Πόσες φορές στην καθημερινότητα ανοίγουμε το ψυγείο και λέμε πως δεν έχουμε τίποτα να φάμε, ενώ υπάρχουν ένα σωρό τρόφιμα έτοιμα για κατανάλωση; Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να πετάμε στα σκουπίδια τεράστιες ποσότητες φαγητού καθημερινά, αυξάνοντας το πρόβλημα της σπατάλης τροφίμων.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι αριθμοί είναι απογοητευτικοί. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Eurostat που δημοσιεύτηκαν το 2023, πάνω από 58 εκατομμύρια τόνοι απορριμμάτων τροφίμων (131 κιλά ανά κάτοικο) παράγονται ετησίως. Την ίδια στιγμή, πάνω από 37 εκατομμύρια άνθρωποι δεν διαθέτουν την οικονομική άνεση για ένα ολοκληρωμένο γεύμα κάθε δεύτερη μέρα που περνά. Σε παγκόσμιο επίπεδο, περίπου το 1/3 του συνολικού αποθέματος τροφίμων που παράγεται για ανθρώπινη κατανάλωση χάνεται ή σπαταλάται.
H χώρα μας καταλάμβανε το 2022 την 3η θέση σε σπατάλη τροφίμων ανάμεσα στις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το food waste, η σπατάλη φαγητού, είναι κοινωνικό πρόβλημα με ταξικές και περιβαλλοντικές προεκτάσεις. Πέρα από το γεγονός ότι τα τρόφιμα που πετιούνται στους κάδους θα μπορούσαν να είναι οφέλιμα σε ανθρώπους που δυσκολεύονται να βιοποριστούν, τα απόβλητα που δημιουργούνται σε παγκόσμιο επίπεδο, επιδεινώνουν ακόμα περισσότερο την κλιματική αλλαγή και επηρεάζουν τα αποθέματα φυσικών πόρων.
Η εξέταση της σπατάλης φαγητού στην Ελλάδα είναι δύσκολο εγχείρημα γιατί δεν υπάρχει κάποια έρευνα γύρω από αυτό το κοινωνικό πρόβλημα. Το φαινόμενο υφίσταται και εξαιτίας της έλλειψης γνώσης και δημόσιας συζήτησης γύρω από τη σπατάλη, ενώ οι μοναδικές πρωτοβουλίες που προσπαθούν να περιορίσουν το φαινόμενο είναι από πολίτες, ΜΚΟ και ακαδημαϊκούς φορείς, αφού το κράτος δεν έχει κάνει παρεμβάσεις κεντρικά και συντονισμένα, όπως συμβαίνει πλέον σε πολλές αναπτυγμένες χώρες.
«Οι καταναλωτές μπορούν να αγοράσουν τρόφιμα ως 75% φθηνότερα»
Μία από τις πρωτοβουλίες αυτές που δημιουργήθηκε τον τελευταίο χρόνο, ονομάζεται FoodBag. Πρόκειται για ένα app, μια εφαρμογή η οποία στην ουσία σώζει τα τρόφιμα που δεν έχουν προλάβει να πουληθούν από διάφορα καταστήματα εστίασης. «Είναι μία λύση για την καταπολέμηση της σπατάλης φαγητού στην Ελλάδα», λέει ο Κωνσταντίνος Μαγκανιάρης, CEO και Co-Founder της FoodBag, μιλώντας στο Reader.
«Στην ουσία, μέσω της εφαρμογής για κινητά, οι καταναλωτές μπορούν να αγοράσουν τσάντες με φρέσκο φαγητό με έκπτωση από 55% έως και 75% από διάφορα καταστήματα, τα οποία δεν πρόλαβαν να το πουλήσουν εντός της βάρδιάς τους, με αποτέλεσμα το φαγητό να απορρίπτεται».
Ήδη μέσα στους πρώτους μήνες λειτουργίας, πάνω από 250 καταστήματα εστίασης που αντιμετώπιζαν πολλά χρόνια αυτό το πρόβλημα, καταπολεμούν πλέον μέσω της FoodBag τη σπατάλη φαγητού. Μεταξύ αυτών, μεγάλες αλυσίδες εστιατορίων-ξενοδοχείων-φούρνων καθώς και supermarket διαθέτουν προς πώληση την πλεονάζουσα τροφή πριν τη λήξη τής βάρδιας.
«Μέσω του καινοτόμου, για τα ελληνικά δεδομένα μοντέλου της, η FoodBag συμβάλλει παραγωγικά σε τέσσερις βασικούς πυλώνες που είναι ζωτικής σημασίας, στα πλαίσια της κυκλικής οικονομίας. Οι FoodHeroes (καταστήματα) που εντάσσονται στη FoodBag έχουν πολλαπλά οφέλη», σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο.
«Αρχικά έχουν κέρδος από τα τρόφιμα που θα απέρριπταν στο τέλος της ημέρας επειδή δεν πωλήθηκαν, ανάδειξη των προϊόντων σε νέο καταναλωτικό κοινό, συμβολή στο κίνημα ενάντια στη σπατάλη φαγητού, διαφήμιση μέσω της FoodBag και ανάδειξη της περιβαλλοντολογικής συνείδησης κάθε επιχείρησης», ενώ από την πλευρά τους οι FoodBaggers (καταναλωτικό κοινό) επωφελούνται καθώς συνειδητοποιούν το πρόβλημα, έχουν έκπτωση έως 75% στα προϊόντα τροφίμων και παρακινούν τους υπόλοιπους καταναλωτές για δράση κατά του Food-Waste».
Φυσικά όλο αυτό έχει θετική επίδραση και για το περιβάλλον, «καθώς μειώνεται ο όγκος των χωματερών, οι εκπομπές μεθανίου, συμβάλλει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής αλλά και στην εξοικονόμηση ενέργειας και πρώτων υλών, ενώ η εθνική οικονομία επωφελείται από τη συμβολή στην εξάλειψη της επισιτιστικής κρίσης».
Πόσα άτομα το τρέχετε; Έχετε ανάλογες σπουδές στο αντικείμενο; Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς.
Κωνσταντίνος: «Η FoodBag μετράει λίγο λιγότερο από ένα χρόνο ζωής και έχει καταφέρει να κερδίσει τρία χρυσά βραβεία στα Green Brand Awards: Green Start Up, Sales For Green Service & Green Mobile Application. Όμως το ταξίδι του project έχει ξεκινήσει αρκετό καιρό πριν. Κάποια μέλη της ομάδας ζούσαν στο εξωτερικό -στη Σκωτία και τη Δανία αντίστοιχα-, όπου το πρόβλημα του food waste είναι πολύ διαδεδομένο.
Έτσι πήραμε την απόφαση να ιδρύσουμε μια εταιρεία που να καταπολεμά το πρόβλημα στην Ελλάδα, όπου κατατάσσεται και σε πολύ υψηλές θέσεις στην πλεονάζουσα τροφή, σε όλη την Ευρώπη.
Δημιουργήσαμε μια ομάδα ανθρώπων με εμπειρία σε διαφορετικά πεδία και expertise σε τομείς κομβικούς για την ανάπτυξη της ιδέας, όπως marketing and communications, digital marketing, event management, web & mobile development, product design, η οποία έχει αναπτυχθεί και συνεχίζει να μεγαλώνει καθώς οι ανάγκες αυξάνονται σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη».
Υπάρχουν και φαγητά για άτομα που έχουν διατροφικές ιδιαιτερότητες- πχ μπορεί να είναι lactose intolerant, vegetarian κλπ;
«Το τι ακριβώς θα βρει ένας FoodBagger μέσα στην τσάντα είναι άγνωστο, γιατί ουσιαστικά προκύπτει από την πλεονάζουσα τροφή του εκάστοτε μαγαζιού που δεν έχει πουληθεί έως το τέλος της βάρδιας.
Σε δεύτερο χρόνο θέλουμε να συνεργαστούμε με καταστήματα που είναι 100% vegan και vegetarian, αλλά και πολύ σύντομα θα ορίσουμε ποιες Foodbags -που προσφέρονται από τα ήδη συνεργαζόμενα καταστήματα- είναι αποκλειστικά γεμισμένες με vegan προϊόντα. Σχετικά με τις αλλεργίες και τις δυσανεξίες, όπως αναγράφεται και στην εφαρμογή μας, ο FoodBagger μπορεί να επικοινωνήσει μαζί με το κατάστημα για να πληροφορηθεί για το τελικό περιεχόμενο της FoodBag».
Υπάρχει μόνο στην Αθήνα ή έχετε επεκταθεί και σε άλλες πόλεις; Πόσα μέλη απαριθμείτε;
«Απαριθμούμε αυτή τη στιγμή κοντά στα 40.000 ενεργά μέλη. Oι περισσότερες συνεργαζόμενες επιχειρήσεις αυτή τη στιγμή βρίσκονται στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Η γεωγραφική μας επέκταση, φυσικά, είναι ακόμα ένας στόχος και πολύ σύντομα θα βρισκόμαστε και σε άλλες πόλεις. Θέλουμε να δημιουργήσουμε ισχυρά δίκτυα καταστημάτων σε περιοχές, ώστε ο υποψήφιος FoodBagger να έχει κοντινές επιλογές και να μην χρειαστεί να πάρει όχημα μέχρι το μαγαζί και να επιβαρύνει περαιτέρω το περιβάλλον».
Πόσα κιλά έχουν σωθεί από την έναρξη του Foodbag μέχρι σήμερα;
«Η FoodBag ξεκινώντας με λίγες διαθέσιμες προς πώληση τσάντες και αυξάνοντας εκθετικά τις πωλήσεις της έχει καταφέρει να σώσει ήδη περίπου 35.000 κιλά φαγητού στους πρώτους μήνες ίδρυσης της».
Γιατί έχουμε συνηθίσει να πετάμε τόσα τρόφιμα;
«Κυριότεροι λόγοι που σπαταλάμε τρόφιμα είναι αισθητικής φύσεως, έλλειψη προγραμματισμού αγορών, κακή αποθήκευση τροφίμων, παρανόηση σήμανσης και υπερμεγέθεις μερίδες.
Ένα καλό παράδειγμα, για να γίνει πιο κατανοητό, με κριτήριο την εμφάνιση, επανειλημμένως φρούτα και λαχανικά καταλήγουν στον κάδο, επειδή δεν πληρούν τις προϋποθέσεις "αισθητικής" που συχνά αναζητά ο καταναλωτής για να τα αγοράσει. Τα φρούτα και λαχανικά που απορρίπτονται, επειδή δεν καλύπτουν τα αυστηρά τυπικά κριτήρια σχήματος, απόχρωσης ή διαστάσεων, δεν σημαίνει ότι δεν είναι εξίσου θρεπτικά, νόστιμα, φρέσκα και υγιεινά σε σχέση με τα υπόλοιπα».
Πόσο σημαντικό είναι για το περιβάλλον να υπάρχει ανακύκλωση & zero waste σε ό,τι αφορά τα τρόφιμα;
«Η σημαντικότερη πτυχή της δράσης μας στη FoodBag, είναι η αντιμετώπιση του σοβαρού θέματος της σπατάλης τροφίμων και θα ήθελα να πω εδώ, ότι το φαινόμενο της σπατάλης τροφίμων συμβάλλει στη σπατάλη 1,3 δισεκατομμυρίων τόνων τροφίμων και 4,4 δισεκατομμυρίων τόνων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Το ζήτημα της σπατάλης τροφίμων είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό ηθικό, αλλά όχι μόνο. Το οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό κόστος είναι υψηλό, επηρεάζοντας σημαντικά τη ζωή και την καθημερινότητά μας. Πέρα από το γεγονός πως η πλεονάζουσα τροφή που καταλήγει στους κάδους, δημιουργούνται από αυτήν την τροφή υπέρογκα απόβλητα σε παγκόσμιο επίπεδο, επιδεινώνεται η κλιματική αλλαγή, επηρεάζονται τα αποθέματα φυσικών πόρων και βλάπτεται η βιοποικιλότητα. Η FoodBag βοηθάει στην αποτροπή της σπατάλης και συμβάλλει στη μείωση της απώλειας τροφίμων στη χώρα μας».
Στο εξωτερικό υπάρχει περισσότερη ενημέρωση σε ό,τι έχει να κάνει με το zero waste; Στην Ελλάδα ποια είναι η κατάσταση; Τι αντιλαμβάνεστε;
«Το καταναλωτικό κοινό στο εξωτερικό έχει ουσιαστικές γνώσεις πάνω στη σπατάλη τροφίμων. Γνωρίζουν τι σημαίνει food waste και ποιες είναι οι επιπτώσεις του. Αναγνωρίζουν το πρόβλημα, οπότε ξέρουν ήδη και ποια είναι η λύση. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, ξεκινάει τα τελευταία χρόνια να συμβαίνει και στην Ελλάδα. Εμείς ταυτόχρονα με το έργο που κάνουμε, εκπαιδεύουμε το καταναλωτικό μας κοινό για το τι σημαίνει σπατάλη τροφίμων και πως σώζοντας την πλεονάζουσα τροφή βοηθούν τον πλανήτη».
Πρακτικά πως μπορούμε να είμαστε zero waste στην καθημερινότητά μας;
«Στην πράξη το zero waste είναι δύσκολο να εφαρμοστεί. Ωστόσο, υπάρχουν τρόποι να ελέγξουμε τα απορρίμματά μας, έτσι ώστε να τα μειώσουμε δραστικά, συμβάλλοντας στην επαναχρησιμοποίηση των πόρων και την εξάλειψη του όγκου και της τοξικότητας των αποβλήτων μας.
Στο εξωτερικό είναι μεγάλη τάση το εβδομαδιαίο πλάνο φαγητού με meal prepping, δηλαδή προετοιμασία όλων σχεδόν των γευμάτων της εβδομάδας σε μία ή δύο ημέρες. Αυτός είναι ένας τρόπος που μπορεί να βοηθήσει στην μείωση των απορριμμάτων με την προϋπόθεση ότι υπολογίζεται ακριβώς το πόσο φαγητό θα μαγειρέψει κάποιος και αγοράζει τις ανάλογες ποσότητες υλικών και αξιοποιεί τα leftovers, έτσι ώστε να πετάει όσο το δυνατόν λιγότερο.
Όπως προανέφερα, δεν είναι εύκολο να είσαι πάντα zero waste. Παρόλα αυτά, κάποιος μπορεί να επιλέξει να κάνει κομποστοποίηση ή να ανακυκλώσει τα απορρίμματά του. Η FoodBag είναι μια λύση στο δρόμο για το zero waste, αφού επιτρέπει σε καταστήματα εστίασης να πωλούν το φρέσκο φαγητό που δεν έχει πουληθεί στο τέλος της βάρδιας».
Τι έχετε στα σκαριά από εδώ και στο εξής;
«Θα θέλαμε να επεκταθούμε σε όλη την Ελλάδα. Είναι ο βασικός στόχος μας να γνωρίζουν όσο περισσότεροι άνθρωποι γίνεται το έργο μας, αλλά και τη σπουδαιότητα του να μη σπαταλάμε τροφή. Αυτό το πετυχαίνουμε ταυτόχρονα με παράλληλες δράσεις όπως κάποιες εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν στο μέλλον και κάποιες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα.
Στους πρώτους μήνες λειτουργίας, διοργανώσαμε το "Nothing goes to waste festival", ένα Φεστιβάλ με την COCO-MAT με σκοπό την εκπαίδευση του κοινού μέσω διαδραστικών παιχνιδιών, το οποίο προσέλκυσε πάνω από 3.500 άτομα, που ενημερώθηκαν για τη φιλοσοφία του zero waste living. Επίσης μαζί με το Δήμο Χαλανδρίου, συνδιοργανώσαμε το Zero Waste Cooking event στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής εβδομάδας μείωσης τροφικών αποβλήτων, όπου ένας γνωστός σεφ, παρουσίασε δημιουργικούς τρόπους αξιοποίησης πρώτων υλών που έχουν ξεχαστεί στο ψυγείο και πρότεινε μια σειρά από νέα πιάτα».
Μπορεί κάποιος να κατεβάσει τη δωρεάν την εφαρμογή της FoodBag στο Apple Store και το GooglePlay.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
