Πολλά ερωτήματα έχει προκαλέσει δημοσίευμα του BBC με τίτλο «Η ελληνική ακτοφυλακή πέταξε μετανάστες στη θάλασσα μέχρι θανάτου, σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες».
Το άρθρο αναρτήθηκε στον ιστότοπο του κρατικού βρετανικού Μέσου νωρίς το πρωί της Δευτέρας (17/06).
«Η ελληνική ακτοφυλακή έχει προκαλέσει το θάνατο δεκάδων μεταναστών στη Μεσόγειο σε διάστημα τριών ετών, λένε αυτόπτες μάρτυρες, συμπεριλαμβανομένων εννέα που πετάχτηκαν εσκεμμένα στο νερό», τονίζεται στο δημοσίευμα.
Οι εννέα είναι μεταξύ των περισσότερων από 40 ανθρώπων που φέρεται να έχασαν τη ζωή τους ως αποτέλεσμα της αναγκαστικής απομάκρυνσης από τα ελληνικά χωρικά ύδατα ή της επαναφοράς τους στη θάλασσα αφού έφτασαν στα ελληνικά νησιά, σύμφωνα με ανάλυση του BBC.
Η ελληνική ακτοφυλακή είπε στο βρετανικό Μέσο ότι απορρίπτει κατηγορηματικά όλες τις κατηγορίες για παράνομες δραστηριότητες.
BBC: «Παραδέχθηκε το έγκλημα»
«Εμείς τους δείξαμε πλάνα 12 ατόμων να φορτώνονται σε ένα σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής και στη συνέχεια να εγκαταλείπονται σε μια λέμβο, σε έναν πρώην ανώτερο αξιωματικό της ελληνικής ακτοφυλακής. Όταν σηκώθηκε από την καρέκλα του, και με το μικρόφωνό του ακόμα ανοιχτό, είπε ότι ήταν “προφανώς παράνομο” και “ένα διεθνές έγκλημα”», αναφέρεται στο BBC.
Επιπλέον, σημειώνεται ότι «η ελληνική κυβέρνηση έχει κατηγορηθεί εδώ και καιρό για αναγκαστικές επιστροφές - ωθώντας τους ανθρώπους πίσω προς την Τουρκία, από όπου πέρασαν, κάτι που είναι παράνομο σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο».
Όμως αυτή είναι η πρώτη φορά που το BBC υπολογίζει τον αριθμό των περιστατικών που υποστηρίζουν ότι σημειώθηκαν θάνατοι ως αποτέλεσμα των ενεργειών της ελληνικής ακτοφυλακής.
«Τα 15 περιστατικά που αναλύσαμε - με ημερομηνία Μαΐου 2020-23 - είχαν ως αποτέλεσμα 43 θανάτους. Οι αρχικές πηγές ήταν κυρίως τοπικά μέσα ενημέρωσης, ΜΚΟ και η τουρκική ακτοφυλακή. Η επαλήθευση τέτοιων λογαριασμών είναι εξαιρετικά δύσκολη - οι μάρτυρες συχνά εξαφανίζονται ή φοβούνται πολύ για να μιλήσουν», σημειώνεται.
«Αλλά σε τέσσερις από αυτές τις περιπτώσεις καταφέραμε να επιβεβαιώσουμε τους λογαριασμούς μιλώντας με αυτόπτες μάρτυρες», υπογραμμίζει το BBC.
Η έρευνα εμφανίζεται σε ένα νέο ντοκιμαντέρ του BBC, το «Dead Calm: Killing in the Med?».
Σε πέντε από τα περιστατικά, μετανάστες είπαν ότι πετάχτηκαν απευθείας στη θάλασσα από τις ελληνικές αρχές.
Σε τέσσερις από αυτές τις περιπτώσεις εξήγησαν πώς είχαν αποβιβαστεί σε ελληνικά νησιά αλλά κυνηγήθηκαν.
BBC: Σε σκάφη που ξεφούσκωσαν
Σε πολλά άλλα περιστατικά, μετανάστες είπαν ότι τους είχαν βάλει σε φουσκωτές σχεδίες χωρίς μοτέρ, οι οποίες στη συνέχεια ξεφουσκώθηκαν ή φαινόταν ότι είχαν τρυπηθεί.
Ένας από τους πιο ανατριχιαστικούς απολογισμούς δόθηκε από έναν Καμερουνέζο, ο οποίος λέει ότι κυνηγήθηκε από τις ελληνικές αρχές μετά την απόβαση στο νησί της Σάμου τον Σεπτέμβριο του 2021.
Όπως όλα τα άτομα που έδωσαν συνέντευξη, είπε ότι σχεδίαζε να εγγραφεί σε ελληνικό έδαφος ως αιτών άσυλο.
«Μόλις είχαμε αγκυροβολήσει και η αστυνομία ήρθε από πίσω», είπε στο BBC.
«Ήταν δύο αστυνομικοί ντυμένοι στα μαύρα και άλλοι τρεις με πολιτικά ρούχα. Ήταν μασκοφόροι, έβλεπες μόνο τα μάτια τους», πρόσθεσε.
Ο ίδιος και άλλοι δύο - ένας άλλος άνδρας από το Καμερούν και ένας από την Ακτή Ελεφαντοστού - μεταφέρθηκαν σε σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής, όπου τα γεγονότα πήραν τρομακτική τροπή, σύμφωνα με τη μαρτυρία.
«Ξεκίνησαν με τον άλλο Καμερουνέζο. Τον πέταξαν στο νερό. Ο άντρας από την Ακτή Ελεφαντοστού είπε: “Σώσε με, δεν θέλω να πεθάνω”. Τελικά μόνο το χέρι του ήταν πάνω από το νερό και το σώμα του κάτω», πρόσθεσε.
«Σιγά-σιγά το χέρι του γλίστρησε από κάτω και βυθίστηκε στο νερό», συμπλήρωσε.
Ο συνεντευξιαζόμενος είπε ι ότι οι απαγωγείς του τον χτύπησαν: «Μπουνιές έπεφταν βροχή στο κεφάλι μου. Ήταν σαν να χτυπούσαν ένα ζώο».
Μετά είπε ότι τον έσπρωξαν επίσης στο νερό χωρίς σωσίβιο. Κατάφερε να κολυμπήσει μέχρι την ακτή, αλλά τα πτώματα των άλλων δύο - Sidy Keita και Didier Martial Kouamou Nana - ανασύρθηκαν στην τουρκική ακτογραμμή.
Οι δικηγόροι του επιζώντα ζητούν από τις ελληνικές αρχές να ανοίξουν υπόθεση διπλής δολοφονίας, σύμφωνα με το BBC.
Σοκαριστικές περιγραφές στο BBC
Οι περιγραφές του BBC στη συνέχεια είναι σοκαριστικές:
«Τον Ιούνιο του 2023, μια υπερφορτωμένη τράτα γυρίζει μπροστά από ένα περιπολικό σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής.
Περισσότεροι από 600 άνδρες, γυναίκες και παιδιά πεθαίνουν στο νερό. Ποιος είναι όμως υπεύθυνος; Φταίει το λιμενικό;
Ένας άλλος άνδρας, από τη Σομαλία, είπε στο BBC πώς τον Μάρτιο του 2021 συνελήφθη από τον ελληνικό στρατό κατά την άφιξή του στο νησί της Χίου, ο οποίος στη συνέχεια τον παρέδωσε στην ελληνική ακτοφυλακή.
Είπε ότι η ακτοφυλακή είχε δέσει τα χέρια του πίσω από την πλάτη του, πριν τον ρίξει στο νερό.
«Με πέταξαν με φερμουάρ στη μέση της θάλασσας. Ήθελαν να πεθάνω», είπε.
Πρόσθεσε ότι κατάφερε να επιβιώσει επιπλέοντας με την πλάτη του, γιατί πριν είχε σπάσει το ένα του χέρι. Αλλά επικρατούσε φουρτούνα στη θάλασσα και τρεις στην ομάδα του πέθαναν.
Ο συνεντευξιαζόμενος μας έφτασε στην προσγείωση όπου τελικά εντοπίστηκε από την τουρκική ακτοφυλακή.
Στο περιστατικό με τις μεγαλύτερες απώλειες ζωών -τον Σεπτέμβριο του 2022- ένα σκάφος που μετέφερε 85 μετανάστες αντιμετώπισε προβλήματα κοντά στο ελληνικό νησί της Ρόδου όταν έσπασε η μηχανή του.
Ο Μοχάμεντ, από τη Συρία, μας είπε ότι κάλεσαν την ελληνική ακτοφυλακή για βοήθεια - η οποία τους φόρτωσε σε μια βάρκα, τους επέστρεψε στα τουρκικά ύδατα και τους έβαλε σε σωσίβιες σχεδίες.
Ο Μοχάμεντ λέει ότι η σχεδία που δόθηκε στον ίδιο και την οικογένειά του δεν είχε κλεισμένη σωστά τη βαλβίδα της.
«Αρχίσαμε αμέσως να βυθιζόμαστε, το είδαν. Μας άκουσαν όλους να ουρλιάζουμε, και παρόλα αυτά μας άφησαν», είπε στο BBC.
«Το πρώτο παιδί που πέθανε ήταν ο γιος του ξαδέρφου μου… Μετά ήταν ένα προς ένα. Ένα άλλο παιδί, ένα άλλο παιδί, μετά ο ίδιος ο ξάδερφός μου εξαφανίστηκε. Μέχρι το πρωί επτά ή οκτώ παιδιά είχαν πεθάνει», πρόσθεσε.
«Τα παιδιά μου πέθαναν μέχρι το πρωί… ακριβώς πριν φτάσει η τουρκική ακτοφυλακή», συμπλήρωσε
Η ελληνική νομοθεσία επιτρέπει σε όλους τους μετανάστες που ζητούν άσυλο να δηλώσουν την αίτησή τους σε πολλά από τα νησιά σε ειδικά κέντρα καταγραφής.
Αλλά οι συνεντευξιαζόμενοι μας - με τους οποίους επικοινωνήσαμε με τη βοήθεια του οργανισμού υποστήριξης μεταναστών Consolidated Rescue Group - είπαν ότι συνελήφθησαν πριν προλάβουν να φτάσουν σε αυτά τα κέντρα.
Είπαν ότι αυτοί οι άνδρες προφανώς θα λειτουργούσαν κρυφά - χωρίς στολές και συχνά φορώντας μάσκες.
Ομάδες υποστήριξης ανθρωπίνων δικαιωμάτων ισχυρίζονται ότι χιλιάδες άνθρωποι που ζητούν άσυλο στην Ευρώπη αναγκάστηκαν παράνομα να επιστρέψουν από την Ελλάδα στην Τουρκία και τους αρνήθηκαν το δικαίωμα να ζητήσουν άσυλο, το οποίο κατοχυρώνεται στο διεθνές και ενωσιακό δίκαιο.
Ο Αυστριακός ακτιβιστής Fayad Mulla μας είπε ότι ανακάλυψε μόνος του πόσο μυστικές φαίνονται να είναι τέτοιες επιχειρήσεις τον Φεβρουάριο του περασμένου έτους, στο ελληνικό νησί της Λέσβου.
Οδηγώντας προς την τοποθεσία μιας υποτιθέμενης αναγκαστικής επιστροφής μετά από πληροφορία, τον σταμάτησε ένας άνδρας με κουκούλα - ο οποίος αργότερα αποκαλύφθηκε ότι εργαζόταν στην αστυνομία.
Είπε ότι η αστυνομία προσπάθησε στη συνέχεια να διαγράψει το βίντεο που τον σταμάτησαν από την κάμερά του και να του απαγγελθούν κατηγορίες για αντίσταση σε έναν αστυνομικό. Τελικά, δεν έγινε καμία περαιτέρω ενέργεια.
Δύο μήνες αργότερα, σε ένα παρόμοιο μέρος, ο Mulla κατάφερε να κινηματογραφήσει μια αναγκαστική επιστροφή, που δημοσιεύτηκε από τους New York Times.
Μια ομάδα που περιελάμβανε γυναίκες και μωρά ξεφορτώθηκε από το πίσω μέρος ενός φορτηγού χωρίς σήμα και κατέβηκε σε μια προβλήτα σε μια μικρή βάρκα.
Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν σε ένα σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής πιο μακριά από την ακτογραμμή, μεταφέρθηκαν στη θάλασσα και στη συνέχεια τοποθετήθηκαν σε μια σχεδία όπου τους άφησαν να παρασυρθούν.
Αργότερα διασώθηκαν από την τουρκική ακτοφυλακή».
BBC: Η συνέντευξη με τον Μπαλτάκο
Στη συνέχεια αναφέρεται από το BBC το όνομα του Δημήτρη Μπαλτάκου:
«Δείξαμε αυτό το υλικό - το οποίο έχει επαληθεύσει το BBC - στον Δημήτρη Μπαλτάκο, πρώην επικεφαλής των ειδικών επιχειρήσεων της ελληνικής ακτοφυλακής.
Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, αρνήθηκε να κάνει εικασίες για το τι έδειχναν τα πλάνα - έχοντας αρνηθεί, νωρίτερα στη συνομιλία μας, ότι η ελληνική ακτοφυλακή θα κληθεί ποτέ να κάνει οτιδήποτε παράνομο. Αλλά σε ένα διάλειμμα, καταγράφηκε να λέει σε κάποιον εκτός πλάνου στα ελληνικά: «Δεν τους είπα πολλά, σωστά; Είναι πολύ σαφές, έτσι δεν είναι. Δεν είναι πυρηνική φυσική. Δεν ξέρω γιατί το έκαναν με το φως της ημέρας... Είναι... προφανώς παράνομο. Είναι διεθνές έγκλημα».
Το Υπουργείο Ναυτιλιακών Υποθέσεων και Νησιωτικής Πολιτικής της Ελλάδας είπε στο BBC ότι το βίντεο διερευνάται επί του παρόντος από την ανεξάρτητη Εθνική Αρχή Διαφάνειας της χώρας.
Μια ερευνήτρια δημοσιογράφος με την οποία μιλήσαμε από το νησί της Σάμου λέει ότι άρχισε να συνομιλεί με ένα μέλος των ελληνικών ειδικών δυνάμεων μέσω της εφαρμογής γνωριμιών Tinder.
Όταν της τηλεφώνησε από αυτό που περιέγραψε ως «πολεμικό πλοίο», η Ρόμι βαν Μπάαρσεν τον ρώτησε περισσότερα για τη δουλειά του - και τι συνέβη όταν οι δυνάμεις του εντόπισαν μια βάρκα με πρόσφυγες.
Απάντησε ότι «τους έδιωξαν πίσω» και είπε ότι τέτοιες εντολές ήταν «από τον υπουργό», προσθέτοντας ότι θα τιμωρηθούν αν δεν σταματούσαν ένα σκάφος.
Η Ελλάδα πάντα αρούνταν ότι γίνονται οι λεγόμενες «απωθήσεις».
Η Ελλάδα είναι η είσοδος στην Ευρώπη για πολλούς μετανάστες. Πέρυσι, σημειώθηκαν 263.048 θαλάσσιες αφίξεις στην Ευρώπη, με την Ελλάδα να δέχεται 41.561 (16%) από αυτές. Η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία με την ΕΕ το 2016 για να σταματήσει τη διέλευση μεταναστών και προσφύγων στην Ελλάδα, αλλά είπε το 2020 ότι δεν μπορούσε πλέον να την επιβάλει.
Καταθέσαμε τα ευρήματα της έρευνάς μας στην ελληνική ακτοφυλακή. Απάντησε ότι το προσωπικό του εργάστηκε "ακαταπόνητα με τον μέγιστο επαγγελματισμό, έντονο αίσθημα ευθύνης και σεβασμό για την ανθρώπινη ζωή και τα θεμελιώδη δικαιώματα", προσθέτοντας ότι "σε πλήρη συμμόρφωση με τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας".
Προστίθεται: «Να επισημανθεί ότι από το 2015 έως το 2024, η Ελληνική Ακτοφυλακή έχει διασώσει 250.834 πρόσφυγες/μετανάστες σε 6.161 περιστατικά στη θάλασσα. Η άψογη εκτέλεση αυτής της ευγενούς αποστολής έχει αναγνωριστεί θετικά από τη διεθνή κοινότητα».
Η ελληνική ακτοφυλακή έχει στο παρελθόν επικριθεί για το ρόλο της στο μεγαλύτερο ναυάγιο μεταναστών στη Μεσόγειο εδώ και μια δεκαετία. Περισσότεροι από 600 άνθρωποι εκφράζονται φόβοι ότι έχασαν τη ζωή τους μετά τη βύθιση του Adriana στην οριοθετημένη περιοχή διάσωσης της Ελλάδας τον περασμένο Ιούνιο.
Οι Έλληνες αξιωματούχοι επέμειναν ότι το σκάφος δεν αντιμετώπιζε προβλήματα και ήταν με ασφάλεια καθ' οδόν προς την Ιταλία, και έτσι η ακτοφυλακή δεν επιχείρησε τη διάσωση».
Οι απαντήσεις του υπουργείου Ναυτιλίας
Αναφορικά με δημοσίευμα του BBC, κύκλοι υπουργείου Ναυτιλίας τονίζουν ότι είναι δέον να σημειωθούν τα ακόλουθα:
- Τα Στελέχη του Λιμενικού Σώματος-Ελληνικής Ακτοφυλακής, ως υπεύθυνα για τη φύλαξη των θαλασσίων συνόρων της Ελλάδος και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επιχειρούν ολόκληρο το εικοσιτετράωρο με αποτελεσματικότητα, υψηλό αίσθημα ευθύνης, επαγγελματισμό αλλά και απόλυτο σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή και τα ανθρώπινα δικαιώματα, σύμφωνα με το διεθνές και το ενωσιακό δίκαιο.
- Οι ενέργειές τους στο θαλάσσιο πεδίο είναι σύμφωνες με τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας, ιδίως με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της θάλασσας (UNCLOS), τη Διεθνή Σύμβαση για την Ασφάλεια της Ζωής στη Θάλασσα (SOLAS Convention) και τη Διεθνή Σύμβαση για την Έρευνα και Διάσωση στη Θάλασσα (SAR Convention).
- Καθ' όλη τη διάρκεια της προσφυγικής/μεταναστευτικής κρίσης, εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες έχουν διασωθεί από το Λιμενικό Σώμα Ελληνική Ακτοφυλακή (Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ.).
- Συγκεκριμένα, από το έτος 2015 έως το έτος 2024 έχουν διασωθεί από το Λιμενικό Σώμα -Ελληνική Ακτοφυλακή 251.543 υπήκοοι τρίτων χωρών που βρέθηκαν σε κίνδυνο στο θαλάσσιο πεδίο, σε σύνολο 6.185 περιστατικών. Η άψογη εκτέλεση αυτής της ευγενούς αποστολής έχει αναγνωριστεί από τη διεθνή κοινότητα.
- Όσον αφορά ισχυρισμούς για παράνομες πράξεις (που περιλαμβάνουν φερόμενες επαναπροωθήσεις, βίαιη συμπεριφορά ή/και οδηγίες προς αυτή την κατεύθυνση), πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι οι επιχειρησιακές πρακτικές του Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. συμμορφώνονται πλήρως με το ισχύον διεθνές και εθνικό νομικό πλαίσιο καθώς και με το ύψιστο ηθικό καθήκον της διάσωσης της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα.
- Ως εκ τούτου, το Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. απορρίπτει κατηγορηματικά τις κατηγορίες για παράνομες δραστηριότητες οποιασδήποτε μορφής.
- Σε περίπτωση φερόμενων αποκλίσεων από την ενδεδειγμένη συμπεριφορά, ενεργοποιούνται οι μηχανισμοί εσωτερικής έρευνας και πειθαρχικού ελέγχου, ανεξάρτητα ή παράλληλα με τις δικαστικές διαδικασίες ή έρευνες που διεξάγονται από άλλες αρμόδιες Αρχές. Το Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. συνεργάζεται πλήρως με τις Αρχές αυτές, παρέχοντας όλα τα διαθέσιμα στοιχεία και πληροφορίες.
- Σε κάθε περίπτωση, όλες οι ληφθείσες καταγγελίες έχουν αξιολογηθεί ως προς την επάρκεια των στοιχείων τους, αναφορικά με την εκτίμηση για περαιτέρω εσωτερική διερεύνηση ή μη της υπόθεσης.
- Αναφορές, δηλώσεις ή «μαρτυρίες» που έχουν ληφθεί εκτός του πλαισίου των ανωτέρω θεσμικών διαδικασιών, στερούνται της αναγκαίας αμεροληψίας και των εγγυήσεων των επίσημων διαδικασιών.
- Επιπρόσθετα θα πρέπει να τονιστεί ότι, η εξομοίωση του αποτελεσματικού συνοριακού ελέγχου με «pushbacks», αποτελεί ένα αφήγημα που τροφοδοτεί τα εγκληματικά δίκτυα που εκμεταλλεύονται τους μετανάστες, με τον χειρότερο δυνατό τρόπο.
- Τα δίκτυα αυτά εφαρμόζουν εγκληματικές πρακτικές, επιβιβάζοντας τους μετανάστες σε υπερφορτωμένα και μη αξιόπλοα πλοία, στις περισσότερες περιπτώσεις χωρίς σωσίβια, κατά τις νυχτερινές ώρες και κάτω από άσχημες καιρικές συνθήκες, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους από την πρώτη κιόλας στιγμή της επιβίβασης και καθ' όλη τη διάρκεια του ταξιδιού τους προς την Ευρώπη.
- Από αυτή την άποψη, η δημοσιογραφική ανάδειξη και καταδίκη τέτοιων εγκληματικών πρακτικών μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ευαισθητοποίηση στις χώρες προέλευσης καθώς και των μεταναστών σχετικά με τους κινδύνους αυτών των ταξιδιών, που μπορεί να οδηγήσουν σε τραγικά περιστατικά.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
