδιά του, να το κάνει! Όποιο κι αν θα είναι το αποτέλεσμα αρχικά, να βρει τη δύναμη και να το κάνει! Δεν υπάρχει τίποτα πιο σπουδαίο, πιο σημαντικό, πιο ανθρώπινο, από το να ζούμε τη ζωή μας ως οι άνθρωποι που είμαστε: ελεύθεροι, να υπάρχουμε, να ζούμε, να είμαστε, ο εαυτός μας!
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
