Η ιστορία είναι εν πολλοίς γνωστή. Ο άνθρωπος που κρύβεται πίσω από έναν από τους μεγαλύτερους ελληνικούς λογαριασμούς στο Instagram ανέβασε στο youtube ένα βίντεο. Στο βίντεο αυτό απεικονιζόταν, εν είδει ντοκιμαντέρ, η αφήγηση του τρόπου με τον οποίον ο ίδιος και ένας φίλος του παγίδευσαν έναν 43χρονο που παρενοχλούσε σεξουαλικά ένα ανήλικο κορίτσι, κόρη του ενός εκ των δύο, στέλνοντάς του μηνύματα και βίντεο ερωτικού περιεχομένου.
Ουσιαστικά, ο Κοψιάλης και ο φίλος του, αφού συνεννοήθηκαν κατά δήλωσή τους με την Αστυνομία, σκηνοθέτησαν έναν διάλογο προκειμένου να παγιδεύσουν έναν άνδρα ο οποίος έκανε ταξίδι από την επαρχία προκειμένου να συναντήσει τη 13χρονη. Έκλεισαν ένα ψεύτικο ραντεβού σε ένα διαμέρισμα στο οποίο, προφανώς, δεν θα βρισκόταν η 13χρονη αλλά οι δύο τους χωρίς να είναι ακριβώς σαφές πότε και πού έγινε η παρέμβαση της αστυνομίας.
Η συγκεκριμένη ανάρτηση ξεσήκωσε μεγάλο ντόρο την προηγούμενη εβδομάδα. Ο ίδιος ο Αλέξανδρος Κοψιάλης, μιας και δεν μπορούσε να ομολογήσει το κυνήγι των clicks που βρισκόταν πίσω από τους λόγους που βρέθηκε στη συγκεκριμένη επιχείρηση, μίλησε για ένα βίντεο που έγινε με σκοπό «την ενημέρωση του κοινού σχετικά με τους υφιστάμενους κινδύνους στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, που δημιουργεί η αμεσότητα των μηνυμάτων».
Προφανώς βέβαια, μεταξύ των ομολογουμένως πολλών σχολίων που επικροτούσαν την πράξη του Κοψιάλη (και καναλιών που παρίσταναν ότι όλα έγιναν φυσιοολογικά), πολλοί χρήστες των social media αντέδρασαν σχετικά με το πώς είναι δυνατόν, σε ένα ευνομούμενο κράτος, ένας πολίτης να συμμετέχει και να καταγράφει την επιχείρηση για ένα τόσο βαρύ έγκλημα.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι η ΓΑΔΑ διέταξε τη διενέργεια ΕΔΕ ζητώντας εξηγήσεις από τους προϊστάμενους των υπηρεσιών που συμμετείχαν στη συγκεκριμένη σύλληψη-ντοκιμαντέρ. Γιατί, λοιπόν, συνέβη αυτό και πόσο πιθανό είναι η υπεράσπιση του δράστη να βρει ένα επιχείρημα υπέρ του με βάση τον τραγελαφικό τρόπο με τον οποίο έγινε η σύλληψή του;
Μία πολύ επικίνδυνη πρακτική
Προκειμένου να καταλάβουμε περισσότερο τη νομική πτυχή του θέματος, επικοινωνήσαμε με τον δικηγόρο που ασχολείται με το Ποινικό Δίκαιο Γιώργο Κόσσυφα κάνοντάς του μερικά ερωτήματα σχετικά με την εν λόγω επιχείρηση, προκειμένου να καταλάβουμε τους λόγους που ήταν η όλη διαδικασία ήταν τόσο προβληματική.
Γιατί θεωρείται ότι η συγκεκριμένη σύλληψη δεν ακολούθησε τη νόμιμη διαδικασία;
Ευθύς εξαρχής πρέπει να είμαι ξεκάθαρος: δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε εάν τηρήθηκαν οι νόμιμες διαδικασίες για τη διενέργεια της εν λόγω ειδικής ανακριτικής πράξης. Η ποινική προδικασία, είτε αυτή διενεργείται από όργανα της αστυνομίας, είτε από ανακριτές, πρέπει πάντοτε να διέπεται από την αρχή της μυστικότητας. Η αρχή αυτή κάμπτεται (νομίμως) μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Από την άλλη, η πρακτική της διαρροής στοιχείων της -κάθε- ποινικής δικογραφίας κλονίζει τη αξιοπιστία των ανακριτικών ερευνών.
Κατά συνέπεια, είναι εξόχως προβληματικό το ότι μια τόσο σοβαρή ανακριτική πράξη που πρέπει να διενεργείται κάτω από απόλυτη μυστικότητα, όχι απλώς βιντεοσκοπήθηκε, αλλά αναρτήθηκε δημόσια στο YouTube, εν είδει «περιεχομένου» για το κανάλι του εμπλεκόμενου στην έρευνα πολίτη.
Η διενέργεια ΕΔΕ είναι ένδειξη ότι πιθανόν να μην ακολουθήθηκαν οι αυστηρές προϋποθέσεις;
Είναι πιθανό. Δεν πρέπει βέβαια να αγνοείται ότι η διενέργεια και μόνον μιας ένορκης διοικητικής εξέτασης για το οποιοδήποτε ζήτημα, δεν προδικάζει κανένα αποτέλεσμα. Για να διατάχθηκε ΕΔΕ, μάλλον θα υπήρξαν κάποιες «σκιές», είτε στο κομμάτι της δημοσίευσης της ανακριτικής πράξης είτε στο νόμιμο τύπο της διαδικασίας.
Η σύμπραξη μεταξύ αστυνομίας και ιδιώτη δοκιμάζει τα όρια της ποινική διαδικασίας;
Η ειδική ανακριτική πράξη της συγκαλυμμένης έρευνας (άρ. 254 παρ. 1α΄ΚΠΔ) είναι μια από τις σπάνιες περιπτώσεις, στις οποίες ένας πολίτης δύναται να συνδράμει τις αστυνομικές και εισαγγελικές αρχές σε μια έρευνα, ως εκ τούτου, οι προϋποθέσεις είναι άτεγκτες. Κατ’ αρχάς, πρέπει η εν λόγω ανακριτική πράξη να διαταχθεί με ειδικά αιτιολογημένο βούλευμα δικαστικού συμβουλίου, μετά από πρόταση εισαγγελέα, ήτοι να προσδιορίζονται εξ αρχής οι εμπλεκόμενοι, το πώς και το για πόσο διάστημα θα διαρκέσει η εν λόγω πράξη.
Μόνο αν πρόκειται για εξαιρετικά επείγουσα περίπτωση, η συγκαλυμμένη έρευνα μπορεί να διαταχθεί μόνο από ανακριτή ή εισαγγελέα. Βέβαια, στη συνέχεια η πράξη αυτή πρέπει να λάβει την έγκριση του δικαστικού συμβουλίου εντός 3 ημερών, όπου θα πρέπει να διακριβωθεί εάν τηρήθηκαν όλες οι προβλεπόμενες από το νόμο προϋποθέσεις. Τέλος, είναι κρίσιμο ότι όλη η διαδικασία πρέπει να επιβλέπεται από Εισαγγελέα. Κάθε παρατυπία οδηγεί σε απόλυτη ακυρότητα της πράξης και του αποδεικτικού υλικού που συλλέχθηκε στο πλαίσιο αυτής.
Η συγκεκριμένη πρακτική, όπως ακολουθήθηκε, με τη βοήθεια δηλαδή ενός ιδιώτη μπορεί να δώσει επιχειρήματα στην υπεράσπιση του συλληφθέντος για αποπλάνηση ανηλίκου;
Το ζήτημα δεν είναι από μόνη της η συνδρομή ενός ιδιώτη σε μια συγκαλυμμένη έρευνα, αλλά πρωτίστως η τήρηση ή μη των νόμιμων προϋποθέσεων για την διενέργεια των ειδικών ανακριτικών πράξεων. Τυχόν παραβίαση των νόμιμων προϋποθέσεων συνιστά ακυρότητα της εν λόγω ειδικής ανακριτικής πράξης και μπορεί να οδηγήσει σε αχρήστευση του αποδεικτικού υλικού που συγκεντρώθηκε, λόγω παραβίασης των δικαιωμάτων του κατηγορουμένου. Αλλά αυτό θα προκύψει αποκλειστικά και μόνον από το περιεχόμενο της δικογραφίας.
Έχετε κάποιο άλλο σχόλιο για την εν λόγω διαδικασία;
Θα ήθελα να μου επιτραπεί ένα προσωπικό σχόλιο με αφορμή αυτή τη συζήτηση: Η προσέγγιση του εγκληματικού φαινομένου με τη λογική ενός διαδικτυακά ανατροφοδοτούμενου «βιτζιλαντισμού», είναι μια άκρως επικίνδυνη ατραπός, τόσο σε δικαιοπολιτικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο κοινωνικών συσχετισμών. Μέσω του διαδικτύου έχουμε την εκθετικώς αυξανόμενη διασπορά ειδήσεων για περιστατικά π.χ., ενδοοικογενειακής, αθλητικής και ενδοσχολικής βίας. Συνεπεία αυτού, δημιουργείται ένα κοινωνικό περιβάλλον ανασφάλειας και δικαιολογημένου φόβου.
Αυτή η συνθήκη μπορεί να γίνει εύκολα πρόσφορο έδαφος για κάθε είδους «προσωπικότητες» οι οποίες είναι πρόθυμες να εκμεταλλευτούν τον φόβο και την αγανάκτηση μιας κοινωνίας, για ίδιον όφελος, χωρίς να προσφέρουν τίποτα. Με τέτοιου είδους πρακτικές, το μόνο που θα επιτυγχάνεται θα είναι η αύξηση της κοινωνικής εντροπίας, κανένα πρόβλημα δεν θα επιλύεται και οι ίδιοι θα αποθεώνονται, ως αυτόκλητοι υπερασπιστές των αδυνάμων.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
